Mùa Vu Lan 2025, Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội tổ chức hội thảo “Phật giáo với văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí”, gửi thông điệp hiếu nghĩa từ tâm, giản dị nhưng thành kính, thay cho cỗ bàn, vàng mã phô trương, đúng tinh thần “thiểu dục tri túc”.
Mỗi dịp rằm tháng Bảy âm lịch, người dân Việt Nam lại hướng về mùa Vu Lan báo hiếu với lòng tri ân sâu nặng cha mẹ, tổ tiên. Từ xa xưa, trong quan niệm dân gian, Vu Lan thường gắn với những nghi lễ mua sắm lễ vật, vàng mã, cỗ bàn để cúng bái chu đáo. Thế nhưng, trong nhịp sống hiện đại, quan niệm ấy đã dần thay đổi theo hướng văn minh, tiết kiệm hơn. Nhiều Phật tử và người dân nhận thức rằng Vu Lan quan trọng nhất là tấm lòng thành kính chứ không nằm ở sự xa hoa hình thức.
Trong bối cảnh đó, Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội vừa tổ chức hội thảo với chủ đề “Phật giáo với văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí”. Đây là dịp để chư Tăng Ni, học giả và Phật tử cùng trao đổi, làm rõ vai trò của Phật giáo trong việc lan tỏa giá trị tiết kiệm, giản dị – những phẩm chất vốn có từ ngàn đời trong đạo Phật và văn hóa dân tộc.
 |
| Hội thảo "Phật giáo với văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí" diễn ra tối 20/8. |
Báo hiếu gắn liền với tiết kiệm
Theo Hòa thượng Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội, hơn hai nghìn năm đồng hành cùng dân tộc, Phật giáo đã hòa quyện sâu sắc vào đời sống tinh thần và đạo đức của người Việt. Một trong những tư tưởng quan trọng nhất mà Phật giáo truyền dạy chính là “thiểu dục tri túc” – biết giảm bớt ham muốn, biết sống đủ. Đức Phật từ bỏ cuộc sống vương giả trong cung điện để lựa chọn đời sống khổ hạnh, giản dị. Từ đó, Ngài xây dựng nên một học thuyết về sự tỉnh thức, đề cao tiết kiệm và chống lãng phí.
Tinh thần ấy đã được tiếp nối trong lịch sử Việt Nam. Đức vua – Phật hoàng Trần Nhân Tông sau khi trị vì đất nước, đánh tan giặc ngoại xâm, đã rời bỏ ngai vàng, lên Yên Tử tu hành, sáng lập thiền phái Trúc Lâm. Người đề cao lối sống giản dị, tiết kiệm, biến triết lý Phật giáo thành học thuyết mang giá trị hòa bình, đoàn kết dân tộc.
Hòa thượng Thích Thanh Quyết chia sẻ: “Ngay từ thời Đức Phật, việc thực hành tiết kiệm và chống lãng phí đã được thể hiện rõ. Khi du nhập vào Việt Nam, tinh thần ấy được các Tổ sư kế thừa. Có thể nói, Phật hoàng Trần Nhân Tông chính là bậc hành đạo xuất sắc, tiêu biểu cho tinh thần này”.
 |
Theo Hòa thượng Thích Thanh Quyết, mùa Vu Lan là dịp mỗi người tưởng nhớ công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, nhưng cũng là thời điểm dễ nảy sinh tâm lý hình thức. Nhiều gia đình quan niệm phải mua nhiều vàng mã, sắm sửa lễ vật lớn mới là hiếu. Hòa thượng Thích Thanh Quyết nhấn mạnh: “Nhiều người nghĩ rằng phải mua thật nhiều lễ vật để cúng mới là hiếu. Thực ra, như thế là bất hiếu. Hiếu là từ tâm, là khi cha mẹ còn sống, thể hiện bằng lòng thành kính, chứ không phải mâm cao cỗ đầy”.
Vu Lan không chỉ là nghi lễ tôn giáo, mà còn là thực hành văn hóa thấm đẫm truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Báo hiếu không nằm ở sự phô trương vật chất, mà ở tình yêu thương, sự chăm sóc khi cha mẹ còn sống, ở lòng biết ơn Tổ quốc và những người đã hy sinh vì độc lập, tự do.
Tiết kiệm để nuôi dưỡng trách nhiệm xã hội
Theo Hòa thượng Thích Thanh Quyết, trong giáo lý nhà Phật, khái niệm khất thực – đi xin ăn – không phải là sự ăn mày mà là phương tiện tạo duyên, tiếp cận dân chúng để giáo hóa. Điều đó cho thấy, tiết kiệm và chống lãng phí không phải sự hà khắc mà là cách sống tỉnh thức, biết trân trọng từng hạt cơm, từng giọt nước.
 |
Phật giáo quan niệm lãng phí không chỉ nằm ở vật chất mà còn là sự lãng phí thời gian, công sức, trí tuệ. Bởi vậy, trong mọi hoạt động Phật sự – từ xây dựng chùa chiền, tổ chức lễ hội đến quản lý tài chính – đều cần tinh gọn, hiệu quả, tránh hình thức, phô trương.
Hòa thượng Thích Thanh Quyết cũng lưu ý đến hiện tượng đốt vàng mã tràn lan trong dịp lễ. Theo Ngài, tục đốt vàng mã bắt nguồn từ thời phong kiến Trung Quốc, vốn nhằm thay thế tục tuẫn táng tàn khốc. Tuy nhiên, khi kéo dài qua nhiều thế kỷ, việc đốt vàng mã trở thành lãng phí và đi ngược lại tinh thần Phật giáo. “Điều quan trọng nhất là phải giữ được cái tâm thành kính, giản dị, đúng tinh thần tiết kiệm, chống lãng phí – đó mới là giá trị chân chính của văn hóa Phật giáo”, Hòa thượng nhấn mạnh.
Trong bối cảnh xã hội tiêu dùng và lối sống xa hoa ngày càng phổ biến, hội thảo cũng đề ra nhiều chủ đề thảo luận như: nhận diện tiết kiệm, chống lãng phí trong kinh điển Phật giáo; gương các Tổ sư Việt Nam khuyên sống giản dị; thực hành tiết kiệm tại cơ sở Phật giáo theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm…
Thông điệp được hội thảo gửi gắm là Phật giáo Việt Nam luôn đồng hành cùng dân tộc, góp phần lan tỏa tinh thần sống giản dị, tiết kiệm, chống lãng phí để xây dựng xã hội văn minh, bền vững.
Theo Hà Phương/VOV.VN
Thông tin bạn đọc
Đóng Lưu thông tin