Chưa đóng BHXH đủ 15 năm, người lao động làm gì để có lương hưu?

Với quy định giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu (LH) từ 20 năm xuống 15 năm, Luật BHXH sửa đổi năm 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 đã gia tăng tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động (LĐ) duy trì thời gian đóng BHXH để hưởng LH, góp phần giảm số người rút BHXH 1 lần.

Nhân viên BHXH tỉnh tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện.

Từ 1/7, đóng BHXH tự nguyện 15 năm sẽ được hưởng lương hưu

Theo ông Ngô Tuấn Anh- Phó Giám đốc BHXH tỉnh, người LĐ khi đủ tuổi nghỉ hưu mà đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng LH hàng tháng và được cấp thẻ BHYT miễn phí để chăm sóc sức khỏe trong suốt quá trình hưởng LH. Quy định này được áp dụng đối với cả những người tham gia BHXH từ trước ngày Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực.

Cô Trần Thanh Nga (59 tuổi, TP Vĩnh Long) tham gia BHXH tự nguyện vào 1/1/2022 (tức năm cô 56 tuổi) và tính đến nay đã tham gia được hơn 3 năm. Theo Luật BHXH hiện hành, cô phải đóng thêm gần 17 năm nữa mới được nhận LH. Song, với Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, cô Nga chỉ cần đóng thêm 12 năm nữa để được hưởng LH hoặc hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng từ chính khoản đóng của mình nếu có nhu cầu và Nhà nước sẽ cấp thẻ BHYT miễn phí.

“Địa phương tuyên truyền Luật BHXH mới hạ xuống còn 15 năm thì cô rất vui. Như cô đóng xong 5 năm này và cô đóng tiếp 1 lần 5 năm nữa hay 10 năm để cô có khoản LH hàng tháng của mình thì tốt lắm. Cô đóng theo khả năng để an tâm có khoản lương nhỏ để tự lo cho mình”- cô Nga chia sẻ.

Còn chú Phan Văn Năm (huyện Trà Ôn) vui mừng nói: “Năm nay tôi đã gần 60 tuổi và đã tham gia BHXH tự nguyện từ năm 2013 đến nay. Như vậy, khi Luật BHXH sửa đổi năm 2024 có hiệu lực thì tôi chỉ cần đóng 1 lần 3 năm BHXH tự nguyện thì sẽ đủ điều kiện nhận LH và được Nhà nước cấp thẻ BHYT miễn phí. Theo quy định này, tôi không cần phải đóng đủ 20 năm tham gia BHXH mà có thể nhận LH khi vừa đủ tuổi, để có khoản lương an tâm tuổi già”.

Theo BHXH tỉnh Vĩnh Long, trường hợp người LĐ đóng BHXH dài hơn 15 năm thì được hưởng LH với tỷ lệ hưởng cao hơn do đóng BHXH thời gian dài.

Về mức LH hàng tháng: Đối với LĐ nữ bằng 45% mức bình quân thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tương ứng 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%. Đối với LĐ nam bằng 45% mức bình quân thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tương ứng 20 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.

Trường hợp LĐ nam có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, mức LH hàng tháng bằng 40% mức bình quân thu nhập làm căn cứ đóng BHXH quy định tương ứng 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng thì tính thêm 1%.

Bên cạnh đó, Luật BHXH năm 2024 cũng quy định, người LĐ dừng đóng BHXH tự nguyện mà chưa đủ điều kiện để hưởng LH theo quy định hoặc chưa nhận BHXH 1 lần hoặc chưa hưởng trợ cấp hàng tháng theo quy định thì được bảo lưu thời gian đóng BHXH.

Không đủ 15 năm đóng BHXH, nghỉ hưu có quyền lợi gì để không rút BHXH 1 lần?

Theo ông Ngô Tuấn Anh, người chưa đủ điều kiện nghỉ hưu (ít nhất 15 năm đóng BHXH) nên tiếp tục tham gia hệ thống BHXH để hưởng các quyền lợi cao hơn. Cụ thể, khi tiếp tục tham gia BHXH, người LĐ được hưởng các chế độ với mức hưởng cao hơn do các chế độ đều tính theo thời gian đóng như chế độ ốm đau, tai nạn LĐ, bệnh nghề nghiệp… Được hưởng LH với điều kiện dễ dàng hơn (về điều kiện số năm đóng tối thiểu để hưởng LH là 15 năm thay vì 20 năm như quy định hiện hành).

Trong thời gian hưởng LH, người hưởng còn được quỹ BHXH đóng BHYT, chi trả các khoản phí khám bệnh, chữa bệnh để chăm sóc sức khỏe khi về già. Ngoài ra, trong trường hợp người tham gia BHXH đã đủ tuổi nghỉ hưu (nhưng chưa đủ 15 năm đóng BHXH để hưởng LH) và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, nếu không hưởng BHXH 1 lần và không bảo lưu thời gian đã đóng BHXH mà có yêu cầu thì được hưởng chế độ như sau:

Hưởng trợ cấp hàng tháng từ chính khoản đóng BHXH của mình. Thời gian hưởng, mức hưởng trợ cấp hàng tháng được xác định căn cứ vào thời gian đóng và tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của người LĐ. Mức trợ cấp hàng tháng thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội.

Trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng, người hưởng được ngân sách nhà nước đóng BHYT; khi chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp 1 lần cho những tháng chưa nhận và trợ cấp mai táng nếu đủ điều kiện theo quy định.

Theo ông Ngô Tuấn Anh, Luật BHXH sửa đổi 2024 quy định giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng LH không chỉ góp phần khuyến khích người LĐ duy trì thời gian đóng BHXH, giảm số người rút BHXH 1 lần mà sẽ giúp người LĐ tham gia BHXH có nhiều cơ hội được hưởng chế độ hưu trí và được chăm sóc y tế khi hết tuổi LĐ. Không chỉ vậy, còn khuyến khích người LĐ tìm kiếm việc làm để tham gia BHXH hoặc tham gia BHXH tự nguyện để hưởng chế độ hưu trí.

Luật BHXH sửa đổi năm 2024 đã kế thừa, phát triển những quy định hiện hành phù hợp trong thực tế, sửa đổi các quy định chưa phù hợp, bảo đảm tính khả thi, dài hạn, thống nhất với Bộ Luật LĐ năm 2019 về tuổi nghỉ hưu, điều kiện về tuổi hưởng LH. Qua đó, với việc có LH hàng tháng ổn định, định kỳ được Nhà nước điều chỉnh mức hưởng và trong thời gian hưởng LH được quỹ BHXH mua thẻ BHYT sẽ góp phần bảo đảm cuộc sống của người LĐ tốt hơn.

• Bài, ảnh: SÔNG TRĂNG