Nhân cách của trẻ và vai trò giáo dục trong gia đình

(VLO) Đối với trẻ vị thành niên, việc giáo dục nhân cách cho các em là vô cùng quan trọng, bởi đây là lứa tuổi mới lớn, bắt đầu có nhận thức ban đầu về cuộc sống. Để hình thành nhân cách, đạo đức lối sống đối với trẻ vị thành niên, gia đình (GĐ) đóng vai trò hết sức quan trọng.

GĐ là cái nôi hình thành nhân cách. Mỗi người từ khi sinh ra và lớn lên luôn được nuôi dưỡng và bao bọc bởi cha mẹ, ông bà, cô bác, anh chị em ruột thịt. Cha mẹ có công nuôi dưỡng con cái, đồng thời tác động lên con cái những ảnh hưởng từ lối sống, nhân cách của mình.

Khi xã hội phát triển, nhiều GĐ có mức sống cao, là điều kiện tốt để giáo dục con cái trưởng thành. Tuy nhiên, không ít GĐ khi có nhiều tiền, đã sẵn sàng chiều theo ý con, sẵn sàng thỏa mãn mọi nhu cầu của con nên đã vô tình làm hình thành lối sống hưởng thụ quá sớm ở con cái.

Ngoài ra, có những GĐ điều kiện kinh tế cũng không mấy khá giả, nhưng cha mẹ lại có tâm lý muốn dành những gì tốt đẹp nhất cho con, không muốn để con biết những khó khăn vất vả của cha mẹ.

Mặt khác, nhiều bậc cha mẹ vì mải mê làm kinh tế mà không dành thời gian cho con, chia sẻ và thấu hiểu những tâm tư nguyện vọng, mong muốn của con.

Do đó, nhiều trẻ đã sử dụng các trò chơi vô bổ, gặp gỡ, giao tiếp với thế giới ảo để lấp đầy khoảng trống tinh thần mà không hề biết rằng hiểm họa đang rình rập, lôi kéo các em từng giờ.

Từ đây, những thói hư tật xấu rất dễ xâm nhiễm vào tâm hồn trẻ thơ, biến các em thành những đứa trẻ hư hỏng ngay từ nền tảng GĐ. Những đứa trẻ lớn lên trong những GĐ như thế dần trở nên lười biếng, ích kỷ, không hiểu được giá trị đích thực của lao động.

Vấn đề mà xã hội đặc biệt quan tâm hiện nay là sự lệch chuẩn ở trẻ vị thành niên thể hiện ở lối sống hưởng thụ quá sớm, lười lao động và học tập, xem nặng giá trị vật chất, ăn chơi sa đọa, lãng phí, vô cảm với nỗi đau của người khác, thiếu trách nhiệm với GĐ, cộng đồng.

Để nuôi dưỡng được một đứa trẻ trở thành người có nhân cách, chúng ta hay nói đến vai trò của GĐ, nhà trường và xã hội. Nhưng rõ ràng, cái nôi GĐ có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc giáo dục nhân cách cho trẻ. Ngay từ những năm đầu đời, cha mẹ hãy luôn quan tâm và giáo dục con cái đến nơi, đến chốn.

Luôn thể hiện sự tôn trọng, hiểu con và ngược lại tạo điều kiện cho con hiểu cha mẹ. Lắng nghe ý kiến và cho phép con tham gia phát biểu ý kiến với tư cách là thành viên, là người bạn trong GĐ.

Do đó phương pháp giáp dục quan trọng nhất là việc định hướng giá trị nhân cách, luôn gần gũi, động viên, lắng nghe tâm tư tình cảm, giúp các em tự chủ, nỗ lực vượt khó, có tính độc lập, không ỷ lại vào cha mẹ và người khác.

Cha mẹ nên thể hiện sự công bằng, yêu thương các con như nhau, biết phát huy, khuyến khích kịp thời những ưu điểm của các con, đồng thời tìm cách sửa dần những khuyết điểm, hạn chế của con. Không nên áp đặt độc đoán đối với con cái.

Trong GĐ, cha mẹ không ngừng rèn luyện, tu dưỡng mình là phương pháp tốt nhất để nêu gương cho con về đạo đức, nhân cách, là điểm tựa tinh thần của con để con noi theo và học tập.

Với trẻ ở tuổi vị thành niên, sự thông cảm, gần gũi, chia sẻ, lắng nghe, tôn trọng... của cha mẹ là yếu tố quan trọng giúp các em phát triển, bước đầu hình thành nên những quy tắc đạo đức để có những ứng xử chuẩn mực sau này. Cùng với sự vào cuộc tích cực của nhà trường và xã hội, nền tảng cuộc sống GĐ sẽ giúp trẻ phát triển nhân cách một cách toàn diện.

THẠCH BÍCH NGỌC