Nguyên khí quốc gia là những hiền tài, là những con người được nuôi dưỡng, giáo dục, ươm mầm cả một quá trình từ lúc còn trong bụng mẹ. Nói cách khác, gia đình (GĐ) là chiếc nôi chăm bồi nhân cách, đạo đức của mỗi con người, trước khi tiếp thu một nền giáo dục từ cộng đồng xã hội.
(VLO) Nguyên khí quốc gia là những hiền tài, là những con người được nuôi dưỡng, giáo dục, ươm mầm cả một quá trình từ lúc còn trong bụng mẹ. Nói cách khác, gia đình (GĐ) là chiếc nôi chăm bồi nhân cách, đạo đức của mỗi con người, trước khi tiếp thu một nền giáo dục từ cộng đồng xã hội.
 |
| Gia đình là chiếc nôi chăm bồi nhân cách, đạo đức của mỗi con người. |
Đứa trẻ được sinh ra, lớn lên trong vòng tay chăm sóc yêu thương của cha mẹ, ông bà ý thức và học theo nền nếp gia phong của GĐ, dòng tộc. “GĐ là nơi nuôi dưỡng, trao truyền các giá trị văn hóa tốt đẹp”, là “thiết chế văn hóa mềm” nơi cộng đồng, cơ sở.
Xây dựng nếp nhà
Một căn nhà đơn sơ hay một biệt thự nguy nga lộng lẫy nó chỉ là và mãi là một “xác nhà”, chỉ khi ở đó có con người sinh sống và người ta tạo nên những giá trị nền tảng của mối quan hệ GĐ, mối quan hệ dòng tộc, tạo nên những quy ước giềng mối về chuẩn mực đạo lý trong các mối quan hệ nhân sinh qua nhiều thế đại mới tạo nên một nếp nhà.
GĐ với ông bà, cha mẹ, con cháu là linh hồn của một ngôi nhà, mà ngay từ tấm bé đứa trẻ được nuôi dưỡng, chăm bẵm đủ đầy: “Sữa nuôi phần xác, hát nuôi phần hồn” (Nguyễn Duy), dần lớn lên sẽ được dạy dỗ và tự “bắt chước” theo người lớn trong GĐ.
Như một quy luật tự nhiên: “Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài”, nó chẳng khác gì sông dài hay biển rộng vẫn cứ thấy “Sóng trước đổ đâu, sóng sau đổ đó”.
Hành vi đạo đức của ông bà, cha mẹ như một sự gieo trồng vào lòng những thế hệ tiếp nối những “hạt mầm” đầu tiên của nhân cách, phẩm hạnh con người sau này.
Do vậy, nghĩ về vai trò của giáo dục GĐ trong việc giáo dục đạo đức, lối sống xây dựng nhân cách con người, đều phải bắt đầu từ nền tảng căn cơ của xây dựng nếp nhà, phát huy giá trị của gia phong trong mỗi GĐ, dòng tộc.
 |
| Bữa cơm gia đình của chị Thạch Thị Sóc Kha ở ấp Cần Thay, xã Tân Mỹ (Trà Ôn). |
Đó là sự hội tụ, sự giữ gìn và lưu truyền như một dòng chảy xuyên suốt qua nhiều thế đại trong dòng họ những giá trị văn hóa, chuẩn mực đạo đức nếp sống, lối sống được sàng lọc qua thời gian và có giá trị bền vững dài lâu.
Cái cốt lõi của gia phong trong GĐ Việt có “mẫu số chung” về lòng hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, ông bà, thờ kính tổ tiên, coi trọng GĐ, coi trọng mối quan hệ thủy chung vợ chồng, anh em yêu thương hòa thuận. Đó là những phẩm chất đầu tiên cần có ở một con người.
Nếp nhà nhìn từ sinh hoạt thường nhật có khi bắt đầu từ những thói quen, những hành động nhỏ tưởng chừng như rất bình thường, nhưng nó tạo nên những giá trị to lớn.
Đơn giản GĐ giữ gìn những bữa cơm quây quần, tạo nên sự gắn kết, yêu thương, sẻ chia cùng nhau, đó là nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc và cũng chính nơi bàn ăn, các thành viên lớn nhỏ “trao truyền” cho nhau những giá trị tốt đẹp có ý nghĩa giáo dục hiệu quả thiết thực nhất đối với các thành viên nhỏ trong GĐ.
Là cô giáo dạy tiểu học, công việc lên lớp, soạn bài, làm đồ dùng dạy học,… khá là bận rộn nhưng hàng ngày chị Thạch Thị Sóc Kha (ở ấp Cần Thay, xã Tân Mỹ, huyện Trà Ôn) vẫn luôn dành thời gian cùng chồng là anh Thạch Vuông và các con nấu nướng, chuẩn bị bữa ăn để cả nhà cùng quây quần bên mâm cơm GĐ.
Bởi theo chị, đây chính là niềm vui và động lực để các thành viên trong GĐ gắn kết, san sẻ yêu thương, cùng nhau vun đắp, giữ gìn hạnh phúc.
Cùng suy nghĩ như GĐ chị Thạch Thị Sóc Kha, GĐ ông Huỳnh Phong Sương (ở ấp Mỹ Phó, xã Thiện Mỹ, huyện Trà Ôn), tuy mỗi người mỗi việc, song hàng ngày, GĐ 3 thế hệ này vẫn luôn duy trì bữa cơm yêu thương có đông đủ các thành viên gồm: ông bà, cha mẹ, con cháu.
Bữa cơm hạnh phúc với họ không cần quá cầu kỳ, cao sang mà quan trọng nhất là các thành viên trong nhà được quây quần bên mâm cơm, cùng nhau trò chuyện, chia sẻ.
Ngoài việc cùng nhau chuẩn bị những bữa cơm GĐ như thế, mỗi khi quây quần bên mâm cơm, nhiều thành viên trong GĐ này còn hát cho nhau nghe; ông bà còn bảo ban, dạy dỗ, truyền đạt kinh nghiệm quý trong lao động, sản xuất, học tập cho con cháu, từ đó góp phần làm cho không khí GĐ càng thêm tươi vui, rộn rã, ấm áp.
“Thiết chế văn hóa mềm” ở cộng đồng, cơ sở
Trước khi trở thành nhân tài hay một công dân, một người cán bộ tốt, thì ngay từ thơ bé, giáo dục GĐ phải dạy để đứa trẻ có tình cảm yêu thương, kính trọng cha, mẹ và những người thân thích ruột thịt của mình, biết yêu thương và giúp đỡ người không may mắn,…
Một GĐ mà có những người con như vậy là GĐ có phúc và như một nguyên lý, một quốc gia mà có nhiều người như vậy là một quốc gia hạnh phúc.
Nhìn dưới giác độ khoa học, có thể xem gia phong là một trong những thành tố tạo nên một thứ “thiết chế văn hóa mềm” ở cộng đồng, cơ sở với tất cả các đặc tính riêng và chung.
 |
| Gia đình cùng chung 3 thế hệ của ông Huỳnh Phong Sương ở ấp Mỹ Phó, xã Thiện Mỹ (Trà Ôn). |
Trong GĐ có nền nếp gia phong thì cách thức hành xử của các thành viên từ việc “đi thưa, về trình” của con cháu đến việc tận tụy, cần cù lao động xây đắp hạnh phúc GĐ của người lớn đều chuẩn mực. Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái không chỉ một chiều.
Con cái hiếu kính với cha mẹ, ngược lại, cha mẹ luôn là tấm gương về sự hòa thuận, hiếu nghĩa, thủy chung, tận tụy thương yêu. Trong giáo dục GĐ, con cái luôn có thói quen nhìn vào các hành vi của bố mẹ để tự bắt chước, học theo, từ cách ăn mặc, nói năng, cư xử…
Sống và trưởng thành từ nếp nhà như vậy, những đứa trẻ sẽ lớn lên trở thành những người con ngoan, hiếu thảo trong GĐ, là một công dân tốt trong cộng đồng xã hội, một con người tử tế dù làm việc, cống hiến ở bất kỳ công việc nào trong xã hội.
Vai trò của dòng tộc, nền nếp GĐ đóng góp rất nhiều vào sự phát triển chung của cộng đồng xã hội. Ông Lưu Thành Công- Hội trưởng Hội Khuyến học họ Lưu, thành viên họ tộc đời thứ 9- cho biết, điểm đặc biệt của dòng họ Lưu là hình thành hội đồng gia tộc, giải quyết tất cả những mâu thuẫn trong dòng họ trước khi đưa ra chính quyền: “Những mâu thuẫn về hôn nhân, về đất đai, những quan hệ khác trong xã hội thì Hội đồng gia tộc đến từng GĐ động viên, khuyên can, có thể hỗ trợ luôn cho việc làm ăn.
Cho nên trong Hội đồng gia tộc có rất ít tranh chấp với nhau, chỉ giải quyết dứt điểm trong họ tộc, rất ít trường hợp không giải quyết được”.
Đây cũng là một điều hỗ trợ rất lớn trong ổn định trật tự an toàn xã hội, an ninh ở địa phương. Ngoài ra, trong Hội đồng gia tộc có nguồn quỹ làm nhiệm vụ khi bà con thân tộc qua đời hoặc trường hợp quá khó khăn thì giúp đỡ, hỗ trợ về nhà ở, về phương tiện sản xuất, giống cây trồng,…
Nghị quyết số 29-NQ/TW của BCH Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã xác định mục tiêu: “Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của Nhân dân.
Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu GĐ, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả”.
Yêu quý GĐ, yêu thương người thân thiết, biết ơn và kính trọng ông bà, cha mẹ là phẩm chất đầu tiên cần có ở mỗi người, để từ đó khẳng định về vai trò và tầm quan trọng của GĐ và giáo dục GĐ trong việc hình thành nhân cách con người Việt Nam trong công cuộc hội nhập và phát triển đất nước.
Xây dựng nhân cách người Việt Nam từ giáo dục đạo đức, lối sống GĐ là một trong những yếu tố căn cốt để thực hiện mục tiêu mà Đảng ta xác định tại Nghị quyết số 33 của BCH Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững đất nước “…
Phát huy vai trò của GĐ, cộng đồng, xã hội trong việc xây dựng môi trường văn hóa, làm cho văn hóa trở thành nhân tố thúc đẩy con người Việt Nam hoàn thiện nhân cách”.
Bài, ảnh: NGỌC TRẢNG
