Trung tuần tháng 7 âl, nhằm vào năm nhuần đúng ra đã bước vào Tết Trung thu, miệt trên chưa rộ vào mùa nước nổi, còn nơi cuối nguồn bà con trông ngóng nước về. Mùa màng, con nước giờ đây chẳng còn theo đúng hạn kỳ, bởi biến đổi khí hậu bất thường, hơn nữa tác động con người là rất lớn làm thay đổi những chu kỳ con nước.
Trung tuần tháng 7 âl, nhằm vào năm nhuần đúng ra đã bước vào Tết Trung thu, miệt trên chưa rộ vào mùa nước nổi, còn nơi cuối nguồn bà con trông ngóng nước về. Mùa màng, con nước giờ đây chẳng còn theo đúng hạn kỳ, bởi biến đổi khí hậu bất thường, hơn nữa tác động con người là rất lớn làm thay đổi những chu kỳ con nước.
Đồng bằng có mối quan hệ “máu thịt” với nguồn nước trong quá trình hình thành, trong đời sống sinh hoạt của hàng chục triệu cư dân và đặc biệt quan trọng với canh tác sản xuất nông nghiệp và rất nhiều lĩnh vực khác. Sự trồi sụt thất thường sẽ tác động nghiêm trọng đến toàn bộ đời sống nông nghiệp đồng bằng.
Hồi xưa, thực ra cũng chưa xa lắm chỉ 3-4 thập niên thôi, sau Tết Đoan ngọ mùng 5 tháng 5, miệt trên bắt đầu có nước xoay màu nước chuyển đục, hơn tháng sau bước vào tháng 7 âl là nước sông thao thiết đổ về.
Cánh đồng được “tắm gội” như cách vệ sinh đồng ruộng, cũng là được bồi đắp hàng triệu triệu tấn phù sa màu mỡ. Hệ sinh thái thủy sản, thủy sinh dồi dào sinh sôi nảy nở.
Một lịch sử dòng chảy kết nối các nền văn hóa cộng đồng cư dân từ thượng nguồn cho tới hạ nguồn, dù có những khác biệt về quốc gia, lãnh thổ, nhưng có điểm chung quan trọng nhất là cùng nương tựa vào sông, hình thành những nền văn hóa tín ngưỡng, tâm linh tôn trọng, tôn thờ và bảo vệ các giá trị sông nước.
Nhờ vậy, mà dòng sông mang đến cho đời sống con người biết bao nhiêu là những lợi ích vô giá, đồng thời con người cùng ra sức bảo vệ dòng sông. Một lịch sử đáng trân trọng biết bao, giờ đây chẳng khác nào những câu chuyện cổ tích xa xưa.
Những ai sinh ra và lớn lên bên dòng sông hùng vĩ, thân thương này, đặc biệt những nông dân một đời gắn bó với ruộng đồng, sẽ vô cùng trân trọng những giá trị, những di sản của sông nước Mekong. Đáng buồn và thật sự đáng lo khi chính những cư dân sống dọc triền sông và những nhà chức trách dọc từ thượng nguồn đã bỏ qua những giá trị quan trọng và thiêng liêng đó. Sự can thiệp thô bạo vào thiên nhiên, vào dòng sông đã dưỡng nuôi những miền đất, con người chắc chắn phải bị trả giá, mà trước mắt đã dần lộ rõ những nguy cơ.
Những mùa nước nổi thường… lỗi hẹn với đồng bằng, là những chỉ dấu cho thấy phía sau kéo theo những hệ lụy đáng lo vô cùng. Một giấc mơ, một khát vọng những cộng đồng cư dân sinh sống dọc theo sông cùng kết nối lại, tạo nên những xung lực mạnh mẽ của văn hóa tác động ngược lại nhằm có những đổi thay về chính sách quản trị con sông, từ thượng nguồn cho đến cuối nguồn.
Từ giấc mơ đi tới hành động nó cũng thật là xa, nhưng cũng sẽ thật gần nếu tất cả cùng nhìn về một… hướng sông!
Hailua@.com
