Gánh nặng di dân "cực đoan"

Di dân là một trong những vấn đề lớn của xã hội- nhất là ở những nước nghèo, nước đang phát triển. Những cuộc di dân chủ động và bị động luôn có những tác động nhiều chiều, ảnh hưởng đến rất nhiều vấn đề, nhiều lĩnh vực trong cộng đồng, xã hội.

Di dân là một trong những vấn đề lớn của xã hội- nhất là ở những nước nghèo, nước đang phát triển. Những cuộc di dân chủ động và bị động luôn có những tác động nhiều chiều, ảnh hưởng đến rất nhiều vấn đề, nhiều lĩnh vực trong cộng đồng, xã hội.

Hai Lúa tui nhớ, hồi xưa nước mình có phong trào xây dựng kinh tế mới, đây là một trong những cuộc di chuyển lớn nhất về dân số sau chiến tranh. Cuộc di dân chủ động có định hướng, hỗ trợ các chương trình an sinh xã hội, nhằm ứng phó vấn đề mưu sinh lập nghiệp, vấn đề khai phá vùng đất mới còn nhiều tiềm năng kinh tế. Sau những năm tháng khó khăn, cuộc di dân này đem lại hiệu quả tích cực, những vùng đất mới trù phú, những quê hương mới được hình thành, giải quyết được rất nhiều khó khăn, góp phần phát triển nhất định trong hoàn cảnh nhất định, tạo nên sự cân bằng hơn trong phát triển kinh tế, xã hội.

Những cuộc di dân tự phát với số lượng lớn và ồ ạt diễn ra do nhu cầu việc làm và do ảnh hưởng khủng hoảng kinh tế, xã hội sẽ làm nảy sinh nhiều vấn đề ảnh hưởng đến cả nông thôn và đô thị. Nhiều năm qua, nông thôn đã chứng kiến những dòng người ly hương, ly nông đổ về các khu công nghiệp. Khi số lượng dân cư thay đổi môi trường sống đến ngưỡng nào đó thì sẽ trở thành gánh nặng xã hội bởi chính sách hoạch định không theo kịp thực tế, từ những vấn đề nhỏ là thân phận, là hộ gia đình, đến quy mô cộng đồng ở nông thôn và đô thị.

Rất nhiều việc cần phải giải quyết như: thừa và thiếu lao động, việc làm; mất cân đối thu nhập; an ninh trật tự, an toàn xã hội; vấn đề giáo dục và tương lai trẻ em; cùng rất nhiều vấn đề nảy sinh trong từng gia đình… Tuy nhiên, cuộc di dân về các vùng đô thị, các khu công nghiệp có diễn biến mạnh nhưng nó được diễn ra trong thời gian dài.

Ngược lại, do ảnh hưởng đại dịch COVID-19, chúng ta đang chứng kiến cuộc di dân “ngược” trở về nông thôn. Cuộc di dân trong hoàn cảnh không chuẩn bị trước, không lường trước và nó ồ ạt với số lượng lớn. Ngoài vấn đề trước mắt là yêu cầu về bảo đảm an toàn dịch bệnh, do tạo ra những nguồn lây khó kiểm soát, tạo thêm gánh nặng cho y tế, xã hội trong lúc đang phải căng mình chống dịch ở mọi địa phương. Sau đó, sẽ là rất nhiều vấn đề xã hội mới phát sinh, mà ngay từ lúc này cần phải có những dự báo và điều chỉnh hạn chế mức thấp nhất những hệ lụy xấu xảy ra. Trước mắt là vấn đề an sinh, an toàn xã hội, về lâu dài sẽ có sự phân hóa tiếp tục cuộc di dân về đô thị và sẽ có lượng không nhỏ trở về quê hẳn luôn. Vấn đề việc làm sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến nhiều mặt khu vực nông thôn. Công tác khuyến học với những trẻ bỏ học, cùng nhiều vấn đề tái hòa nhập trở lại cộng đồng với rất nhiều mâu thuẫn nội tại sẽ phát sinh.

Muốn chủ động ứng phó với những ảnh hưởng nhiều mặt như thế, công tác dự báo, chủ động cần có những con số chính xác từ thống kê và điều tra xã hội học… Nói chung, có rất nhiều vấn đề mới đặt ra cho nông thôn mới.

Hailua@.com