Người lao động có thể tố cáo doanh nghiệp nợ, trốn đóng bảo hiểm

Theo BHXH Việt Nam, từ đầu năm đến nay, bảo hiểm xã hội đã thu hồi được 835 tỷ đồng trong 1.307 tỷ đồng nợ bảo hiểm xã hội được thanh tra, kiểm tra.

Theo BHXH Việt Nam, từ đầu năm đến nay, bảo hiểm xã hội đã thu hồi được 835 tỷ đồng trong 1.307 tỷ đồng nợ bảo hiểm xã hội được thanh tra, kiểm tra.

Tính đến hết tháng 7/2019, cả nước có trên 55.000 đơn vị nợ đọng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế với số tiền lên tới trên 6.000 tỉ đồng gây ảnh hưởng lớn tới quyền lợi tới hàng trăm nghìn lao động.

Theo Nghị quyết số 05 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao, hướng dẫn áp dụng Điều 214, 215 và 216 về tội trốn đóng Bảo hiểm Xã hội, Bảo hiểm Y tế, Bảo hiểm Thất nghiệp cho người lao động của Bộ luật Hình sự, người lao động có thể tố cáo doanh nghiệp nợ, trốn đóng BHXH, BHYT mà không cần qua tổ chức công đoàn.

 Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, từ đầu năm đến nay, bảo hiểm xã hội đã thu hồi được 835 tỷ đồng trong 1.307 tỷ đồng nợ bảo hiểm xã hội được thanh tra, kiểm tra. Tuy nhiên, các hành vi nợ đọng, trốn đóng và gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp vẫn có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp.

Ông Ðào Việt Ánh, Phó Tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, mặc dù Luật Bảo hiểm xã hội đã trao quyền thanh tra, kiểm tra, xử phạt hành chính cho cơ quan bảo hiểm xã hội, đồng thời, giao chức năng khởi kiện cho tổ chức công đoàn, đại diện hợp pháp của người lao động, tuy nhiên, vấn đề khởi kiện dân sự và xử lý hình sự còn nhiều vướng mắc, việc khởi kiện dân sự, các tòa án gần như chưa thụ lý đơn nào.

Ðối với việc xử lý hình sự, Bảo hiểm xã hội Việt Nam và cơ quan bảo hiểm xã hội các tỉnh, thành phố đã chuyển hàng trăm hồ sơ sang cơ quan điều tra để tiến hành khởi tố nhưng do vướng mắc về quy trình nên không được xử lý hoặc vụ việc bị điều tra, xét xử dưới các tội danh khác, không liên quan đến bảo hiểm xã hội.

Ông Đào Việt Ánh cho rằng, việc xử lý vi phạm hành vi trốn đóng, nợ đóng bảo hiểm chưa hiệu quả là một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp xem nhẹ quy định của pháp luật, cố tình chây ì, trốn đóng bảo hiểm xã hội: “Tình trạng trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN của chủ sử dụng lao động đối với người lao động vẫn diễn ra phổ biến.

Đồng thời tình trạng lạm dụng, trục lợi Quỹ BHXH, BHYT, BHTN vẫn diễn ra ở nhiều địa phương, xu hướng diễn biến ngày càng phức tạp hơn. BHXH Việt Nam cũng đã thực hiện rất nhiều biện pháp, từ tuyên truyền, giải thích, đến thanh tra, kiểm tra. Mặc dù vậy, tình hình nợ đọng còn ở mức cao, trục lợi quỹ có giảm nhưng vẫn diễn biến phức tạp”.

Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bổ sung 3 tội danh là tội gian lận bảo hiểm xã hội (BHXH), Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN); tội gian lận bảo hiểm y tế (BHYT); tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Việc bổ sung này đã tạo thêm cơ sở pháp lý cho việc xử lý trách nhiệm hình sự các hành vi vi phạm, phần nào đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn và công tác đấu tranh phòng, chống các tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm.

Tuy nhiên, Bộ luật Hình sự năm 2015 vẫn còn nhiều quy định chung chung và có cách hiểu khác nhau, cần có sự hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật.

Để khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn xét xử, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết số 05 hướng dẫn áp dụng Ðiều 214, Ðiều 215, Ðiều 216 Bộ luật Hình sự về tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động. Đây được xem như hành lang pháp lý thống nhất trong việc xử lý các trường hợp vi phạm về bảo hiểm xã hội.

Ông Nguyễn Trí Tuệ - Phó Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao cho biết: “Luật BHXH cũng đã có quy định về xử lý hành chính. Những hành vi có thể có gian dối, gian lận, trốn đóng nhưng mức độ nào thì xử lý hành chính, mức độ nào thì xử lý hình sự.

Đây là vấn đề đặt ra khi cơ quan điều tra, truy tố bắt tay vào việc này thì sẽ nhìn thấy tương đối rõ ràng để xử lý. Xây dựng Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán về những điều luật này thì những vấn đề cơ bản phải được giải quyết, là cơ sở để chúng ta điều tra, truy tố, xét xử khi có những hành vi vi phạm”.

Trước đây, công đoàn cần phải có uỷ quyền của người lao động mới được khởi kiện chủ sử dụng lao động có hành vi trốn đóng, nợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.

Tuy nhiên, theo hướng dẫn của Nghị quyết 05, không chỉ các tổ chức Công đoàn, tổ chức đại diện cho người lao động mà người lao động cũng có thể khởi kiện doanh nghiệp nếu phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm quy định tại các Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự.

Theo ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, Nghị quyết được thông qua sẽ bảo đảm việc áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử đối với các tội danh tại các Điều 214, 215 và 216 của Bộ luật Hình sự, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm và xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT và BH TN, những chính sách trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội của đất nước.

“Chúng tôi tin rằng sau khi Nghị quyết này được ban hành, các quy định của Bộ luật hình sự về 3 tội danh này được áp dụng đồng bộ, thống nhất trong thực tiễn. Qua đó sẽ tăng cường được tính răn đe, cảnh báo và bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động và các cơ quan BHXH.

Chúng tôi cũng mong Tòa án nhân dân tối cao sẽ tiếp tục có những chỉ đạo để thông tin sâu rộng Nghị quyết đến các thẩm phán, cán bộ, công chức ngành tòa án nói riêng và các cơ quan nói chung trong việc đẩy mạnh triển khai Nghị quyết này trong thực tiễn”, ông Lợi cho biết.

Có thể thấy, hướng dẫn trong Nghị quyết 05 của Tòa án nhân dân tối cao đã đề cao quyền lợi người lao động.

Ngoài việc uỷ quyền cho tổ chức Công đoàn tố giác, khởi tố, khởi kiện chủ sử dụng lao động có hành vi trốn đóng, chậm đóng, gian lận số tiền tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp của mình thì người lao động cũng có thể trực tiếp thực hiện công việc này.

Đây cũng là một công cụ hữu hiệu để người lao động bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp./.

Theo VOV