Già hóa dân số- phát huy lợi thế người cao tuổi

Với tốc độ già hóa cao hàng thứ 2 khu vực Đông Nam Á, số người cao tuổi (NCT) ở Việt Nam dự báo sẽ tăng gấp đôi hiện tại trong khoảng 35 năm nữa. Tuy nhiên, nếu được chăm sóc tốt và tận dụng tối đa những lợi thế của NCT, lực lượng này sẽ tiếp tục có những đóng góp cho sự phát triển của địa phương.

Với tốc độ già hóa cao hàng thứ 2 khu vực Đông Nam Á, số người cao tuổi (NCT) ở Việt Nam dự báo sẽ tăng gấp đôi hiện tại trong khoảng 35 năm nữa. Tuy nhiên, nếu được chăm sóc tốt và tận dụng tối đa những lợi thế của NCT, lực lượng này sẽ tiếp tục có những đóng góp cho sự phát triển của địa phương.

Khám bệnh, lập sổ theo dõi sức khỏe cho NCT.

Sau nhiều năm nỗ lực thực hiện các chính sách về dân số- kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ), tốc độ gia tăng DS tại Việt Nam đã được khống chế ở mức khoảng 1% mỗi năm. Riêng Vĩnh Long, tốc độ tăng DS giảm từ 1,26% xuống còn 0,671%.

Đây là mức thấp nhất trong nửa thế kỷ qua nên việc duy trì mức sinh hợp lý (mỗi gia đình có 2 con) đảm bảo tỷ lệ tăng DS tự nhiên ở mức 1% là một trong những chỉ tiêu quan trọng được các địa phương nỗ lực thực hiện.
 
“Hồi trước, vận động người dân tham gia KHHGĐ vất vả bao nhiêu thì nay động viên những cặp vợ chồng chưa có đủ số con sinh thêm cũng gặp khó bấy nhiêu. Nhiều cặp vợ chồng mới có một con, có điều kiện kinh tế nhưng khi nói đến “sinh thêm đứa thứ 2” thì lắc đầu “nguầy nguậy” nên mấy năm nay, tỷ lệ tăng DS ở Trà Ôn luôn ở mức dưới 1%”- bác sĩ Nguyễn Văn Sơn- Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Trà Ôn, chia sẻ.

Do quy mô gia đình nhỏ đã trở thành chuẩn mực của xã hội nên nhiều gia đình ở Vĩnh Long “dừng lại… 1 con để nuôi dạy cho tốt”. Chị Nguyễn Thị Thúy (ấp Thuận Tiến, xã Thuận An- TX Bình Minh), bảo: “Sinh một đứa con coi như mất một người làm ra tiền. Cuộc sống gia đình tôi chưa dư dả mấy, con trai đã hơn 10 tuổi, giờ sinh con nhỏ, ngán lắm. Kệ, một đứa có điều kiện chăm lo đầy đủ sẽ tốt hơn”.
 
Anh Nguyễn Văn Thanh (Khóm 1, thị trấn Long Hồ) thì tâm sự: “Con gái em đã 7 tuổi, ông bà nội cứ giục sinh thêm đứa nữa để sau này chị em nó thay nhau chăm sóc cha mẹ về già. Thời buổi này, kinh tế khó khăn, sinh thêm một đứa là bao nhiêu thứ phải lo nên vợ chồng em do dự chưa muốn sinh”.

Vĩnh Long hiện có tổng tỷ suất sinh thấp hàng thứ 2 cả nước (sau TP Hồ Chí Minh) với số con bình quân 1,63 con/ bà mẹ. Kết quả này đã làm thay đổi cơ cấu DS theo tuổi, đưa Vĩnh Long cũng như cả nước bước vào giai đoạn cơ cấu “DS vàng”, tạo lợi thế về nguồn nhân lực để nền kinh tế có bước tăng trưởng bứt phá.

Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Dương Quốc Trọng- Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ: Nếu không duy trì mức sinh hợp lý thì vài chục năm sau, số người phụ thuộc ở những địa phương có mức sinh thấp như Vĩnh Long (1,63 con), TP Hồ Chí Minh (1,33 con) sẽ tăng cao. Khi đó, những đứa trẻ là “con một” đang được cha mẹ, ông bà nội ngoại chăm sóc sẽ phải “gồng lưng” chăm sóc lại 6 NCT trong gia đình.

Vì thế, thông điệp “Mỗi gia đình chỉ nên có từ 1- 2 con” trước đây đang được Tổng cục DS-KHHGĐ đề xuất thay đổi thành “Mỗi gia đình hãy có 2 con” và ngành DS đang xây dựng các chính sách sao cho mỗi gia đình sinh 2 con là những gia đình có lợi nhất và hạnh phúc nhất.

Tuy đang trong thời kỳ “DS vàng” nhưng Việt Nam , trong đó có Vĩnh Long đã chính thức bước vào giai đoạn “già hóa DS” từ năm 2011- sớm hơn 6 năm so dự báo. Đặc biệt, ngày 1/11/2013, DS Việt Nam tròn 90 triệu người và thành viên NCT đạt con số 9 triệu.

Sự kiện này đã đưa Việt Nam trở thành quốc gia thứ 2 sau Thái Lan có tốc độ già hóa cao nhất khu vực Đông Nam Á và dự báo đến năm 2050, số NCT ở Việt Nam sẽ tăng gấp ba với khoảng 27 triệu người (chiếm 22% DS). Riêng Vĩnh Long, có trên 108 ngàn NCT, chỉ số già hóa cao hàng thứ 2 khu vực (43%)- sau Bến Tre (48%).
 
Đây là một thách thức đối với các địa phương trong việc thực hiện vấn đề an sinh xã hội cho NCT. Cụ thể, nếu không có giải pháp kìm hãm tốc độ tăng già hóa DS, mức sinh tiếp tục xuống thấp, giai đoạn tận dụng cơ hội “DS vàng” sẽ bị thu hẹp, ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển kinh tế, xã hội địa phương.
 
“Do đó, đẩy mạnh tuyên truyền về già hóa DS để nâng cao nhận thức người dân, để người dân chủ động hơn trong việc chuẩn bị cho tuổi già, góp phần giữ vững và ổn định quy mô DS đang được chúng tôi tập trung thực hiện từ tỉnh đến cơ sở”- bà Nguyễn Thị Tuyết Oanh- Chi cục phó Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Vĩnh Long- cho biết.

Cụ Vui chăm sóc vườn mai kiểng trước nhà.

Bên cạnh các hoạt động truyền thông, Vĩnh Long còn xây dựng và triển khai nhiều mô hình chăm sóc NCT, nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu của nhiều đối tượng NCT, nhất là NCT sống ở nông thôn, không có lương hưu,… nên đời sống vật chất, tinh thần nhiều NCT vẫn còn gặp khó khăn.

Do thế, Đề án “Tư vấn và chăm sóc NCT dựa vào cộng đồng” được UBND tỉnh Vĩnh Long phê duyệt và triển khai từ tháng 5/2013 tại 8 huyện- thị- thành là một việc làm thiết thực, góp phần cải thiện sức khỏe thể chất, tinh thần cho NCT trên địa bàn.

“Sau khi triển khai đề án, chúng tôi đã tổ chức khám, lập sổ quản lý sức khỏe cho 250 NCT. Ngoài được theo dõi sức khỏe, chăm sóc tận nhà khi có bệnh, các cụ còn tham gia các hoạt động nâng cao sức khỏe, trí tuệ như tập dưỡng sinh, chơi cờ tướng, hoa kiểng,… được giao lưu, sinh hoạt với nhau nên sức khỏe, tinh thần các cụ rất phấn chấn”- bác sĩ Lê Thị Bảy- Trưởng Trạm Y tế xã Long An (Long Hồ) cho biết.

Cụ Phan Văn Vui (85 tuổi- ở ấp An Hiệp, xã Long An), kể: “Sáng nào tui cũng đi bộ khoảng 5 cây số. Sau đó, đi thăm đồng hoặc chăm sóc mấy chục gốc mai kiểng quanh nhà, tham gia đấu cờ tướng với mấy ông bạn già. Vận động vậy chứ khỏe re, ít khi bệnh lắm”.

Ngoài việc tham gia sinh hoạt ở các CLB, những người như cụ Vui còn vận động nhiều NCT trên địa bàn cùng sinh hoạt chung, tạo thành phong trào sôi nổi khắp các địa phương. Đây là một trong những lực lượng nòng cốt ở cơ sở, có vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn, động viên con cháu chấp hành nghiêm các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước.

Do đó, phát huy vai trò NCT cũng là yếu tố chăm sóc đối tượng này để họ được vận động tư duy, đẩy lùi lão hóa, tiếp tục hoạt động, cống hiến cho xã hội,… góp phần kìm hãm tốc độ già hóa đang diễn ra ở địa phương.

Bài, ảnh: TRINH TUYỀN