Lớp dạy viết thư pháp phương Tây: Nét chữ, nết người

Giữa thế giới của bàn phím và tin nhắn nhanh, Trịnh Đỗ Hồng Thủy lại theo đuổi cầm bút, là bút chấm mực, và chậm rãi luyện từng con chữ ngày này qua ngày khác.

Trịnh Đỗ Hồng Thủy (giữa) hướng dẫn cho người tập viết.

Có lẽ, giải đáp băn khoăn đó, tôi cũng sẽ hiểu được vì sao người xưa vẫn nói “Nét chữ, nết người”, rằng viết chữ đẹp có ảnh hưởng việc xây dựng, hình thành tính cách con người.

Viết tay trong thời đại số

Cái tên Góc chữ của Nicolas, một lớp dạy viết thư pháp phương Tây, tưởng liên quan gì đó đến một người nước ngoài đang sống ở Việt Nam, nhưng mở cửa đón tôi lại là một cô gái Việt trẻ tuổi, dáng người nhỏ nhắn: Trịnh Đỗ Hồng Thủy, cô gái người Hậu Lộc, Thanh Hóa sinh năm 1992.

Bên chiếc bàn nhỏ nhìn ra cửa sổ của khu chung cư cũ kỹ nằm sâu trên phố Yên Thế, phường Ba Đình, Hà Nội, Thủy chậm rãi lấy một cuốn sổ, một chiếc bút cán nghiêng, một lọ mực. Cô chỉnh sửa lại tư thế ngồi ngay ngắn, trước khi hạ ngòi bút xuống chấm mực và viết.

Từng nét chữ chậm rãi, uốn lượn mềm mại, thậm chí có nét thanh, nét mảnh, dần hiện ra trên trang giấy trắng mà tôi tưởng như thấy chúng đang được in ra từ máy in, giống một kiểu chữ trong những font chữ có sẵn của chương trình soạn thảo văn bản Microsoft Word.

Theo Thủy, đây là Copperplate, một kiểu chữ mang phong cách cổ điển, có chân chữ rộng và các nét thanh mảnh, được thiết kế để tạo cảm giác vững chắc và trang trọng. Kiểu chữ này thích hợp sử dụng trong thiết kế sách, tạp chí, thiệp cưới, danh thiếp, bao bì sản phẩm và các ấn phẩm, thương hiệu sang trọng.

Để có thể viết nét chữ đẹp như vậy, Thủy đã phải trải qua gần 10 năm. Trước đây, cô học chuyên Hóa ở một trường trung học phổ thông tại Thanh Hóa, theo học hệ dân sự của Học viện Quân y và có 10 năm gắn bó với nghề.

Thế rồi một vài vấn đề trong cuộc sống xảy ra, khiến cô mất phương hướng và cô đã tìm đến thư pháp phương Tây như là một cách sống chậm lại, tĩnh tâm hơn. Từ hồi còn là sinh viên, Thủy đã có niềm đam mê với viết chữ, vẽ tranh và tham gia rất nhiều workshop. Nhờ đó, khi rẽ sang thử thách mới là dạy viết thư tay, thay vì mình là người đi trải nghiệm như trước, cô làm một cách thật sự nghiêm túc.

Từ tháng 8/2023 đến nay, Góc chữ của Nicolas bắt đầu mở cửa, và như Thủy nói đùa rằng: Cô từng xem thư pháp phương Tây là một thú chơi nhưng lần này, cô đang rong chơi hơi lâu. Có gì đó, Thủy muốn như nhóc Nicolas vô tư, vô tri trong bộ truyện Nhóc Nicolas đầy tiếng cười và những bài học nhân văn mà cô say mê.

Một mặt, cô lại xem mình như một cô giáo dạy viết chữ, truyền đạt những gì mình đã học được cho bất cứ ai muốn hoài cổ về cái thời còn cắp sách đến trường, cái thời học sinh chỉ viết bút mực chấm, hoàn toàn không biết gì đến bút bi, bút máy như hiện nay.

Do vậy, chưa nói đến những kiểu chữ viết đẹp của phương Tây, việc phải sử dụng bút chấm như bút sắt của trẻ em trước đây dễ khiến người ta hồi tưởng về thập niên 80, với ngòi bút rời, mực dễ dây, những lọ mực Cửu Long đựng trong ống bơ để khỏi bị vỡ. Và khác biệt không chỉ có vậy. Thật ngạc nhiên là bút chấm có thể mang lại một sắc thái khác rất nhiều so với bút mực, bút bi bây giờ.

Vì thế, khi nghĩ rằng viết thư tay có thể kéo lại những khoảnh khắc sống chậm, sống sâu, Thủy quyết định theo đuổi một cách nghiêm túc với việc dạy viết. Cô đi nhiều nơi, gặp nhiều người, theo dõi trên các kênh Instagram, YouTube, Pinterest để học hỏi kinh nghiệm. Từ chỗ chỉ dạy ở các quán cà-phê do chưa có đủ tiền để thuê một không gian đủ rộng cho một lớp học, giờ cô đã có một góc nhỏ khang trang sau khi chuyển về trên con phố Yên Thế vào tháng 7/2024.

Tình yêu thư pháp

Trần Ngọc Mai, một cô gái đến từ Ninh Bình, trong buổi học ca sáng cho biết, mặc dù cô học viết được 5 tháng nhưng viết được kiểu chữ Modern Calligraphy (thư pháp hiện đại) không hề dễ. Modern Calligraphy cho phép người viết thể hiện cá tính, sự sáng tạo theo bất cứ hình thức nào, không như kiểu chữ Copperplate và Spencerian là cần tuân theo các quy tắc, góc độ và cấu trúc chính xác đã có từ nhiều thập kỷ.

Cái khó của Mai thường thấy ở nhiều người viết là họ lâu ngày không sử dụng bút, tay cứng và để nâng dần cấp độ hay chuyển sang kiểu chữ khác đòi hỏi cần thời gian, sự kiên trì. Và nhiệm vụ của Thủy là hướng dẫn mọi người viết tốt hơn ngày hôm qua, thay vì phải viết đẹp như người này, người kia. Cô cho rằng, người viết tập luyện lâu rồi tay cũng sẽ mềm, sẽ viết đẹp.

Viết đẹp cần từ 6-12 tháng, muốn thuần thục hơn thì cần nhiều thời gian hơn. Ở cấp độ đó, chữ viết sẽ đều và cân đối, đầy sáng tạo. Một điều không phủ nhận là dù những người đến với Góc chữ của Nicolas khá đa dạng với nhiều ngành nghề, với nhiều mục đích như muốn trải nghiệm, thích viết, quên việc viết quá lâu nên tìm lại cảm giác viết tay hay chỉ đơn giản là giết thời gian bằng viết lách, được cầm bút, chấm mực, nắn nót từng nét, song từng nét chữ giúp họ trở nên kiên nhẫn và giảm căng thẳng giữa cuộc sống bộn bề. Ngoài ra, viết tay còn thể hiện sự tôn trọng của người viết.

Thủy chia sẻ rằng, khi mọi người tự tay viết thiệp, viết thư gửi tặng bạn bè, người nhận thường rất vui. Vì thế, có người đến Góc chữ của Nicolas chỉ để viết thật đẹp và làm thiệp, viết thư. Không phủ nhận là không phải ai cũng cần một lá thư tay, nhưng giữa vô vàn tin nhắn điện tử, liệu chúng ta tự hỏi: “Đã bao lâu rồi chúng ta không viết một dòng chữ dành cho người thân yêu?”.

Thủy cho biết, người viết cần ít nhất năm buổi để làm quen với thư pháp phương Tây. Học cụ chỉ cần bút cán nghiêng, giấy và mực chuyên dụng. Riêng về mực, mặc dù hiện thị trường vẫn còn mực Cửu Long nhưng loại mực này đậm, dính tay bẩn, trong khi mực dành cho thư pháp phương Tây là mực tự nhiên, đỡ bẩn, và làm từ vỏ hạt óc chó.

Còn lý do vì sao phải sử dụng bút cán nghiêng mà không phải bút cán đứng như học sinh của thập niên 80, Nguyễn Thu Hiền, một cô gái đến từ Hà Nội đang học viết, cho biết, bút cán nghiêng tạo độ nghiêng sâu hơn, giúp viết chữ nghiêng tốt hơn.

Thú vị là trong khi con người phát minh ra những chiếc bút có thể giúp chúng ta viết nhanh so với bút lông hay bút mực, chưa kể những loại máy như máy đánh chữ, máy tính, không phủ nhận rằng, việc viết tay vẫn mang lại những lợi ích nhất định như nêu trên. Thậm chí, trên tờ The New York Times, các chuyên gia về chữ viết tay cho rằng, đối với trẻ em, viết tay sẽ kích thích trí não, giúp trẻ đọc thông viết thạo nhanh hơn, vững hơn.

Và trong xu thế Cách mạng công nghiệp 4.0, dù chúng ta vẫn ưu tiên việc liên hệ qua điện thoại hay thư điện tử thì nhìn những tấm thiệp in trang trọng, rất đẹp trên bàn mà Đại sứ quán Saudi Arabia thuê Thủy viết tên những khách mời dự một sự kiện của Đại sứ quán đã cho thấy rõ vai trò, ý nghĩa của việc viết tay quan trọng như thế nào.

Vì thế, tuy chưa tính lâu dài về sự nghiệp gắn bó với thư pháp phương Tây do đến giờ (gia đình vẫn muốn cô quay lại làm trong ngành dược), Thủy vẫn dành thời gian nghiên cứu những kiểu chữ mới và sáng tác tranh, chủ yếu tranh về Phật giáo, cũng như chép kinh. Cô cho biết, lịch sử chữ viết phương Tây có từ lâu đời nên cô cần thời gian đọc nhiều, tìm hiểu để phân biệt các kiểu chữ.

Thế mới nói, nhìn nét chữ của cô gái người Thanh Hóa, xem tranh cô vẽ, tất cả đều sẽ nghĩ ngay rằng, cô yêu thích nghệ thuật còn hơn việc nhớ những công thức hóa học. Trong căn phòng nhỏ ở Yên Thế, nhìn dáng cô gái cúi nghiêng trên bàn gỗ, tôi chợt nhớ đến câu nói xưa “Nét chữ, nết người”.

Có lẽ, khi chúng ta nắn nót từng con chữ, cũng là lúc chúng ta tập cho mình một cách sống chậm hơn, lắng hơn. Và trong một thế giới ngồn ngộn tin nhắn điện tử, Thủy tâm sự rằng, mỗi lần cầm bút, cô thấy mình bình tâm hơn, như thể mọi bộn bề ngoài kia đều lùi lại sau trang giấy

Theo MẠNH HÀO/ nhandan.vn