Sứ mệnh phát triển văn hóa

Trải qua gần 300 năm hình thành và phát triển, trên vùng đất Vĩnh Long đã sản sinh ra những giá trị lớn, đặc sắc về văn hóa. Một thế kỷ qua, báo chí luôn song hành với tiến trình xây dựng đời sống văn hóa, vừa khai thác sâu và hiệu quả tầng văn hóa trăm năm.

Một trong những quan điểm chỉ đạo xuyên suốt của Đảng về văn hóa là: “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc…”. Báo chí Vĩnh Long đã vận dụng, đóng góp cùng chấn hưng và phát triển văn hóa.

Quảng bá bề dày lịch sử, văn hóa địa phương

Dù ở giai đoạn nào, nhà báo là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, góp phần gìn giữ, phát huy các giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp, nâng cao nhận thức của Nhân dân, bồi đắp nền tảng tinh thần xã hội. Mỗi tác phẩm báo chí đều chứa đựng tri thức văn hóa, thông điệp có sức lan tỏa, tác động tới công chúng.

Các cơ quan báo chí tác nghiệp trưng bày chuyên đề “Tục ăn trầu các dân tộc Việt Nam” tại Bảo tàng Vĩnh Long.

Theo ông Trần Thanh Sơn- Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Vĩnh Long, từ năm 1928-1931, khởi đầu với tờ báo Công Nông Binh do Nguyễn Văn Thiệt làm chủ bút, bên cạnh những bài viết tuyên truyền cổ vũ phong trào cách mạng, luôn có những bài viết mềm mại hơn về văn hóa, văn nghệ. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, qua từng giai đoạn, tờ báo với tên gọi khác nhau nhưng đời sống văn hóa, văn nghệ luôn sôi nổi. Như tờ Quyết Thắng luôn có mục thơ, truyện vui, hoạt động của đoàn văn công…

Trong kháng chiến, những tác phẩm báo chí viết về văn hóa, văn nghệ đã khơi dậy trong Nhân dân niềm tự hào, lòng yêu nước sâu sắc và niềm tin vào cách mạng. Mỗi hoạt động báo chí rất kịp thời, dù phương tiện thông tin còn nhiều khó khăn. Đặc biệt giai đoạn năm 1945, phong trào bình dân học vụ được báo chí phản ánh đậm nét, trong vòng một thời gian ngắn, người dân đã biết đọc, biết viết.

Ngày 30/8/1983, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Cửu Long được thành lập do Tỉnh ủy Cửu Long quyết định, cho ra đời Báo Văn nghệ Cửu Long sau này chuyển thành tạp chí Văn nghệ Cửu Long. TX Vĩnh Long (TP Vĩnh Long ngày nay) ra tờ Văn nghệ Cổ Chiên, huyện Long Hồ ra Báo Văn nghệ Long Hồ. Những tờ báo chuyên về văn hóa, văn nghệ với những hoạt động sôi nổi tạo ra sinh khí mới cho đời sống văn học, nghệ thuật tỉnh nhà.

Ông Trần Thanh Sơn cho biết thêm, xuyên suốt chiều dài lịch sử, có nhiều cá nhân đặc biệt đóng góp cho hoạt động báo chí, trong đó có văn nghệ như: tờ tin Khoa học- Thường thức của ông Đặng Văn Bảy với giai đoạn ông làm báo trong Khám Lớn Vĩnh Long có nhiều bài viết nhắc đến văn hóa, phương thuốc trị bệnh, những ứng dụng thực tế trong cuộc sống…

Đồng chí Phan Văn Đáng cũng có nhiều bài viết đăng trên báo, tạp chí Cộng sản, đặc biệt là khối tư liệu viết tay được Bảo tàng Vĩnh Long giữ gìn cẩn thận. Trong đó, có khối tư liệu về văn hóa, văn nghệ có mốc thời gian từ năm 1983-1993…

Bám sát những chủ trương của Đảng, hoạt động báo chí của tỉnh đã góp phần trong việc định hình và lan tỏa chuẩn mực văn hóa, chấn hưng văn hóa đi cùng với mở đường, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho văn hóa phát triển. Báo Vĩnh Long với trang mục Văn hóa- Văn học nghệ thuật (hoặc Văn nghệ địa phương), Văn hóa- Giải trí trên Vinhlongonline đã đăng tải, khai thác sâu từ tầng trầm tích văn hóa, nét đặc sắc trong hàng trăm lễ hội…

Vĩnh Long không chỉ là nơi sản sinh ra nhiều bậc hiền tài mà còn là vùng đất ghi nhiều công trình văn hóa, di tích lịch sử phong phú. Cùng với đó, báo chí góp phần cảnh báo những nguy cơ làm mai một, sai lệch văn hóa, góp tiếng nói đa dạng vào câu chuyện bảo vệ và phát huy di sản văn hóa, đặc biệt là văn hóa phi vật thể.

Mang trong mình tình yêu và sự tự hào với những giá trị văn hóa- lịch sử của quê nhà, chúng tôi- nhà báo viết về văn hóa luôn xông xáo với tinh thần trách nhiệm cao nhất. Những cuộc gặp gỡ với nhân chứng lịch sử, chắt lọc những tư liệu, nhà báo là người nắm bắt mọi khoảnh khắc của thời gian thể hiện trên mặt báo những bài viết, phóng sự hay, những đoạn hình sinh động về lịch sử...

Những nét đặc sắc về vùng đất, con người, những sản vật Vĩnh Long… sống động xuất hiện trên báo chí, đến với người dân mọi miền tỏ tường hơn một Vĩnh Long với bề dày lịch sử, là vùng đất “địa linh nhân kiệt”, giàu giá trị văn hóa, lịch sử… Từ đó thế hệ hôm nay cảm thấy biết ơn, biết tự hào vì những gì ông cha để lại mà cố gắng trân quý, phát huy, giữ gìn.

Nâng cao tính thẩm mỹ, giáo dục và giữ bản sắc văn hóa

Ông Huỳnh Tấn Phát- Phó Giám đốc Báo và Đài Phát thanh- Truyền hình tỉnh Vĩnh Long chia sẻ: Từ khi thành lập đến nay, Đài Phát thanh- Truyền hình Vĩnh Long- nay là Báo và Đài Phát thanh- Truyền hình tỉnh Vĩnh Long đã có nhiều đóng góp trong việc tuyên truyền và quảng bá văn học nghệ thuật của tỉnh, góp phần vào việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống như: đờn ca tài tử, cải lương, hò, vè, các lễ hội dân gian...

Chương trình Bếp Việt phát sóng trên THVL góp phần quảng bá nét đặc sắc trong văn hóa ẩm thực quê nhà.

Ông Huỳnh Tấn Phát nhấn mạnh, trên sóng truyền hình, Đài Phát thanh- Truyền hình luôn chú trọng nâng cao tính thẩm mỹ, tính giáo dục và gìn giữ bản sắc văn hóa, dân tộc trong các chương trình truyền hình, thực hiện tốt chức năng văn hóa của báo chí. Từ năm 2010, đài bắt đầu phát sóng mỗi ngày 1 tập phim Việt Nam mới trong khung giờ vàng lúc 20 giờ trên kênh THVL1.

Một thành công lớn của đài trong tuyên truyền, quảng bá tác phẩm văn học nghệ thuật trong thời gian qua là xây dựng kịch bản, chuyển thể các tác phẩm văn học thành kịch bản phim truyện và tổ chức sản xuất phim truyện Việt Nam.

Thông qua các bộ phim, đời sống văn hóa, tinh thần và những nét văn hóa đặc sắc của người dân miền Tây Nam Bộ được phản ánh đậm nét. Đặc biệt là dòng phim chuyển thể từ tác phẩm văn học của Hồ Biểu Chánh như “Lời sám hối”, “Ải trần gian”... và các phim chuyển thể từ cải lương như: “Con gái chị Hằng”, “Tình mẫu tử”, “Tiếng sét trong mưa”...

Bên cạnh đó, Đài Phát thanh- Truyền hình Vĩnh Long cũng chú trọng sản xuất các bộ phim về đề tài lịch sử góp phần giáo dục truyền thống lịch sử dân tộc như: phim “Khí phách anh hùng” kể về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng.

Phim đạt Giải Cánh diều vàng năm 2009- một trong những giải thưởng danh giá do Hội Điện ảnh Việt Nam tổ chức. Hay bộ phim “Trọn nghĩa thủy chung”- bộ phim kể về cuộc đời hoạt động cách mạng sôi nổi, nhiệt huyết của Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt.

Song song đó, các tác phẩm văn học dân gian đặc biệt là các câu truyện cổ tích Việt Nam cũng được đài chuyển thể thành phim để phát sóng trong các chương trình như: “Thế giới cổ tích”, “Chuyện xưa tích cũ” góp phần giữ gìn các loại hình văn học dân gian Việt Nam, đồng thời giáo dục thế hệ trẻ những bài học cốt lõi của văn hóa Việt.

Năm 2021, tạp chí Văn hóa văn nghệ trở lại với tên gọi: Văn hóa Văn nghệ. Với format mới, chương trình luôn có những bản tin, đề mục dành riêng để tuyên truyền về văn học nghệ thuật tỉnh nhà. Đối với nhóm chương trình truyền hình thực tế khung 21 giờ hàng ngày, đài chú trọng sản xuất các chương trình có format thuần Việt, phát huy văn hóa dân tộc, ca ngợi văn hóa Việt Nam nói chung, vùng đất Nam Bộ nói riêng.

Chia sẻ về ngành công nghiệp văn hóa ở Vĩnh Long, ông Lê Quang Tự Do- Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Văn hóa-TT-DL), nói: Truyền hình giữ vai trò quan trọng trong việc giới thiệu, quảng bá các giá trị văn hóa Việt Nam đến đông đảo công chúng trong và ngoài nước.

Thông qua các chương trình thời sự, phim truyện, gameshow, chương trình giáo dục- giải trí, truyền hình góp phần hình thành thị hiếu thẩm mỹ, nâng cao dân trí và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc trong đời sống xã hội. Báo chí vừa là phương tiện truyền tải vừa có vai trò định hướng, hình thành, lan tỏa chuẩn mực văn hóa ứng xử.

Bài, ảnh: PHƯƠNG THƯ