GÓC NHÌN VĂN HÓA:

Tết trong lòng người Việt Nam

Chúng ta vừa trải qua một cái Tết Ất Tỵ 2025 thật sự đầm ấm, bình an, trên tinh thần tiết kiệm mà vẫn đầy đủ phong vị truyền thống. Tết sum vầy trong mỗi gia đình, Tết vui tươi, an toàn trong cộng đồng xã hội. Tết giữ nét xưa nhưng vẫn tràn đầy sắc màu mới mẻ, hiện đại của một đất nước đang hội nhập, phát triển rực rỡ. 

Tết là tiết đầu tiên trong năm, có ý nghĩa quan trọng trong nền văn minh lúa nước, do vậy dựa vào âm lịch và có ở một số nước châu Á không riêng gì Việt Nam, nhưng mỗi quốc gia có những bản sắc riêng đặc trưng của quốc gia, dân tộc mình.

Như Nhật Bản vẫn giữ Tết truyền thống nhưng lại dựa vào dương lịch, vậy nên cũng ít nhiều nhạt phai nguồn gốc của ý nghĩa Tết. Người Việt chúng ta đã trải qua hàng ngàn năm cũng là hàng ngàn Tết Nguyên đán, mỗi thời đại có những đổi thay, nhưng ý nghĩa của Tết xưa vẫn không hề mất đi với những thế hệ tiếp nối.

Tết do vậy thể hiện sức mạnh văn hóa cội nguồn sâu đậm nhất trong tâm thức người dân Việt Nam. Tết Nguyên đán là dịp lễ quan trọng nhất, lớn nhất, lâu đời nhất, có phạm vi phổ biến rộng nhất và nhộn nhịp nhất của dân tộc ta. Với mỗi người Việt Nam, Tết là dịp để gia đình, họ hàng, làng xóm, người thân xa gần sum họp, đoàn tụ, thăm hỏi, cầu chúc nhau và tưởng nhớ tri ơn ông bà, tổ tiên.

Chính vì ý nghĩa sâu sắc đó Tết đã trở nên thiêng liêng, gắn bó trong tâm hồn, tình cảm của mỗi người dân Việt Nam. Tết Nguyên đán là khâu đầu tiên và quan trọng nhất trong hệ thống lễ hội Việt Nam, mà phần “lễ” cũng như phần “hội” đều rất phong phú cả nội dung cũng như hình thức, mang một giá trị nhân văn sâu sắc và đậm đà truyền thống dân tộc.

Việc ông cha ta xác định Tết Nguyên đán đúng vào thời điểm kết thúc một năm cũ, mở đầu một năm mới theo âm lịch, là một chu kỳ vận hành vũ trụ, đã phản ánh tinh thần hòa điệu giữa con người với thiên nhiên (đất- trời- vạn vật). Nguyên có nghĩa là bắt đầu, còn đán có nghĩa là ban mai, mở ra ngày mới đầu tiên trong năm sau thời khắc giao thừa.

Ý nghĩa thiêng liêng của Tết Nguyên đán là dịp để hướng về nguồn cội tổ tiên; nhưng trong tâm thức người Việt Nam, ngoài tổ tiên cụ thể trong mỗi gia đình còn bao hàm nghĩa quốc gia dân tộc. Có Tổ quốc mới có gia đình, có gia đình vững mạnh mới giữ gìn Tổ quốc vậy; một mối quan hệ gắn bó khăng khít không thể tách rời nhau.

Việc hướng về cội nguồn trong dịp Tết còn có ý nghĩa quốc gia dân tộc, đó là điểm quy tụ tâm linh của người Việt Nam, hướng người Việt Nam về nguồn gốc chung để tạo nên sự đoàn kết, gắn bó của dân tộc. Trong suốt lịch sử Việt Nam, sự gắn bó, đoàn kết đó, sự quy tụ đó luôn luôn là sức mạnh.

NGỌC TRẢNG