Thưởng trà và chơi ấm

Thưởng trà là một thế giới mênh mông, đòi hỏi nhiều kiến thức uyên thâm về văn hóa trà mới có thể tạm gọi là trà nhân thưởng trà nghệ thuật. Nhưng ở nhiều cấp độ khác nhau, nhiều phong tục uống trà khác nhau, trà còn là nghi thức của "đạo" hay trà với các bậc thiền sư, đại sư có thể nâng lên tầm triết lý cao siêu. Đi cùng với trà lại là nghệ thuật chơi ấm lại càng trở nên phức tạp.

Trà xanh shan tuyết Hà Giang pha trong ấm tử sa của nghệ nhân Bát Tràng Vương Mạnh Tuấn.

(VLO) Thưởng trà là một thế giới mênh mông, đòi hỏi nhiều kiến thức uyên thâm về văn hóa trà mới có thể tạm gọi là trà nhân thưởng trà nghệ thuật. Nhưng ở nhiều cấp độ khác nhau, nhiều phong tục uống trà khác nhau, trà còn là nghi thức của “đạo” hay trà với các bậc thiền sư, đại sư có thể nâng lên tầm triết lý cao siêu. Đi cùng với trà lại là nghệ thuật chơi ấm lại càng trở nên phức tạp.

Trà trong đời sống thường nhật, để hiểu một loại trà và một loại ấm phù hợp song hành đã là cả một chuyện dài của trải nghiệm tinh tế vô chừng.

Uống trà và chơi ấm cũng là thú chơi cực kỳ tốn kém, nhưng khi uống trà đắt đỏ và những chiếc ấm chục triệu đổ lên, chưa hẳn là một trà nhân đúng nghĩa.

Dù thực tế, có những loại trà đặc biệt thì cần có những chiếc ấm đặc biệt. Chính vì sự cầu kỳ và đôi lúc quá tốn kém mà những năm gần đây bùng nổ trong giới kinh doanh trà và các trà cụ khi mà xã hội phát triển, kinh tế thịnh vượng hình thành nên thú chơi và cả sưu tầm.

Trong đó, nổi lên rầm rộ mua bán qua mạng những dòng ấm thuộc hàng quốc bảo của Trung Quốc là ấm tử sa và gần đây dòng gốm thương mại kiến trản cũng thu hút đông đảo người chơi bởi vẻ đẹp lung linh kiêu sa của nó.

Một nhà nghiên cứu trẻ về dòng ấm tử sa từng chỉ ra rằng, khi mà bạn có nhiều tiền mà ít kiến thức thì chuyện bị lừa là rất đơn giản.

Trước khi sử dụng, xử lý nấu ấm với trà shan tuyết (tái sinh).

Khi mà những mỏ đất, mỏ khoáng của Trung Quốc đã đóng cửa từ lâu, thì ấm tử sa mới vẫn xuất xưởng hàng ngày. Thậm chí một chiếc ấm có đóng triện và giấy chứng nhận nghệ nhân vẫn chưa chắc là hàng xịn.

Với lời khuyến cáo đó, cùng với kiến thức bằng “0” về ấm tử sa, cùng trình độ thưởng trà dạng… A, B, C và kinh tế eo hẹp làm sao với tới những dòng ấm tử sa chục triệu hay những bánh trà phổ nhỉ mấy triệu bạc đến mấy chục triệu, chúng tôi vẫn có thể tự tạo cho mình thú thưởng trà cũng đậm chất văn hóa trên tinh thần “người Việt, thưởng trà Việt và chơi ấm Việt”.

Vẫn đầy đủ ý vị tinh tế về vẻ đẹp của gốm, hương vị độc đáo của trà, hơn hết là niềm tự hào văn hóa trà Việt.

Nghệ nhân Bát Tràng tạo nên dòng gốm hỏa biến cực đẹp không thua gì hàng kiến trản của các nghệ nhân Trung Quốc.

Cách đây khoảng 10 năm nghệ nhân Vương Mạnh Tuấn đã tạo ra được cho gốm Bát Tràng dòng ấm tạm gọi là tử sa, với công thức pha trộn từ mỏ đất ở Nam Định, pha trộn với mở khoáng Ninh Bình, đặc biệt là cát sông Hồng, có thể tự hào là một sản phẩm đậm chất văn hóa Bắc Bộ, văn hóa sông Hồng. Những chiếc ấm đẹp nuột nà vẫn mang được một số đặc tính của ấm tử sa Trung Quốc.

Những chiếc bình này không khó tìm mua với giá cả không hề đắt đỏ, nhưng khi gõ vào nhau vẫn có tiếng vang, đanh tựa kim khí, đặc biệt khi ấm được dưỡng với loại trà sau thời gian thấm dầu trà sẽ lên nước đẹp không thua gì ấm tử sa chính hiệu.

Với loại tử sa thì mỗi chiếc bình chỉ được dùng để uống duy nhất 1 loại trà và cần phải xử lý khi ấm mới xuất xưởng qua các bước: dung hòa (nấu ấm với nước sôi), phân giải (nấu ấm với đậu hủ để giải chất độc trong đất khoáng), nhuận ấm (nấu ấm với mía), cuối cùng là tái sinh (nấu ấm với trà).

Với ấm tử sa của nghệ nhân Vương Mạnh Tuấn, nếu người pha trà giỏi bằng trà xanh shan tuyết Hà Giang, thì đến nước thứ 5, thứ 6 chất trà vẫn đậm đà, tròn vị.

Điều quan trọng, là khi “người Việt thưởng trà Việt, chơi ấm Việt” thì hoàn toàn không hề sợ giả mạo khi mua hàng của nghệ nhân, hơn hết nó còn là niềm tự hào về văn hóa trà Việt.

Bài, ảnh: NGỌC TRẢNG