Kỳ cuối: Tinh thần yêu nước chống giặc ngoại xâm

>> Kỳ 1: Buổi đầu khai phá “rừng thiêng nước độc”

>> Kỳ 2: Tình yêu đôi lứa- "Dẫu cho đá nát, vàng phai"

>> Kỳ 3: Tình đoàn kết các dân tộc

Nam Kỳ là tên gọi xưa Nam Bộ ngày nay, ngoài sóng gió giông bão biển Đông còn gánh chịu giông bão của thời cuộc do sự xâu xé, tranh giành của các thế lực phong kiến và xen vào đó là giặc ngoại xâm trong nhiều thế kỷ liền.

Quân giải phóng Tây Nam Bộ trên đường hành quân tham gia chiến dịch Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Ảnh: Tư liệu. Ảnh: Internet

Thời chinh chiến Tây Sơn- Nguyễn Ánh, năm 1784 theo cầu viện của Nguyễn Ánh, vua Xiêm phái 5 vạn quân theo 2 đường thủy- bộ xâm lược nước ta. Đi tới đâu quân Xiêm cướp bóc, vơ vét của cải, dân chúng rơi vào cảnh lầm than… Thanh niên Nam Bộ từ giã làng quê, người thân lên đường ra trận theo tiếng gọi cứu nước của chính nghĩa:

- Giặc Xiêm gây loạn nhiễu nhương

Chàng sớm lên đường gia nhập nghĩa quân!

Với niềm tin vào chính nghĩa và tinh thần yêu nước, ngày chiến thắng không xa. Bằng sự chỉ huy tài ba, xuất chúng của Nguyễn Huệ, quân chủ lực Tây Sơn cùng nghĩa quân Nam Kỳ đã đánh trận thủy chiến Rạch Gầm - Xoài Mút làm tan rã 5 vạn quân Xiêm (nay Thái Lan) xâm lược. Hai tướng chỉ huy Chiêu Tăng và Chiêu Sương cùng tàn quân Xiêm - Nguyễn Ánh chạy bán sống bán chết về Xiêm qua ngã Châu Đốc, Hà Tiên. Sau đó, tại bãi Đình Khao rộng lớn bên bờ Nam sông Tiền thuộc tỉnh Vĩnh Long ngày nay được chọn là nơi khao quân khen thưởng mừng thắng trận:

- Rạch Gầm, Xoài Mút giặc thua

Đình Khao diễn tập tiệc to ăn mừng.

Nhưng rồi chiến tranh nào ngưng trên đất Nam Kỳ giàu tài nguyên. Hơn 70 năm sau, năm 1859 khi hạm đội Pháp nã pháo đánh chiếm Gia Định thì vùng đất mới này chìm trong khói lửa triền miên, kéo dài gần một thế kỷ (đến năm 1954); khi lực lượng yêu nước đối đầu với một quân đội Pháp hùng mạnh trang bị vũ khí tối tân và thèm khát thuộc địa. Bị áp bức của nhà cầm quyền Pháp, người dân Nam Bộ hát hò:

- Thằng Tây hắn ở bên Tây,

Bởi vua chúa Nguyễn rước thầy đem sang.

Cho nhà cho nước tan hoang,

Cho thiếp ngậm đắng, cho chàng nuốt cay.

Cha đời mấy đứa theo Tây,

Mồ ông mả cố, voi giày biết chưa?

- Ruộng ta ta cấy ta cày,

Không nhường một bước cho bầy Nhật- Tây

Chúng mày lảng vảng tới đây,

Rủ nhau gậy, cuốc đuổi ngay khỏi làng.

Thể hiện tính khí kiên trung, bất khuất, quyết tâm chống xâm lược của người Nam Bộ:

- Đất trời Nam Bộ mênh mông

Người không khuất phục, cây không úa sầu.

- Gò Công anh dũng tuyệt vời

Ông Trương “đám lá tối trời” đánh Tây(1)

- Hễ ai dám chống Lang Sa(2)

Của tiền ủng hộ hết nhà cũng vui.

- Còn trời còn nước còn non

Còn quân xâm lược ta còn đấu tranh.

- Anh đi đánh giặc đường xa

Em ở lại nhà chung thủy nuôi con.

- Chín năm kháng chiến trường kỳ

Đói no không sợ, sợ gì giặc Tây.

- Khoai lang chấm muối ăn bùi

Có chồng vệ quốc thơm mùi ka-ki.

Hay:

- Con ơi con ngủ cho say

Cha con đi giết sạch loài Lang Sa.

- Đồn Tây dù chắc, dù dày,

Thuế nộp đủ đầy, đồn ắt phải tan.

- Đá mòn, nhưng dạ chẳng mòn

Tình dân nghĩa nước một lòng sắt non.

Bị hai tầng áp bức, bóc lột, nông dân Nam Bộ dồn nén nỗi bực tức vô cùng:

- Chém cha những đứa giàu sang

Cậy thần cậy thế, cúi đầu nịnh Tây.

Khi những chiến sĩ chống Pháp hy sinh, người dân Nam Bộ hát:

- Ai về Đồng Phú, Mỹ Lương

Cho tôi nhắn gởi nhớ thương Nguyễn Bình(3)

Nguyễn Bình vì nước bỏ mình

Vì tình dân tộc hy sinh trọn đời.

Gần 100 năm xâm lược và cai trị Việt Nam, ép vua Việt cắt Nam Kỳ làm thuộc địa nhưng Pháp vẫn không thu phục được người dân Nam Kỳ nổi dậy chống lại. Đặc biệt là sau năm 1930 khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời thì công cuộc kháng Pháp giành độc lập càng mạnh mẽ, quyết liệt với những đỉnh cao là Xô Viết Nghệ Tỉnh 1930, Khởi nghĩa Nam Kỳ 1940, Khởi nghĩa Tháng 8, 1945 thành công và nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời ngày 2 Tháng 9 ngay sau đó.

Bại trận Điện Biên Phủ 1954 và buộc phải ký hiệp định hòa bình, nhưng đế quốc Pháp vẫn ngoan cố âm thầm bán nước ta cho đế quốc Mỹ, coi nước Việt như một thứ hàng hóa. Mỹ thay chân Pháp khi có Hiệp định đình chiến Genève tiến hành cai trị một cách tinh vi qua việc dựng nên Chính phủ Việt Nam cộng hòa tại miền Nam do Ngô Đình Diệm đứng đầu hòng chia cắt miền Nam lâu dài. Và trong hoàn cảnh nước mất nhà tan, người thân ly tán kẻ Nam, người Bắc xuất hiện trào lưu ca dao mới hừng hực khí thế kêu gọi người người cùng xông trận giết giặc cứu nước, chống chia cắt đất nước.

- Mỹ vào xâm lược nước ta

Toàn dân nổi dậy xông ra diệt thù.

- Chiều chiều lại nhớ chiều chiều

Tại quân Mỹ Diệm làm điều bất lương

Không cho thống nhất quê hương

Làm cho đất nước hai miền cách xa.

- Luật mười năm chín ra đời (4)

Ai làm Việt Cộng thì rơi cả đầu.

- Cần Thơ đi dễ khó về

Mỹ đi bỏ xác, ngụy về tan thây.

Hay nhẹ nhàng, lãng mạn:

- Anh đi Long Phụng đã lâu

Khi về thiếu “kẹp bồ câu” em buồn(5).

Và nơi quê nhà, các cô gái chờ mong ngày thắng trận anh trở về.

- Sông Măng Thít có dòng nước xoáy

Rạch Bà Soi nước chảy vòng cung

Người đi mang nỗi nhớ nhung

Sông này vẫn giữ thủy chung với người.

Ngày tổng tuyển cử hai miền không diễn ra trong năm 1956, có nghĩa là hòa bình, chấm dứt chiến tranh và thống nhất đất nước lùi xa vô định, nhưng đồng bào Nam Bộ và cả miền Nam đau thương vẫn có một niềm tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, của Bác Hồ sẽ đánh thắng giặc Mỹ, bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam đem lại độc lập hòa bình, thống nhất đất nước để Nam- Bắc một nhà.

- Nước dưới sông khi dâng, khi cạn

Trăng trên trời khi sáng, khi lu

Ai ra miền Bắc thưa với Cụ Hồ:

Lòng dân miền Nam vẫn tròn
vành vạnh như chiếc nón bài thơ đội đầu.

- Cho dù Mỹ ngụy trăm tay,

Quyết không chia được đất này làm hai,

Cho dù cạn nước Đồng Nai,

Nát chùa Thiên Mụ không phai lòng vàng.

- Đá mòn, nhưng dạ chẳng mòn

Tình dân nghĩa nước một lòng sắt non.

Nỗi khao khát độc lập, tự do, đất nước thống nhất để Nam- Trung- Bắc cùng một nhà là ước nguyện, là ý chí, là mong muốn sâu thẳm trong tim của người yêu nước và ca dao, hò vè là nơi họ chuyển tải, gởi gấm.

Còn đối với những thanh niên Nam Bộ lỡ bị bắt cầm súng Mỹ quay lại bắn giết đồng bào thì nhẹ nhàng khuyên bảo:

- Súng Mỹ anh cặp bên hông

Bắn ai, anh hỏi lại lòng anh coi?

Những người anh bắn vừa rồi

Rõ ràng cùng một giống nòi với anh.

Trong hoàn cảnh đất nước bị ngoại bang xâm lăng, bị chia cắt thì chuyện đánh giặc đâu chỉ là đặc quyền của nam nhi mà rằng “giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”, để rồi trong thế kỷ 20 một thế hệ phụ nữ Việt Nam ra trận:

- Đời xưa phụ nữ ăn trầu

Ngày nay phụ nữ đi đầu chống Mỹ Ngô.

- Anh trai làng lên đàng giết giặc

Em gái quê mọi mặt thế thay,

Tăng gia sản xuất lúa khoai

Xây làng chiến đấu em gài chông lôi.

- Hỡi thuyền đưa khách sang sông,

Chở chông, chở súng, chở chồng em sang.

Chồng em du kích giữ làng,

Giữ yên bến nước đò ngang sớm chiều.

Thế rồi cái ngày cả dân tộc chờ đợi cũng đến- ngày 30/4/1975, quân đội chính quyền miền Nam do Pháp, Mỹ lập nên đã buông súng đầu hàng cách mạng vô điều kiện, non sông nước Việt từ nay liền một dãy.

47 năm thống nhất non sông trong độc lập, tự do, nhân dân được làm chủ ra sức lao động sản xuất dựng xây đất nước và tiếp tục bảo vệ Tổ quốc, chủ quyền quốc gia, người Nam Bộ hát:

- Quê ta nay đà đổi mới

Ba mươi năm tiến tới không ngừng,

Đường đan, đường điện đàng hoàng

Nhà nhà no ấm, xóm làng yên vui.

Riêng người Vĩnh Long thì đặt niềm hy vọng xa hơn:

- Dân giàu nước mạnh đồng lòng

Mục tiêu xây dựng thành công quê nhà.

Vĩnh Long đẹp mãi lời ca

Toàn dân đoàn kết tạo đà tiến lên!

Và còn nhiều, rất nhiều câu ca dao do người Nam Bộ sáng tác, lưu truyền miệng hoặc ghi chép mà trong phạm vi bài báo này người viết không thể chuyển tải, giới thiệu hết. Được sống trên mãnh đất Nam Bộ thành đồng, hưởng không khí hòa bình, tự do, đất nước thống nhất; được tắm mát dưới dòng nước sông Tiền, sông Hậu kiêu hùng, thật biết ơn bao thế hệ người Việt xưa dày công khai mở và giữ đất cho tới ngày nay. Chắc chắn rằng các thế hệ người con đất Nam Bộ sẽ viết và viết tiếp những vần ca dao, hò của thời đại mới!

HOÀNG NGUYÊN

(2) Lang Sa: tên người Việt gọi quân Pháp.

(3) Nguyễn Bình: Trung tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam.

(4) Luật số 10/59: của chính quyền Ngô Đình Diệm nhằm xử tử những đảng viên Cộng sản và cán bộ cách mạng tại miền Nam.

(4) Kẹp bồ câu: chiếc kẹp tóc phụ nữ làm bằng nhôm máy bay, võ đạn Mỹ có khắc chìm hình chim bồ câu rất phổ biến thời chống Mỹ.