Hoàn cảnh ra đời nhạc phẩm "Nối vòng tay lớn" của Trịnh Công Sơn

"Nối vòng tay lớn" là nhạc phẩm nổi tiếng của Trịnh Công Sơn, được các bạn thanh niên thường cất cao tiếng hát sôi động nhất vào mỗi dịp sinh nhật Đoàn (26/3) hàng năm. Có lẽ, trên đất nước Việt Nam thân yêu, ai đã từng trải qua một thời tuổi trẻ, đều thuộc và hát say mê ca khúc này.

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

“Nối vòng tay lớn” là nhạc phẩm nổi tiếng của Trịnh Công Sơn, được các bạn thanh niên thường cất cao tiếng hát sôi động nhất vào mỗi dịp sinh nhật Đoàn (26/3) hàng năm. Có lẽ, trên đất nước Việt Nam thân yêu, ai đã từng trải qua một thời tuổi trẻ, đều thuộc và hát say mê ca khúc này.

Cùng với nhịp điệu rộn ràng, vui tươi và tràn đầy khí thế, “Nối vòng tay lớn” đã thể hiện cảm xúc tự hào, niềm hy vọng về một ngày mai non sông thống nhất, Bắc Nam sum họp một nhà. “Nối vòng tay lớn” được chính Trịnh Công Sơn hát vang trong ngày đại thắng 30/4/1975 trên Đài Phát thanh Sài Gòn.

Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng, tác phẩm âm nhạc trên đã được người nghệ sĩ tài hoa họ Trịnh sáng tác từ trước đó 5 năm, giữa không khí hào hùng của cả nước xuống đường đánh Mỹ, đồng thời lại diễn ra trong một hoàn cảnh khá cụ thể trên mảnh đất cố đô Huế.

Chúng ta đều biết, từ năm 1970, với khẩu hiệu “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào” mà Bác Hồ đã ra lời kêu gọi trước đó trong bài thơ “Chúc tết” năm Kỷ Dậu 1969, phong trào đấu tranh chống Mỹ- Thiệu của thanh niên, sinh viên và học sinh ở các đô thị miền Nam diễn ra vô cùng mạnh mẽ, trở thành cao trào sục sôi chưa từng có, khiến cho Chính quyền Nguyễn Văn Thiệu hết sức lo sợ, ra sức bắt bớ và càn quét dã man.

Nhiều thanh niên, học sinh đã sẵn sàng ngã xuống giữa những ngày tháng bão lửa dữ dội ấy. Trong thời gian này, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đang ở Huế cùng với người bạn thân của mình là nhà giáo Ngô Kha dạy học tại Trường Quốc học Huế.

Ngô Kha là thầy giáo dạy Văn rất giỏi, một nhà thơ khá có tên tuổi, là gương mặt tiêu biểu hoạt động trong phong trào thanh niên yêu nước ở miền Nam lúc này. Theo những người học Trường Quốc học Huế lúc đó, mỗi lần có các cuộc xuống đường biểu tình của thanh niên, hầu như không vắng mặt thầy Ngô Kha. Thầy Kha đọc thơ, phát biểu hùng hồn bằng những bài viết tràn đầy khí thế đấu tranh đã làm nức lòng nhiều bạn trẻ.

“Đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu”. Trịnh Công Sơn vốn là nhạc sĩ nổi tiếng trong phong trào đấu tranh yêu nước ở Huế và các đô thị miền Nam từ những năm thập niên 60 của thế kỷ XX. Trịnh Công Sơn và Ngô Kha gặp nhau như 2 dòng hải lưu hợp nhất, càng tạo thêm sức mạnh để tiến về biển lớn.

Cũng chính trong những ngày sôi động đó, Ngô Kha và Trịnh Công Sơn đã tổ chức một hoạt động trại tại thôn Tân Mỹ- Thuận An, được nhiều học sinh Trường Quốc học Huế tham gia. Tất cả đều náo nức, hân hoan trong niềm vui hội ngộ.

Tập hợp từ sáng sớm 25/4/1970, sau một số nghi thức có tính nghi lễ, thầy Ngô Kha đã có bài phát biểu khai mạc trại quan trọng gửi đến toàn thể học sinh, thanh niên tham dự.

Trong bài viết của mình, thầy Kha đã khơi dậy lòng căm thù kẻ đã gây ra chiến tranh tại đất nước Việt Nam, chia cắt 2 miền Nam- Bắc, đồng thời thể hiện khát vọng hòa bình, lòng yêu nước nồng nàn và quyết tâm chiến đấu cho một Việt Nam thống nhất, hòa bình, độc lập. Tất cả các bạn trẻ, ai nấy đều cảm động rưng rưng.

Sau giây phút lắng lòng của tất cả trại viên, thầy Ngô Kha tuyên bố, đại ý: Với tinh thần đó, cuộc trại hôm nay chúng ta lấy tên là Trại Nối vòng tay lớn; Trại ca là bài hát “Nối vòng tay lớn” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vừa mới sáng tác.

Dáng người gầy, đôi mắt điềm tĩnh và rực sáng, Trịnh Công Sơn ôm cây đàn ghi ta bước lên phía trước và bắt đầu dạo những nốt nhạc đầu tiên cho ca khúc của trại.

Sau 2 lần tự mình hát trước để mọi người lắng nghe và tập, nhạc sĩ say sưa cất lên những giai điệu rộn ràng, tràn đầy khí thế: “… Cờ nối gió đêm vui nối ngày/ Dòng máu nối con tim đồng loại/ Dựng tình người trong ngày mới/ Thành phố nối thôn xa vời vợi/ Người chết nối linh thiêng vào đời/ Và nụ cười nối trên môi…”.

Vừa thoáng nghe, tất cả mọi người thật sự xúc động. Qua 2 lần nghe Trịnh hát, mọi người đứng nắm lấy tay nhau cùng cất cao tiếng hát. Những vòng tròn từ bé đến lớn, cứ thế nối hoài ra, lớn mãi…

Những cái nắm tay thật chặt, những bàn chân hân hoan theo nhịp bài hát thực sự đã khiến mọi người cảm nhận được nội dung thiêng liêng, khát vọng cao đẹp mà nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã gửi gắm qua từng ca từ lắng sâu và giai điệu rộn ràng.

“Nối vòng tay lớn” là một tuyệt phẩm âm nhạc, là gia tài văn hóa lớn của toàn dân tộc Việt Nam mà người nhạc sĩ họ Trịnh đã gửi lại cho chúng ta đã ra đời như thế đó.

Mỗi năm cứ đến ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 26/3, tôi lại nghĩ đến hoàn cảnh ra đời vừa rất cụ thể nhưng cũng mang không khí chung trong cuộc xuống đường đấu tranh của tuổi trẻ lúc ấy, lòng thầm tự hào biết bao về thế hệ cha anh mình: “Trong anh và em hôm nay/ Đều có một phần Đất Nước/ Khi hai đứa cầm tay/ Đất Nước trong chúng ta hài hòa nồng thắm/ Khi chúng ta cầm tay mọi người/ Đất Nước vẹn tròn, to lớn…” (Đất Nước - Nguyễn Khoa Điềm).

LÊ THÀNH VĂN