Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong việc cưới, tang, lễ hội

Qua 10 năm (2006- 2015) thực hiện Quyết định số 308 ngày 25/11/2005 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, tang và lễ hội trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long

Qua 10 năm (2006- 2015) thực hiện Quyết định số 308 ngày 25/11/2005 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, tang và lễ hội trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long, nhận thức của nhân dân đối với vấn đề này ngày càng được chuyển biến, hình thành tư duy mới theo hướng bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp, loại bỏ hủ tục lạc hậu;

tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn hóa, làm giàu thêm truyền thống văn hóa quê hương, tạo sự gắn kết các cộng đồng dân tộc.

Múa Rồng trong lễ hội Lăng Ông Thống chế Điều bát Nguyễn Văn Tồn (Trà Ôn).

Loại dần các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan

Theo ghi nhận của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH, TT và DL) Vĩnh Long, giai đoạn 2006- 2015, toàn tỉnh có trên 71.700/82.600 đám cưới thực hiện theo nếp sống văn hóa mới, chiếm 90%.

Số đám cưới tổ chức tiết kiệm là 64.800, tỷ lệ 78,49%; hơn 41.900/43.600 đám tang được người dân tổ chức theo mô hình nếp sống văn hóa mới, chiếm 96,1%.

Gần 4.000 đám tang hỏa táng, đạt 9%. 5.325 lễ hội thực hiện nghi lễ trang trọng, phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc, nạn xem bói, lên đồng, mê tín dị đoan giảm đáng kể.

Đánh giá kết quả đạt được, ông Đào Công Đức- Trưởng phòng Xây dựng Nếp sống văn hóa và Gia đình (Sở VH, TT và DL) cho biết:

“Hầu hết các đám cưới hiện nay đều được gia đình tổ chức tiết kiệm, phù hợp với điều kiện kinh tế, ít gây tốn kém, lãng phí. Các đôi nam nữ trước khi cưới đều đăng ký kết hôn theo quy định. Một số nghi thức truyền thống như lễ xuất giá, lễ gia tiên, lễ đưa dâu được giữ gìn, phát huy và có phối hợp với những tiện nghi hiện đại, đã mang lại cho đám cưới Việt ngày nay thêm phong phú, ý nghĩa”.

Đối với đám tang, tuy có chuyển biến chậm hơn về nhận thức, nhưng thời gian qua đã ghi nhận được một số vấn đề tích cực, như: nạn đuổi tà, bắt ma, trừ quỷ, lăn đường đã giảm rõ rệt.

Đa phần đám tang không để quá 48 giờ, đối với những đám tang không xem được giờ tốt thì an táng vào lúc 0 giờ, không kéo dài thời gian, gây lãng phí tiền bạc, sức khỏe đối với gia đình, hàng xóm.

Với vai trò là thường trực BCĐ phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa tỉnh (TDĐKXDĐSVH), Sở VH, TT và DL phối hợp MTTQ Việt Nam tỉnh triển khai những nội dung của Quyết định 308 lồng ghép vào cuộc vận động TDĐKXDĐSVH ở khu dân cư, gắn với phong trào “Người tốt, việc tốt”, cũng như trong các lần họp tổ nhân dân tự quản, với khoảng 19.500 cuộc, có trên 545.100 lượt người dự, thực hiện 1.250 băng rôn, phát hành 10.625 áp phích, khẩu hiệu, tranh, pano và phát 3.000 tin, bài, phóng sự về xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, tang và lễ hội trên đài truyền thanh cấp huyện.

Các hội, đoàn thể cũng đóng vai trò chủ đạo, nòng cốt trong tuyên truyền, vận động thực hiện tốt các nội dung, tiêu chuẩn xây dựng gia đình văn hóa gắn xây dựng nếp sống văn minh trong việc, cưới, tang và lễ hội.

Từng bước giúp cho quần chúng nhân dân nâng cao nhận thức, xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc và phê phán những biểu hiện tiêu cực, dần loại bỏ hủ tục, mê tín dị đoan.

Giữ gìn và phát huy hiệu quả của quy ước

Tuy nhiên, việc cưới, tang, lễ hội thời gian qua vẫn còn nhiều vấn đề hạn chế, tồn tại, như một số gia đình, nhất là ở thành thị lấn chiếm lòng lề đường tổ chức đám cưới, đám tang, tiệc tùng gây mất an toàn giao thông.

Nhiều đám tang tổ chức đưa tang thành từng đoàn, rải giấy tiền vàng bạc trên đường di quan, ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường, cản trở giao thông. Đưa tang có sử dụng hình ảnh không đúng với tôn chỉ Phật giáo... Sử dụng nhạc không đúng quy định, lạm dụng nhạc sống trong việc tổ chức đám tiệc, nhất là vào ban đêm, gây ồn ào, mất an ninh trật tự, phản cảm.

Để hạn chế và dần khắc phục những tồn tại này, ông Nguyễn Xuân Hoanh- Phó Giám đốc Sở VH, TT và DL cho biết:

“Ngành sẽ tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội bằng nhiều hình thức.

Phát huy, nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, đoàn viên, kết hợp giữa các biện pháp xây và chống, giới thiệu, nhân rộng các mô hình hay để nhân dân biết, thực hiện.

Các địa phương chưa có quy ước về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội thì tiếp tục xây dựng để UBND địa phương phê duyệt. Đối với những địa phương đã có quy ước thì nhanh chóng triển khai, tuyên truyền mạnh mẽ, vận động nhân dân cùng thực hiện quy ước, hương ước.

Tiếp tục đẩy mạnh việc triển khai Quyết định số 308 của Thủ tướng Chính phủ trên phạm vi toàn tỉnh gắn với những nội dung, tiêu chí xây dựng gia đình văn hóa, ấp, khóm văn hóa, xã văn hóa nông thôn mới, phường- thị trấn văn minh đô thị và cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp văn hóa.

Quản lý và tổ chức tốt các lễ hội trên địa bàn tỉnh theo hướng vui tươi, lành mạnh, tiết kiệm, quan tâm đến công tác bảo tồn và phát huy các giá trị của di sản văn hóa, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho người dân”.

Bên cạnh đó, Sở VH, TT và DL cũng kiến nghị UBND tỉnh quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị văn hóa cho các địa phương, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của nhân dân. Đồng thời, đề nghị Bộ VH, TT và DL sớm ban hành quy định, chế tài để xử lý nghiêm hành vi vi phạm trong việc cưới, tang và lễ hội.

Xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội là cuộc vận động rộng lớn, có ý nghĩa quan trọng, nếu thực hiện tốt những nội dung của cuộc vận động chính là góp phần thiết thực xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Bài, ảnh: NGỌC TRẢNG- MINH TRIẾT