Những điểm mới nổi bật của Nghị định số 254/2025/NĐ-CP và các giải pháp trọng tâm để thực hiện hiệu quả dự án đầu tư công

Ngày 26/9/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 254/2025/NĐ-CP quy định về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công (Nghị định số 254).

Nghị định số 254 có hiệu lực từ ngày 26/9/2025 là một văn bản pháp lý quan trọng có nhiều điểm mới đảm bảo hiệu quả, minh bạch trong sử dụng vốn đầu tư công, khắc phục hạn chế của Nghị định số 99/2021/NĐ-CP ngày 11/11/2021 của Chính phủ về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công (Nghị định số 99).

Công chức Phòng giao dịch số 26- Kho bạc Nhà nước khu vực XIX hướng dẫn khách hàng lập hồ sơ thanh toán vốn đầu tư. Ảnh: Đoàn Kiều

Những điểm mới cơ bản, nổi bật của Nghị định số 254

So với Nghị định số 99, Nghị định số 254 có những điểm mới đáng chú ý gồm:

Thứ nhất, quy trình kiểm soát và thanh toán theo hướng rõ ràng, cụ thể: Nghị định số 254 quy định “kiểm soát trước, thanh toán sau” cho tất cả các khoản chi vốn đầu tư công, bãi bỏ hình thức thanh toán theo 2 giai đoạn như Nghị định số 99 quy định: “thanh toán trước, kiểm soát sau” cho từng lần giải ngân cho đến khi giá trị giải ngân đạt 80% giá trị hợp đồng thì chuyển sang hình thức “kiểm soát trước, thanh toán sau” cho từng lần giải ngân của hợp đồng. Điều này giúp cơ quan kiểm soát, thanh toán thực hiện kiểm tra hồ sơ, thanh toán vốn chặt chẽ ngay từ đầu; đồng thời tăng cường trách nhiệm của các bên liên quan, giảm rủi ro sai sót, đảm bảo thống nhất quy trình, thanh toán kịp thời khi hồ sơ hợp lệ.

Thứ hai, rút ngắn thời hạn xử lý hồ sơ tại Kho bạc Nhà nước: Thời hạn giải quyết đối với các khoản thanh toán trong vòng 2 ngày làm việc kể từ ngày Kho bạc Nhà nước (KBNN) nhận đủ hồ sơ và các thông tin giải ngân theo quy định. Quy định này được giảm 3 ngày làm việc so với quy định trước đây. Thời hạn giải quyết đối với các khoản tạm ứng là trong 1 ngày làm việc kể từ ngày KBNN nhận đủ hồ sơ và các thông tin giải ngân theo quy định. Đáp ứng yêu cầu tăng tốc độ xử lý thủ tục hành chính cho cơ quan kiểm soát thanh toán; kịp thời giải ngân vốn đầu tư công và đáp ứng nhu cầu sử dụng vốn đối với nhà thầu.

Thứ ba, đơn giản hóa hồ sơ thanh toán: Một số điểm mới đối với mẫu đơn (biểu mẫu) trong hồ sơ thanh toán theo hướng đơn giản, cụ thể, rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện, dễ kiểm tra như: Bảng tổng hợp thông tin hợp đồng- mẫu 02.a/TT (nếu có hợp đồng); bảng tổng hợp thông tin dự toán- mẫu 02.b/TT (nếu không theo hợp đồng); bảng tổng hợp thông tin bồi thường, hỗ trợ, tái định cư- mẫu 02.c/TT (nếu có phần bồi thường/hỗ trợ tái định cư). Đối với hồ sơ tạm ứng: giấy đề nghị thanh toán vốn (mẫu 04.a hoặc 04.b tùy trường hợp), giấy rút vốn (mẫu 05.a/TT nếu rút vốn bằng VND). Trường hợp thanh toán khối lượng hoàn thành: giấy đề nghị thanh toán vốn (mẫu 04.a hoặc 04.b tùy trường hợp), bảng xác định giá trị khối lượng công việc hoàn thành (mẫu 03.a/TT hoặc mẫu khác thỏa thuận trong hợp đồng nếu là hợp đồng nước ngoài), giấy rút vốn (mẫu 05.a/TT nếu rút vốn bằng VND, nếu ngoại tệ dùng mẫu 07/TT);…

Thứ tư, việc thu hồi tạm ứng nhanh: Thể hiện trách nhiệm chính đối với chủ đầu tư trong việc phối hợp với cơ quan thanh toán để thu hồi vốn khi nhà thầu vi phạm nghĩa vụ hoặc sử dụng vốn sai mục đích hoặc quá hạn thu hồi tạm ứng theo quy định.

Thứ năm, quy định báo cáo, quyết toán vốn: Minh bạch theo hướng rút ngắn thời gian và trách nhiệm của các bên liên quan. Theo đó, cuối năm, các cơ quan liên quan, chủ đầu tư phải lập báo cáo theo mẫu quy định, giải trình tình hình sử dụng vốn, các khó khăn, vướng mắc nếu có. Trường hợp dự án đã hoàn thành, quyết toán để đánh giá kết quả đầu tư, đảm bảo không lãng phí vốn đầu tư công.

Một số giải pháp trọng tâm để thực hiện có hiệu quả Nghị định số 254, góp phần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công

Để triển khai có hiệu quả Nghị định số 254 cần thực hiện một số giải pháp trọng tâm sau đây:

Thứ nhất, tăng cường đào tạo nâng cao năng lực: Các cơ quan chủ quản, chủ đầu tư, đơn vị, tổ chức có liên quan cần tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng về các quy trình quản lý, thanh toán, quyết toán vốn đầu tư công theo Nghị định số 254 cho cán bộ; tập huấn nâng cao năng lực sử dụng công nghệ và biểu mẫu, lập hồ sơ thanh toán, quyết toán theo quy định mới; chú trọng khuyến khích cán bộ tự học tập qua tài liệu hướng dẫn hoặc học hỏi đồng nghiệp và thực hành qua các hướng dẫn trực tuyến trên webinar, video clip dễ tiếp cận; nâng cao chất lượng hạ tầng công nghệ thông tin, cải thiện toàn diện hệ thống phần cứng, phần mềm, kết nối với nhau bằng phương tiện truyền dẫn, internet, thiết bị an ninh, an toàn dữ liệu.

Thứ hai, hệ thống KBNN cần đảm bảo chất lượng dịch vụ công trực tuyến KBNN, cải thiện hệ thống các ứng dụng đồng bộ với cơ chế, chính sách, biểu mẫu mới ban hành; đảm bảo chất lượng cung cấp dịch vụ, kết nối trực tiếp từ phần mềm của đơn vị sử dụng ngân sách đến hệ thống KBNN để có khả năng tiếp nhận hồ sơ nhanh, xử lý kịp thời khi có lỗi kết nối hoặc vướng mắc trong quá trình sử dụng dịch vụ công trực tuyến KBNN. Đồng thời, KBNN duy trì khảo sát định kỳ mức độ hài lòng của khách hàng để thu thập phản hồi và liên tục cải tiến dịch vụ.

Thứ ba, đẩy mạnh truyền thông đa kênh như báo chí, trang web chính quyền địa phương… phổ biến thông tin để các chủ đầu tư, ban quản lý dự án và các bên liên quan hiểu rõ các điểm mới, thay đổi và lợi ích của Nghị định số 254.

Thứ tư, căn cứ mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao của tập thể, cá nhân trong quá trình thực hiện dự án đầu tư công, áp dụng Luật Thi đua khen thưởng hiện hành để kịp thời khen thưởng các hình thức phù hợp.

Triển khai thực hiện hiệu quả Nghị định số 254/2025/NĐ-CP sẽ tác động tích cực đến công tác quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công. Quy trình kiểm soát và thanh toán theo hướng rõ ràng, cụ thể đã loại bỏ quy trình “thanh toán trước, kiểm soát sau” tìm ẩn nhiều rủi ro dẫn đến sai phạm. Việc rút ngắn thời gian thanh toán làm cải thiện tốc độ xử lý hồ sơ thanh toán tại cơ quan KBNN và đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư. Việc thu hồi tạm ứng nhanh, báo cáo, quyết toán vốn minh bạch sẽ giúp chủ đầu tư tập trung nguồn lực, nâng cao trách nhiệm trong công tác quản lý, sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

 ĐOÀN KIỀU

(Phòng Giao dịch số 26, Kho bạc Nhà nước khu vực XIX)