Dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí:

Quy định rõ hơn trách nhiệm của người đứng đầu

Sáng 27/11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, các ĐBQH thảo luận tại hội trường về dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí, trong đó, nhiều ý kiến kiến nghị làm rõ hơn trách nhiệm của người đứng đầu khi để xảy ra lãng phí và kiến nghị bổ sung thêm các hành vi gây lãng phí.

Vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cần rõ ràng hơn

Khoản 2, Điều 7 dự án luật quy định: Người đứng đầu cơ quan, tổ chức nhận được thông tin về lãng phí có trách nhiệm kiểm tra, làm rõ thông tin phát hiện lãng phí; trường hợp có lãng phí xảy ra phải ngăn chặn, khắc phục kịp thời; xử lý theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xử lý sai phạm và công khai kết quả xử lý; giải trình trước cơ quan chức năng về việc để xảy ra lãng phí.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) cho rằng, dự án luật quy định trách nhiệm của người đứng đầu khi nhận được thông tin về lãng phí nhưng chưa có quy định về thời hạn bắt buộc phải xử lý thông tin. Để bảo đảm trách nhiệm giải trình, ngăn chặn tình trạng trì hoãn, né tránh, đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc phải xử lý thông tin về lãng phí trong một thời hạn cụ thể và công khai kết quả xử lý. Đại biểu cho rằng, khi không có thời hạn bắt buộc, tính cưỡng chế của luật sẽ giảm, làm suy giảm niềm tin của nhân dân vào nỗ lực lực phòng, chống lãng phí mà chúng ta đang triển khai thực hiện.

ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng - TP Hồ Chí Minh. (Ảnh: Quốc hội)

Nội dung trách nhiệm của người đứng đầu được quy định riêng tại Điều 32, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cho biết, dù quy định đã tương đối đầy đủ nhưng chưa nêu rõ hình thức xử lý đối với trường hợp người đứng đầu cố tình phê duyệt các dự án, nhiệm vụ vượt định mức, tiêu chuẩn, chế độ để hợp thức hóa lãng phí. Đây đang là khe hở lớn vì nhiều sai phạm được hợp thức hóa bằng quyết định hành chính đúng quy trình. Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc, mọi phê duyệt, điều chỉnh định mức, tiêu chuẩn, chế độ dẫn đến lãng phí đều phải xem xét trách nhiệm của người đứng đầu.

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị, ban soạn thảo bổ sung thêm vào Điều 10: Về chiến lược quốc gia phòng, chống lãng phí quy định về trách nhiệm của người đứng đầu cũng như việc xử lý trách nhiệm của họ nếu ban hành chậm hoặc chậm triển khai chiến lược do Quốc hội và Chính phủ giao.

Theo đại biểu, khâu chiến lược là nền tảng, nếu ban hành chậm hoặc chậm triển khai thì sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình triển khai chính sách. Vì vậy, rất cần quy định rõ trách nhiệm.

ĐBQH Tô Thị Bích Châu - TP Hồ Chí Minh. (Ảnh: Quốc hội)

Góp ý về Điều 11, Chương trình tiết kiệm, chống lãng phí, đại biểu Tô Thị Bích Châu (đoàn TP.HCM) đề nghị bổ sung yêu cầu báo cáo kết quả thực hiện hằng năm và quy định rõ trách nhiệm của người đứng đầu nếu chương trình không đạt mục tiêu. Ngoài ra, cần liên kết nội dung chương trình với kế hoạch tài chính - ngân sách và kế hoạch đầu tư công trung hạn để tránh chồng chéo mục tiêu và luật.

Theo đại biểu, hiện nay mặc dù Chính phủ liên tục đôn đốc giải ngân đầu tư công, nhưng tiến độ vẫn chậm do nhiều hồ sơ có tiêu chí mang tính định tính, khó định lượng, khiến việc hoàn thiện hồ sơ trước thời hạn rất khó khăn, dẫn đến lãng phí lớn trong giải ngân đầu tư công.

Bổ sung thêm các hành vi gây lãng phí

Góp ý về các hành vi gây lãng phí được nêu ra tại Điều 3, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cho rằng, dự án luật đã liệt kê các nhóm hành vi gây lãng phí nhưng chưa đề cập rõ hành vi không sử dụng hoặc sử dụng không hiệu quả các kết quả nghiên cứu khoa học - công nghệ và các đề án chuyển đổi số đã được đầu tư từ ngân sách nhà nước. Theo đại biểu, thực tiễn cho thấy nhiều đề án số hóa dữ liệu, phần mềm quản lý, kết quả nghiên cứu, ứng dụng trị giá hàng trăm tỷ đồng nhưng không được đưa vào vận hành hoặc vận hành cầm chừng, gây lãng phí lớn.

Việc bổ sung rõ hành vi này sẽ làm tăng hiệu lực giám sát, tránh tình trạng đầu tư xong rồi bị bỏ quên. Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét bổ sung hành vi này vào trong dự án luật. 

ĐBQH Tô Văn Tám - Quảng Ngãi. Ảnh Quốc hội

Theo đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Quảng Ngãi), dự án luật chưa có quy định cấm hành vi lợi dụng việc phòng chống lãng phí để trục lợi hoặc thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật. Vì vậy, đại biểu đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu, bổ sung quy định cấm hành vi: Cung cấp thông tin sai sự thật, bịa đặt hoặc thổi phồng thông tin về lãng phí; Xúi giục, kích động, ép buộc người khác cung cấp thông tin về lãng phí; Lợi dụng quyền cung cấp thông tin để gây ảnh hưởng xấu đến môi trường xã hội hoặc quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác.

“Việc đấu tranh chống lãng phí là quyền của người dân, họ có quyền thực hiện hoặc không thực hiện; nhưng những hành vi như kích động, ép buộc người khác cung cấp thông tin có thể dẫn tới sai sự thật, gây ảnh hưởng xấu”, đại biểu Tô Văn Tám cho hay.

Giải trình, làm rõ một số vấn đề ĐBQH nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc bổ sung quy định cụ thể về các hành vi gây lãng phí, các vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng chống lãng phí ngay tại dự án luật này để thể chế hóa Hướng dẫn số 63 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; đồng thời kế thừa các quy định hiện hành, nhận diện rõ các hành vi gây lãng phí. Cơ quan soạn thảo đang nghiên cứu, rà soát để bổ sung thêm các hành vi như đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nêu.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. (Ảnh: Quốc hội)

Bộ trưởng Bộ Tài Chính cho biết, dự án luật bổ sung, chỉnh lý các quy định về quyền và trách nhiệm của người đấu tranh chống lãng phí; xử lý thông tin đấu tranh chống lãng phí đảm bảo đầy đủ, rõ ràng theo Quy định số 231-QĐ/TW về bảo vệ người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực và thống nhất với các quy định của pháp luật về tố cáo, phòng chống tham nhũng, lãng phí. Cơ quan soạn thảo tiếp thu ý kiến đại biểu Nguyễn Văn Tám nêu về việc bổ sung thêm trường hợp đưa thông tin không đúng, thông tin quy chụp về lãng phí.

Về ý kiến của một số ĐBQH cho rằng, dự án luật còn chưa rõ ràng, cần quy định chi tiết hơn, Bộ trưởng Bộ Tài chính lý giải, một số nội dung về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đang được quy định khá cụ thể tại các văn bản dưới luật, đặc biệt tại Nghị định 84 của Chính phủ: Quy định chi tiết một số điều của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, trong đó có quy định về bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí; thời hạn và phương thức công khai thông tin tiết kiệm chống lãng phí; chế độ báo cáo; trách nhiệm bồi thường khi gây lãng phí… Vì vậy, không luật hóa các nội dung đã thuộc phạm vi điều chỉnh của văn bản dưới luật.

“Một số nội dung khác thuộc phạm vi của luật chuyên ngành, nếu đưa vào luật này sẽ gây chồng chéo, thiếu thống nhất, ví dụ quy định quản lý tài sản công, chế độ chi ngân sách nhà nước, chế tài xử phạt vi phạm hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các hành vi vi phạm, cơ chế phối hợp giữa cơ quan thanh tra - kiểm toán - điều tra… Chúng tôi tiếp thu ý kiến của ĐBQH để luật này link sang các luật khác và không đưa vào dự án luật để tránh chồng chéo”, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, một số nội dung pháp luật chuyên ngành đã phân quyền cho Chính phủ quy định chi tiết, nên dự án luật cũng tiếp tục phân quyền tương ứng để bảo đảm thống nhất. Ví dụ, như giao Chính phủ quy định chi tiết trách nhiệm cập nhật, vận hành, khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí theo Luật Giao dịch điện tử.

Theo Nguyễn Vân/VOV.VN