Đại biểu Quốc hội: Bắt cóc online thách thức mới của thời đại số

Tình trạng “bắt cóc online” đang là nỗi lo của nhiều gia đình khi tội phạm công nghệ cao lợi dụng mạng xã hội, tin nhắn, email thao túng nạn nhân từ xa. Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (Đoàn Vĩnh Long) cảnh báo đây là vấn nạn nghiêm trọng, cần giải pháp đồng bộ bảo vệ người dân trên không gian mạng.

Thảo luận tại hội trường, theo đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi, hiện nay tình trạng bắt cóc online không còn là hiện tượng hiếm hoi mà đã trở thành mối nguy hiện hữu, gây bất an trong xã hội. Các đối tượng tội phạm công nghệ cao thường sử dụng tin nhắn, email hoặc các nền tảng mạng xã hội để điều khiển nạn nhân từ xa, buộc họ tự rút tiền, thuê chỗ ở, thậm chí tự quay video cầu cứu theo kịch bản do kẻ xấu dựng sẵn.

Thực tế những vụ việc gần đây tại Hà Nội, TP.HCM và nhiều địa phương cho thấy, nạn nhân thường là học sinh, sinh viên, nhóm người trẻ dễ tin, dễ thao túng và thiếu kinh nghiệm tự bảo vệ. Hậu quả không chỉ dừng lại ở thiệt hại tài chính mà còn làm suy giảm niềm tin vào môi trường mạng, gây hoang mang trong xã hội và ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh, trật tự.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (Đoàn Vĩnh Long).

Theo đại biểu, nguyên nhân sâu xa đến từ sự phát triển nhanh của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) giúp tạo ra giọng nói, hình ảnh giả rất thuyết phục, khiến người dùng dễ bị lừa đảo. Trong khi đó, nhiều nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm pháp lý, còn lơ là trong kiểm duyệt và gỡ bỏ nội dung vi phạm. Tại Việt Nam, hệ thống pháp lý về quản lý, kiểm soát nội dung mạng chưa thật sự chặt chẽ, còn khoảng trống trong quy định và năng lực thực thi.

Nhận thức của cộng đồng, nhất là phụ huynh và học sinh, còn hạn chế. Nhiều người chưa được trang bị kỹ năng nhận diện rủi ro, dễ tin vào các thông tin giả, hình ảnh hoặc cuộc gọi “mạo danh”, dẫn đến bị kẻ xấu điều khiển theo các chiêu thức tinh vi.

Trước thực trạng đáng báo động này, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương vào cuộc quyết liệt để có giải pháp phòng ngừa và xử lý kịp thời. Theo bà, cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục an toàn mạng cho người dân, đặc biệt là học sinh, sinh viên. Các trường học, tổ chức xã hội nên thường xuyên tổ chức sinh hoạt chuyên đề về nhận diện thủ đoạn bắt cóc online, cách bảo vệ thông tin cá nhân và ứng phó khi gặp tình huống nghi ngờ lừa đảo.

Bà cũng nhấn mạnh việc tận dụng mạng xã hội và truyền thông đại chúng để phát hành các video ngắn, dễ hiểu, hướng đến nhóm đối tượng trẻ tuổi. Đây là cách tiếp cận hiệu quả, giúp nâng cao kỹ năng phòng vệ trên môi trường số, thay vì chỉ tuyên truyền theo hình thức truyền thống.

Song song đó, đại biểu Yến Nhi kiến nghị cần xây dựng khung pháp lý chặt chẽ hơn, hoàn thiện Luật An ninh mạng, Luật Phòng chống tội phạm công nghệ cao và Bộ luật Hình sự nhằm quy định rõ ràng chế tài, hình phạt đối với hành vi bắt cóc online. Các quy định này phải đủ sức răn đe, đồng thời tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho lực lượng chức năng trong điều tra và truy tố.

Đại biểu cũng đề nghị yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới ký cam kết về việc báo cáo, gỡ bỏ nội dung vi phạm và công khai số liệu xử lý. Những đơn vị không tuân thủ quy định cần bị áp dụng biện pháp mạnh như phạt tài chính hoặc tạm ngừng quảng cáo tại Việt Nam.

Một giải pháp quan trọng khác là tăng cường hợp tác quốc tế. Tháng 10/2025, Việt Nam đã tham gia Công ước của Liên Hợp Quốc về phòng chống tội phạm công nghệ cao cùng với 72 quốc gia. Đây là cơ sở để các quốc gia phối hợp, chia sẻ dữ liệu, trao đổi thông tin và cùng đấu tranh với tội phạm mạng xuyên biên giới. Tuy nhiên, đại biểu nhấn mạnh: “Điều quan trọng là phải tổ chức thực thi thật sự hiệu quả, tránh tình trạng cam kết hình thức”.

Bên cạnh các biện pháp phòng ngừa, bà Yến Nhi đề nghị nâng cao năng lực điều tra, truy bắt của lực lượng công an và cảnh sát công nghệ cao. Lực lượng này cần được trang bị các công cụ hiện đại phục vụ phân tích dữ liệu, giám sát mạng, đồng thời được đào tạo chuyên sâu để thu thập, lưu trữ, phân tích chứng cứ số, giúp quá trình xét xử nhanh chóng và chính xác.

Ngoài ra, cần có chính sách hỗ trợ tâm lý và pháp lý cho nạn nhân cùng gia đình, giúp họ ổn định tinh thần, được tư vấn và hỗ trợ bồi thường, tái hòa nhập xã hội, tránh tiếp tục rơi vào các “bẫy” mới trên mạng.

“Kẻ xấu đang tận dụng công nghệ để gây ra những tổn thương thật. Vì vậy, bắt cóc online là thách thức mới của thời đại số, đòi hỏi chúng ta phải hành động đồng bộ – từ giáo dục cộng đồng, hoàn thiện pháp luật, tăng cường hợp tác quốc tế đến nâng cao năng lực thực thi,” đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi nhấn mạnh.

Bà cũng đề nghị Chính phủ bổ sung nhiệm vụ phòng, chống tội phạm công nghệ cao, trong đó có bắt cóc online, vào chương trình công tác từ nay đến cuối năm 2025 và các giải pháp trọng tâm năm 2026, để chỉ đạo quyết liệt và tổ chức thực hiện hiệu quả hơn trong thực tế.

Theo Ánh Phương/VOV.VN