Giảm nhiệt cho đô thị từ “máy điều hòa thiên nhiên”

(VLO) Để chống chọi với nắng nóng, nhiệt độ tăng cao, thời gian gần đây, người dân và chính quyền ở các đô thị (ĐT) quan tâm nhiều hơn đến việc trồng cây xanh (CX), cải tạo ao, hồ, kênh, rạch. Đây là những “máy điều hòa thiên nhiên” giúp giảm nhiệt cho ĐT và càng có ý nghĩa hơn khi thời tiết trong tỉnh đang trong thời kỳ cao điểm của mùa khô năm 2024-2025.

Cây xanh là “máy điều hòa thiên nhiên” rất hiệu quả, giúp chống chọi nắng nóng, giảm nhiệt cho các đô thị vào mùa khô.

Hiệu quả của cây xanh đô thị

Theo các chuyên gia, CX có vai trò rất quan trọng ở các ĐT, là “máy điều hòa thiên nhiên” rất hiệu quả trong mùa nắng nóng. Nhờ sự đa dạng và phong phú về hình dáng, tán lá, màu sắc, chiều cao, hình thái hoa... CX giúp làm tăng môi trường sống bằng cách giảm sự chói chang của ánh sáng, giúp lọc bớt các chất ô nhiễm như tro, khói, bụi làm không khí mát dịu hơn, trong lành hơn.

Bên cạnh đó, trồng nhiều CX còn giúp giảm tiếng ồn, và đặc biệt CX thải ra lượng dưỡng khí oxy dồi dào đồng thời hấp thụ đáng kể khí carbonic làm giảm phát thải khí nhà kính, giảm nóng lên của bầu khí quyển, cải thiện tiểu khí hậu nơi có CX và góp phần làm giảm tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.

Trong thời gian qua, CX được chính quyền, ngành chức năng và Nhân dân ở các ĐT trong tỉnh rất quan tâm bảo tồn, tôn tạo, trồng mới. Hiện nay, nhiều tuyến đường, khuôn viên của các khu dân cư, văn hóa, dịch vụ, bệnh viện, trường học, trụ sở cơ quan đơn vị, công viên… được phủ xanh bởi CX.

Mỗi hộ dân ở các ĐT cũng dựa vào những cây trồng quanh nhà (như cây cảnh, cây lâu năm, cây tạp) để có bóng mát, che nắng nóng.

Nhiều ĐT trong tỉnh có xu hướng phát triển CX đa dạng hơn, trong đó chú trọng tăng thêm màu sắc lá, hoa của CX và luôn thay đổi theo mùa trong năm nhằm tăng thêm vẻ đẹp, vẻ lộng lẫy của đường phố tại đó.

Ngoài trồng cây thân cao to, có tán lá rộng, lá xanh bóng mát, thân dẻo dai, lá ít rụng (như cây sao, dầu con gái, bàng Đài Loan, sanh, si...), còn có những CX vừa có lá xanh, rộng vừa có hoa đẹp như bằng lăng, phượng đỏ, nữ hoàng, kèn hồng... được trồng.

Và hiệu quả chống nóng, giảm nhiệt của CX ở các ĐT càng cao hơn khi có thêm gió mang hơi nước từ các sông, kênh, rạch, ao, hồ thổi vào.

Thấy được lợi ích, hiệu quả của việc trồng CX, thực hiện Đề án “Trồng 1 tỷ CX giai đoạn 2021-2025” của Chính phủ, ngày 9/11/2021, UBND tỉnh Vĩnh Long ban hành kế hoạch triển khai trồng 500.000 CX phân tán trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025.

Trong đó, khu vực ĐT có kế hoạch trồng 55.000 CX ở 6 thị trấn, TX Bình Minh và TP Vĩnh Long; số còn lại 445.000 CX trồng ở khu vực nông thôn.

Trên cơ sở đó, việc trồng CX phân tán trong tỉnh được phát động thông qua phong trào “Tết trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ” hàng năm hay lồng ghép vào chương trình xây dựng NTM, chương trình phát triển ĐT tại các ĐT trong tỉnh.

Bên cạnh nguồn đầu tư từ ngân sách, ngành chức năng và chính quyền trong tỉnh còn huy động từ nguồn xã hội hóa, vận động các tổ chức hỗ trợ tài chính và Nhân dân góp công để trồng CX.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, từ năm 2021-2024, toàn tỉnh đã triển khai trồng được 468.206 CX các loại tại vùng nông thôn và các ĐT, đạt 93,68% kế hoạch. Riêng năm 2023, tỉnh đã vận động Vietcombank Vĩnh Long tặng 1.000 cây kèn hồng trồng dọc theo tuyến kè sông Cổ Chiên (Phường 9, TP Vĩnh Long).

Ao, hồ, kênh, rạch là những “công viên nước” ở các đô thị

Những dòng sông, kênh, rạch có xây kè, trồng cây xanh, có ghế ngồi nghỉ mát… là những “công viên nước” trong lòng các đô thị. Trong ảnh: Đoạn kè sông Cổ Chiên ở đầu vàm sông Long Hồ thuộc Phường 5, TP Vĩnh Long.

Bên cạnh CX, sông, kênh, rạch, ao, hồ cũng góp phần điều hòa tiểu khí hậu, giảm nhiệt trong mùa khô cho các ĐT. Theo các chuyên gia, nếu như các kênh, rạch, ao, hồ trong các ĐT được xây kè ốp mái bờ; trên bờ kênh, rạch có trồng CX, có ghế ngồi nghỉ mát, có xây các con đường nhỏ dùng cho người tản bộ, vườn hoa, các ki ốt, hệ thực vật và động vật và các khu vực cỏ… thì những dòng sông, kênh, rạch, ao, hồ đó là những “công viên nước” trong lòng ĐT.

Đó là nơi vui chơi, giải trí đại chúng, đảm bảo cho người ở các lứa tuổi có thể tìm được không gian yên tĩnh, thư giãn, nghỉ ngơi, tham quan và hoạt động văn hóa, thể dục dưỡng sinh, đặc biệt là tránh nắng gay gắt.

Hơn nữa, để những dòng kênh, rạch trong các ĐT thành những “công viên nước” thì kênh, rạch phải có nước và nguồn nước không bị ô nhiễm, trong xanh và đặc biệt là có các loài thủy sinh, thủy sản sống được trong đó.

Với những tiêu chí nêu trên thì hiện tại, phần lớn các ĐT trong tỉnh đều nằm ven các tuyến sông lớn và có nhiều kênh, mương, rạch nhỏ bên trong… có đủ điều kiện để có thể xây dựng những “công viên nước”.

Những năm qua, chính quyền và ngành chức năng của các ĐT trong tỉnh đã có nhiều nỗ lực cải tạo hệ thống kênh, rạch, ao, hồ, nhất là tại TP Vĩnh Long và TX Bình Minh.

Ở đây, có nhiều sông, rạch lớn được đầu tư kè chống sạt lở kết hợp trồng CX, làm công viên. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều kênh, rạch, ao, hồ bị lấp, bị lấn, bị chặn dòng, bị bồi lắng do quá trình ĐT hóa nhanh và kiểm soát không chặt chẽ.

Một hạn chế nữa của hệ thống kênh, rạch ở đây trữ nước kém; do đa số là kênh, rạch hở, không có cống giữ nước, nước trong kênh lên xuống theo thủy triều, thời gian lưu nước trong kênh ngắn.

Phát triển ĐT xanh ven sông đã và đang là xu thế của nhiều quốc gia. Ở nước ta có TP Hồ Chí Minh phát triển dọc hai bên bờ sông Sài Gòn và Vàm Cỏ Đông, TP Hà Nội quy hoạch thành phố hai bờ sông Hồng, quy hoạch nhiều khu vực theo hướng ĐT xanh. Các ĐT này đã và đang đầu tư mạnh mẽ nhằm cải tạo hồi sinh những dòng kênh, rạch “chết”, góp phần đưa các thành phố này hướng đến thành những “ĐT xanh ven sông- ĐT giao lưu, hiện đại” trong tương lai...

Đối với tỉnh Vĩnh Long, để những dòng kênh, rạch trong lòng các ĐT trở thành “công viên nước, máy điều hòa thiên nhiên” thì cần đầu tư xây dựng thêm các cống ở đầu các kênh, rạch để trữ nước; và vấn đề quan trọng là cần có giải pháp xử lý nguồn nước thải ra kênh, rạch đạt tiêu chuẩn tương đương với nguồn nước tiếp nhận ở các sông lớn và cần có chế độ vận hành cống hợp lý để nước trong kênh, rạch không đen, không bị ô nhiễm làm ảnh hưởng đến cảnh quan môi trường ĐT.

Bài, ảnh: MỸ TRUNG