Sức sống mới của nghệ thuật đờn ca tài tử

(VLO) Vĩnh Long nằm trong số 21 tỉnh, thành phố ở Nam Bộ là “chủ thể” của di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại- nghệ thuật (NT) đờn ca tài tử (ĐCTT). Trước khi được công nhận, NT ĐCTT Vĩnh Long đã có giai đoạn phát triển rực rỡ.

Từ năm 2013, sau khi NT ĐCTT Nam Bộ được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, các địa phương có điều kiện thuận lợi hơn về chính sách, chủ trương cũng như sự quan tâm của các cấp chính quyền và nguồn lực đầu tư của xã hội trong việc bảo tồn và phát huy giá trị NT ĐCTT.

Môi trường thực hành của nghệ thuật đờn ca tài tử ngày càng được mở rộng. Ảnh: KIM HƯỜNG (TP Vĩnh Long)

Với những thuận lợi đó, thời gian qua, tỉnh Vĩnh Long đã có nhiều văn bản chỉ đạo, định hướng công tác quản lý trong việc bảo tồn và phát triển vững mạnh loại hình NT này.

Đồng thời, ngành văn hóa đã xây dựng Đề án Bảo tồn và phát huy giá trị NT ĐCTT giai đoạn 1 từ năm 2015-2020 và giai đoạn 2 từ năm 2022-2025 với nhiều nội dung thiết thực và quan trọng, tạo tiền đề cho công tác quản lý, định hướng bảo tồn và phát triển vững mạnh loại hình NT ĐCTT ở địa phương.

Song song đó, ngành văn hóa cũng tăng cường hoạt động tuyên truyền, quảng bá về tầm quan trọng của loại hình NT này, góp phần nâng cao nhận thức, khơi gợi niềm đam mê NT trong quần chúng nhân dân.

Chính vì vậy mà môi trường thực hành của NT ĐCTT ngày càng được mở rộng, không chỉ ở nông thôn mà còn phát triển ở thành thị, xuất hiện nhiều tài tử đàn và tài tử ca trong mọi tầng lớp, đặc biệt là trong lớp trẻ.

Chính vì vậy mà chất lượng của phong trào ĐCTT của tỉnh ngày càng được nâng lên đáng kể. Cụ thể qua các hội thi, liên hoan trong tỉnh, ngoài tỉnh, trong khu vực và cả nước, tỉnh đạt nhiều thứ hạng cao so với nhiều địa phương khác.

Thông qua những hoạt động này để giới nghệ nhân khẳng định tài năng, trau dồi nâng cao trình độ NT và hun đúc trao truyền ngọn lửa đam mê cho thế hệ kế thừa.

Theo thống kê của Sở Văn hóa-TT-DL năm 2024, toàn tỉnh hiện có 448 CLB ĐCTT đang hoạt động (tăng gần 2,3 lần so với đợt kiểm kê năm 2013, 197 CLB), có số lượng gần 5.900 thành viên, với tần suất sinh hoạt bình quân mỗi tháng 1 lần. Điều này cho thấy số người tham gia thực hành NT ĐCTT tiếp tục được duy trì và phát triển về số lượng.

Còn tại các huyện, thị xã, thành phố các CLB ĐCTT tổ chức sinh hoạt định kỳ và đột xuất với bình quân hàng năm gần 10.000 cuộc. Mỗi CLB tổ chức giao lưu bình quân hàng năm từ 2-5 cuộc.

Bên cạnh đó, các CLB do Trung tâm Văn hóa NT tỉnh, Bảo tàng tỉnh và CLB ĐCTT tỉnh hoạt động thường xuyên hàng tháng, định kỳ và trong các dịp lễ, sự kiện, Tết Nguyên đán… bình quân hàng năm gần 100 cuộc.

Nhìn chung các CLB đều tổ chức sinh hoạt định kỳ. Địa điểm sinh hoạt CLB thường tại các thiết chế văn hóa hoặc tại nhà các thành viên CLB.

Các CLB nhiệt tình tham gia các chương trình biểu diễn, liên hoan ĐCTT các cấp; giao lưu với các CLB các địa phương trong và ngoài tỉnh bình quân hàng năm từ 20-25 cuộc.

Thông qua những hoạt động này góp phần tạo cơ hội cho các thành viên thực hành, học tập, trao đổi kinh nghiệm và nâng cao trình độ NT.

Bên cạnh việc duy trì và phát triển phong trào, ngành văn hóa cũng quan tâm đến chính sách đãi ngộ đối với lực lượng nghệ nhân, tài tử của tỉnh.

Nghệ thuật đờn ca tài tử góp phần quan trọng trong xây dựng môi trường văn hóa cơ sở. Ảnh: NGUYÊN KHÁNH

Thực hiện Nghị định số 62/2014/NĐ-CP của Chính phủ về xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể, ngành đã tiến hành rà soát, xét chọn những nghệ nhân tiêu biểu, đủ điều kiện và hỗ trợ các nghệ nhân lập hồ sơ, tham mưu cho hội đồng cấp tỉnh xét duyệt.

Qua 3 đợt xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” theo Nghị định số 62/2014/NĐ-CP của Chính phủ, trong hoạt động NT ĐCTT tỉnh Vĩnh Long có 26 nghệ nhân được Chủ tịch nước phong tặng và truy tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”.

Đây là nội dung quan trọng giúp cho các nghệ nhân, tài tử có hướng phấn đấu rõ ràng trên con đường thực hành NT ĐCTT. Hiện nay, tỉnh đang triển khai kế hoạch xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể lần thứ tư trên địa bàn tỉnh.

Như vậy, có thể thấy NT ĐCTT ở Vĩnh Long đang phát triển, đồng hành cùng các loại hình NT khác tồn tại theo thời gian, gắn bó, mộc mạc, bình dị mà lại là món ăn văn hóa tinh thần không thể thiếu trong đời sống người dân.

Từ trong những buổi giao lưu hàng đêm, hàng tuần tại các điểm CLB, đến những cuộc giao lưu tại sân đình, trên bến nước, mái hiên, sân nhà, tại các nhà văn hóa, khu thể thao liên ấp; trung tâm văn hóa thể thao xã; trung tâm văn hóa học tập cộng đồng huyện hay tại các khu di tích lịch sử văn hóa,… đã tạo nên môi trường văn hóa, văn nghệ lành mạnh, góp phần quan trọng trong xây dựng môi trường văn hóa cơ sở, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của người dân.

Hơn thế, với những giá trị NT đặc trưng, ĐCTT Vĩnh Long ngày nay đã trở thành loại hình NT phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương, có mặt trong các cuộc giao lưu văn hóa với các nước trên thế giới khi đến làm việc với tỉnh Vĩnh Long cũng như phục vụ khách du lịch trong và ngoài nước, góp phần phát triển văn hóa, kinh tế- xã hội của địa phương.

KIM HƯỜNG (TP Vĩnh Long)