Thúc đẩy tài chính đổi mới sinh kế thích ứng vùng ngập nước

Dự án “Khuyến khích tài chính đổi mới để tạo sinh kế thích ứng ở vùng đất ngập nước (IFIA)” hình thành do Quỹ Thích ứng biến đổi khí hậu (AF) tài trợ và Quỹ Phát triển nông nghiệp quốc tế (IFAD) thực hiện, hướng tới mục tiêu tăng cường khả năng chống chịu của các cộng đồng dễ bị tổn thương trước tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH).

Đoạn tuyến đê bao kết hợp với đường giao thông ven sông Hậu thuộc địa bàn liên ấp (xã Phong Thạnh) bị ảnh hưởng sạt lở, đe dọa sinh kế của người dân.

Hình thành dự án

ĐBSCL đang chịu tác động nghiêm trọng của xâm nhập mặn, hạn hán và sạt lở bờ biển, đe dọa sinh kế hàng ngàn người dân ven biển. Trước tình hình này, Dự án IFIA thí điểm hệ thống hóa và thể chế hóa các công cụ tài chính sáng tạo, hỗ trợ cộng đồng xây dựng sinh kế bền vững và bảo vệ hiệu quả hệ sinh thái đất ngập nước.

Dự án thúc đẩy hợp tác giữa khu vực tư nhân và các nhà sản xuất nhỏ, phát triển các sản phẩm tài chính mới phục vụ nuôi trồng thủy sản sinh thái, du lịch sinh thái… Dự án do Cục Biển và Hải đảo Việt Nam chủ trì, phối hợp các sở, ngành và tổ chức xã hội, với 2 hợp phần chính: Phát huy cơ chế tài chính sáng tạo phục vụ sinh kế thích ứng; học tập, nhân rộng và thể chế hóa.

IFIA hướng tới 6.000 hộ gia đình được hưởng lợi, góp phần phục hồi rừng ngập mặn, tăng khả năng chống chịu và cải thiện thu nhập. Dự án được kỳ vọng trở thành mô hình tiên phong ứng phó BĐKH tại vùng đất ngập nước Việt Nam.

Đại diện Quỹ IFAD, bà Anupa Rimal Lamichhane- Chuyên gia trưởng về Môi trường và BĐKH, Ban châu Á- Thái Bình Dương cho biết: Từ năm 1993, IFAD và Chính phủ Việt Nam đã hợp tác triển khai 18 dự án và chương trình với hơn 495 triệu USD, mang lại lợi ích trực tiếp cho 1,43 triệu người dân nông thôn.

Tại Vĩnh Long, thông qua Dự án Phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp thông minh thích ứng khí hậu vùng ĐBSCL (CSAT), IFAD đã hỗ trợ hiệu quả các hoạt động quản lý nước thích ứng với khí hậu, cải thiện sinh kế và phát triển nông nghiệp bền vững, tạo nền tảng vững chắc để mở rộng mô hình. Khoản tài trợ mới từ Quỹ AF cho dự án IFIA là cơ hội hợp tác giữa IFAD, Chính phủ Việt Nam và Vĩnh Long.

IFIA được thiết kế bổ sung và khuếch đại tác động của CSAT tập trung vào các vùng đất ngập nước, hỗ trợ sinh kế cộng đồng thông qua nuôi trồng thủy sản sinh thái, du lịch sinh thái và cơ chế tài chính sáng tạo gắn kết khu vực tư nhân.

IFAD và Quỹ AF cam kết phối hợp với các địa phương đồng bộ hóa hoạt động giữa CSAT và IFIA, chia sẻ công cụ, kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn, nhằm tăng tốc giải ngân, tránh trùng lặp và tối đa hóa hiệu quả đầu tư, hướng đến mục tiêu cải thiện sinh kế nông thôn, bảo tồn vùng đất ngập nước.

Kỳ vọng đổi thay tích cực

Phó Chủ tịch UBND tỉnh- Nguyễn Trúc Sơn khẳng định: Nhiều năm qua, tỉnh không ngừng nỗ lực phát triển nông thôn, tạo sinh kế bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Tuy nhiên, khả năng tiếp cận tài chính của người dân nông thôn, đặc biệt là phụ nữ, thanh niên và hộ nghèo vẫn còn hạn chế.

Dự án IFIA ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế đó, mở ra cơ hội tiếp cận các dịch vụ tài chính phù hợp, công bằng và bền vững; nâng cao năng lực, khơi dậy ý chí vươn lên và tự tin thay đổi cuộc sống của người dân.

IFIA là dấu mốc quan trọng thể hiện quyết tâm của tỉnh trong phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng với BĐKH. Tỉnh cam kết chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ với các đối tác triển khai hiệu quả từng hợp phần của dự án.

Đồng thời xác định 4 định hướng trọng tâm: Lấy người dân làm trung tâm; tăng cường năng lực thể chế và phối hợp đa ngành; thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong tài chính nông thôn; phát triển bền vững, hài hòa giữa lợi ích kinh tế- xã hội- môi trường.

Hệ thống giám sát côn trùng thông minh do Công ty CP Rynan Technologies Việt Nam phát triển thành công, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho vùng canh tác lúa và cây ăn trái ở ĐBSCL.

TS Nguyễn Thanh Mỹ- Chủ tịch HĐQT Công ty CP Rynan Technologies Việt Nam chia sẻ: Mạng lưới này được Quỹ IFAD tài trợ, phối hợp triển khai thông qua các dự án AMD và CSAT hỗ trợ nông dân theo dõi, quản lý dịch hại trên đồng ruộng chính xác, kịp thời.

Các trạm giám sát hoạt động bằng công nghệ cảm biến và trí tuệ nhân tạo có khả năng dẫn dụ côn trùng bằng ánh sáng vào ban đêm, ghi nhận hình ảnh và dữ liệu về số lượng, chủng loại côn trùng gây hại và thiên địch.

Thông tin được truyền trực tiếp về hệ thống quản lý trung tâm, giúp nhà nông, HTX và cơ quan chuyên môn dự báo sớm dịch hại, điều chỉnh biện pháp phòng trừ hợp lý, hạn chế sử dụng thuốc BVTV, bảo vệ môi trường và nâng cao năng suất.

Từ kết quả ban đầu, IFAD đã phối hợp mở rộng 126 trạm giám sát trên lúa và cây ăn trái, hình thành mạng lưới giám sát sinh thái quy mô toàn vùng. Tại nhiều vùng thí điểm, số lượng thiên địch tăng lên rõ rệt, góp phần kìm hãm sâu bệnh hại và ổn định sinh thái đồng ruộng.

Đến nay, 29 trạm giám sát trong mạng lưới đã dẫn dụ và nhận dạng hơn 430.000 cá thể côn trùng, cung cấp dữ liệu khoa học quý giá cho công tác phòng trừ dịch hại sinh học. Mô hình được đánh giá là bước tiến quan trọng trong xây dựng nền nông nghiệp thích ứng BĐKH, gắn kết giữa đổi mới công nghệ, tài chính nông thôn và phát triển bền vững.

Dự án IFIA khởi động cho bắt đầu hành trình và kỳ vọng đổi mới mô hình sinh kế, nâng cao khả năng chống chịu của cộng đồng, thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, bền vững.

Bài, ảnh: MỸ NHÂN