Đề nghị bổ sung chính sách khám sức khỏe định kỳ miễn phí cho người dân

Trong phiên thảo luận về Dự án Luật Phòng bệnh, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh- Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long cho rằng, đây là một dự án luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thể chế Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới.

Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh.

Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh cho biết, sau khi nghiên cứu Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra số 1242 của Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, xin tham gia một số ý kiến sau đây:

Thứ nhất, về quan điểm và phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật: Tôi thống nhất với ý kiến đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ định hướng Luật Phòng bệnh là luật khung, quy định các nguyên tắc, chính sách cơ bản; còn các luật chuyên ngành thì sẽ cụ thể hóa và giao Chính phủ, Bộ Y tế và các bộ liên quan quy định chi tiết. Song song đó, tôi đề nghị cần quy định điều khoản chuyển tiếp và mối quan hệ với các luật như Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007, Luật An toàn thực phẩm năm 2010, Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023, Luật Bảo hiểm năm 2008 (sửa đổi năm 2014), Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 và Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019 để tránh chồng chéo và bỏ trống.

Thứ hai, về các chính sách của Nhà nước trong công tác phòng bệnh: tôi thống nhất với 12 chính sách trong dự thảo, song đề nghị bổ sung chính sách khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm một lần cho người dân nhằm phát hiện sớm bệnh tật, đặc biệt là các bệnh không lây nhiễm theo lộ trình cũng như phù hợp với khả năng cân đối ngân sách và Quỹ bảo hiểm y tế. Đặc biệt cần xác định rõ nhóm đối tượng có nguy cơ cao.

Theo các chuyên gia, ở các nước phát triển như Mỹ, Úc, châu Âu sàng lọc tập trung vào nhóm nguy cơ cao thay vì toàn dân nhằm bảo đảm hiệu quả chi phí. Việt Nam cũng cần hướng đến cách tiếp cận này, sàng lọc người hút thuốc, người cao tuổi, người có tiền sử phơi nhiễm với khói bụi hoặc hóa chất độc hại. Hiệu quả của sàng lọc sớm không chỉ nhằm tỷ lệ sống cao hơn mà còn giảm chi phí điều trị và giảm gánh nặng cho hệ thống y tế. Thực tế hiện nay cho thấy, hơn 70% gánh nặng bệnh tật tại Việt Nam là do các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, ung thư, tiểu đường, tăng huyết áp. Tuy nhiên, dự thảo chỉ mới dừng ở nguyên tắc, cho nên tôi đề nghị bổ sung quy định cụ thể về tầm soát, phát hiện sớm, quản lý bệnh mãn tính tại cộng đồng và giao cho Bộ Y tế hướng dẫn danh mục bệnh, đối tượng và cơ chế tài chính để đảm bảo thực hiện.

Tôi cũng đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu cơ chế khuyến khích xã hội hóa trong tiêm chủng, dinh dưỡng, tầm soát bệnh mãn tính, tư vấn sức khỏe tâm thần theo nguyên tắc Nhà nước giữ vai trò chủ đạo nhưng cần tạo điều kiện cho khu vực tư nhân và cộng đồng cùng tham gia, đúng tinh thần mỗi người dân là một chiến sĩ trên mặt trận phòng bệnh. Tăng cường truyền thông, thay đổi hành vi, chú trọng kiểm soát các yếu tố nguy cơ như thuốc lá, rượu bia, dinh dưỡng và vận động thể lực. Phòng bệnh không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế mà là trách nhiệm của toàn xã hội, do đó, luật cần thể hiện rõ tinh thần chăm sóc sức khỏe toàn dân theo vòng đời, coi đầu tư cho phòng bệnh là đầu tư cho phát triển bền vững.

Thứ ba, về sức khỏe tâm thần, tôi đề nghị cần xác định rõ đối tượng có nguy cơ cao như học sinh, sinh viên, phụ nữ sau sinh, người bị sang chấn tâm lý. Đồng thời quy định cụ thể về dịch vụ tư vấn dự phòng và hỗ trợ tại cộng đồng cũng như cơ chế phối hợp giữa Bộ Y tế, các bộ, hội, đoàn thể có liên quan. Ngoài ra, cần làm rõ khái niệm rối loạn sức khỏe tâm thần bảo đảm phù hợp với thông lệ quốc tế và dễ hiểu trong thực tiễn.

Thứ tư, về dinh dưỡng trong phòng bệnh, tôi đề nghị thể chế hóa rõ hơn nguyên tắc dinh dưỡng suốt vòng đời, bảo đảm cân đối về khẩu phần, chất lượng bữa ăn và phù hợp với điều kiện kinh tế, văn hóa của người Việt Nam. Đặc biệt nên mở rộng chính sách hỗ trợ dinh dưỡng cho tất cả phụ nữ mang thai có nhu cầu, không chỉ giới hạn ở vùng đặc biệt khó khăn, vì đây là chính sách nhân văn và cũng góp phần nâng cao chất lượng dân số. Cần bổ sung quy định về ngân hàng sữa mẹ, hỗ trợ trẻ sơ sinh không có sữa mẹ. Đề nghị luật hóa khung pháp lý ngân hàng sữa mẹ như là tiêu chuẩn an toàn, truy xuất nguồn gốc. Giao Chính phủ quy định điều kiện, phạm vi, mức thanh toán bảo hiểm y tế đối với sữa mẹ hiến tặng, thanh trùng cho trẻ sơ sinh có nguy cơ cao, bảo đảm đúng chỉ định, tránh lạm dụng, điều này sẽ giúp cho các ngân hàng sữa mẹ có được nguồn lực để tăng cường công suất tối đa thanh trùng và khi đó mọi trẻ sinh non, bệnh lý mà chưa có sữa mẹ đều có thể tiếp cận và giảm được gánh nặng bệnh tật. Hiện nay, rất nhiều nước trên thế giới đưa sữa mẹ hiến tặng vào chính sách quốc gia và bảo hiểm y tế chi trả. Trong đó, ở Đông Nam Á, ngoại trừ khi Philippines thì tất cả các nước cũng đã thực hiện các chính sách này.

Thứ năm, về chuyển đổi số và hợp tác quốc tế: Luật cần quy định rõ về chuyển đổi số trong công tác phòng bệnh bao gồm: Hồ sơ sức khỏe điện tử, hệ thống giám sát dịch tễ, cảnh báo sớm và dữ liệu y tế quốc gia. Hiện nay, an toàn thông tin nói chung và bảo mật quyền riêng tư của hồ sơ bệnh án điện tử nói riêng cơ bản đã được quy định tại nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, tôi đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, bổ sung quy định lõi dữ liệu sức khỏe cá nhân, hồ sơ sức khỏe điện tử dùng suốt vòng đời, liên thông giữa các tuyến, thẩm quyền khai thác dữ liệu cho giám sát dịch tễ và nghiên cứu bảo đảm an toàn thông tin, quyền riêng tư theo pháp luật bảo vệ dữ liệu cá nhân. Quy định cơ chế gỡ danh tính khi dùng dữ liệu cho nghiên cứu, cơ chế xử lý vi phạm, cơ chế khuyến khích ứng dụng trí tuệ nhân tạo, cảnh báo sớm, hệ thống giám sát thời gian thực hiện và bảng điều khiển Dashboard phòng bệnh cấp quốc gia.

Thứ sáu, cần có chính sách tăng cường hợp tác công tư trong cung cấp dịch vụ phòng bệnh, tiêm chủng, dinh dưỡng, tầm soát bệnh mãn tính.

Đầu tư cho hệ thống y tế dự phòng ở cơ sở, ưu tiên ngân sách đầu tư trạm y tế về nhân lực, trang thiết bị, xét nghiệm cơ bản công nghệ thông tin, hoàn thiện khung pháp lý cho PPP trong phòng bệnh. Trường hợp thành lập Quỹ phòng bệnh thì cần quy định rõ mục tiêu, nguồn thu bao gồm cơ chế có thể trích một phần từ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng hóa nguy cơ, cơ chế quản trị, giám sát độc lập, nguyên tắc phân bổ dựa trên nguy cơ và hiệu quả chi phí.

Luật Phòng bệnh không chỉ là văn bản pháp lý mà còn là cam kết chính trị về một Việt Nam khỏe mạnh, văn minh và phát triển bền vững. Tôi tin rằng với sự chuẩn bị công phu của Chính phủ, đặc biệt là Bộ Y tế và sự đóng góp trách nhiệm của các đại biểu Quốc hội, Luật Phòng bệnh sẽ trở thành một đạo luật có tính nhân văn sâu sắc, mang lại lợi ích thiết thực cho sức khỏe của nhân dân.

Q.N (ghi)