Đồng thuận từ cơ sở góp phần hoàn thiện Luật Giáo dục

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp từ đại biểu Quốc hội đến các chuyên gia, lãnh đạo ngành, trường ĐH. Qua đó, nhiều ý kiến tâm huyết, vừa phản ánh thực tiễn quản lý giáo dục, vừa thể hiện tầm nhìn chiến lược về đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục trong thời kỳ hội nhập và chuyển đổi số.

Nhu cầu đồng bộ và khả thi của luật

Ông Nguyễn Văn Đức- Phó Chủ tịch UBND xã Càng Long đề nghị nên xem xét ban hành Luật Giáo dục sửa đổi toàn diện, thay vì chỉ “sửa đổi, bổ sung một số điều”.

Ông Nguyễn Văn Đức- Phó Chủ tịch UBND xã Càng Long, khẳng định việc góp ý dự thảo luật là “cơ hội quý báu để tiếng nói từ cơ sở- những người trực tiếp thực thi chính sách- được gửi đến Quốc hội”.

Theo ông, phạm vi sửa đổi lần này chiếm gần 40% nội dung luật hiện hành, do đó Quốc hội nên xem xét ban hành Luật Giáo dục sửa đổi toàn diện, thay vì chỉ “sửa đổi, bổ sung một số điều”. Cách làm này, sẽ bảo đảm tính đồng bộ, minh bạch và ổn định pháp lý, giúp các địa phương thuận lợi hơn trong triển khai thực tế.

Từ thực tiễn cơ sở, ông Đức đánh giá cao việc bổ sung bậc trung học nghề vào hệ thống giáo dục quốc dân- một bước đi giúp phân luồng sớm, mở rộng cơ hội học nghề và đáp ứng nhu cầu nhân lực tại địa phương. Tuy nhiên, đề nghị ban soạn thảo cần làm rõ chuẩn đầu ra, tỷ lệ thực hành, cơ chế công nhận tín chỉ chuyển tiếp và lộ trình triển khai thận trọng, tránh mở ồ ạt khi điều kiện chưa đảm bảo. Kiến nghị ban hành nghị định riêng về văn bằng điện tử, chuẩn dữ liệu định danh và bảo mật thông tin- bước đột phá trong quản lý và chống gian lận học thuật.

Bên cạnh đồng thuận với chính sách phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3-5 tuổi, xem đây là chủ trương nhân văn, góp phần thúc đẩy bình đẳng giới và nâng cao năng suất lao động.

Tuy nhiên, ông Đức cũng kiến nghị cần quy định lộ trình phù hợp điều kiện từng địa phương, đồng thời làm rõ vai trò cấp xã trong công tác giáo dục- từ vận động trẻ đến lớp đến quản lý cơ sở mầm non tư thục.

“Hiện nay hầu hết các xã, trong đó có xã Càng Long, không có cán bộ chuyên môn giáo dục. Chúng tôi phải lập tổ công tác trưng dụng giáo viên hỗ trợ, nhưng chưa có cơ chế duy trì”- ông nói và kiến nghị pháp luật nên cho phép miễn, giảm giờ dạy hoặc phụ cấp cho giáo viên tham gia quản lý giáo dục cấp xã, để khuyến khích họ đồng hành cùng chính quyền cơ sở.

Trong khi đó, ông Bế Trung Anh- Ủy viên chuyên trách Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội, cho rằng điểm mấu chốt trong sửa đổi luật không chỉ nằm ở các quy định kỹ thuật mà phải bắt đầu từ triết lý giáo dục quốc gia. Từ đó, ông đề xuất xác lập 4 chuẩn nền tảng: tri thức, nhân cách, sáng tạo và hội nhập.

Trong đó, “chuẩn tri thức” phải hướng đến năng lực học suốt đời; “chuẩn nhân cách” là trung thực, yêu nước, trách nhiệm xã hội; “chuẩn sáng tạo” là tự do học thuật; và “chuẩn hội nhập” là khả năng tương thích quốc tế.

“Giáo dục không chỉ cần một đạo luật, mà cần một niềm tin”- ông nói, nếu trong bộ luật lần này thể hiện được chuẩn giá trị và triết lý rõ ràng, thì đó sẽ là thành công lớn nhất của quá trình đổi mới giáo dục Việt Nam.

Bảo đảm công bằng, chất lượng và nhân văn

Ông Võ Văn Luyến- Phó Giám đốc Sở GD-ĐT, thống nhất với các định hướng sửa đổi luật, nhất là việc bổ sung bậc trung học nghề nhằm giảm áp lực tuyển sinh THPT, đồng thời mở rộng hành lang liên thông lên trung cấp, CĐ. Ông đề xuất cần bộ tiêu chí kiểm chứng rõ ràng: chuẩn đầu ra gắn khung trình độ, tỷ lệ thực hành từ 50-70%, chuẩn giáo viên thiên về kinh nghiệm nghề và yêu cầu chặt chẽ về an toàn lao động.

Đối với văn bằng số, ông cho rằng đây là xu hướng tất yếu nhưng “chỉ có ý nghĩa khi đi kèm quy chuẩn kỹ thuật, định dạng, chữ ký số, cơ chế xác thực và quyền truy cập dữ liệu rõ ràng”.

Đề nghị Chính phủ ban hành nghị định riêng, có chỉ số đo lường hiệu quả như tỷ lệ xác thực trực tuyến, thời gian xác thực trung bình và số vụ gian lận bị phát hiện.

Phó Giám đốc Sở GD-ĐT- Võ Văn Luyến thống nhất với các định hướng sửa đổi luật.

Về sách giáo khoa, ông Luyến ủng hộ một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, miễn phí cho học sinh, song song với bộ tài liệu địa phương được cập nhật định kỳ 3 năm/lần và thẩm định độc lập, nhằm vừa bảo đảm chuẩn chung, vừa phản ánh bản sắc vùng, miền.

Ở khâu thi và cấp bằng tốt nghiệp THPT, đề nghị duy trì kỳ thi chuẩn quốc gia nhưng tăng trọng số đánh giá quá trình để giảm áp lực thi cử, đồng thời thí điểm xét tốt nghiệp ở các địa phương có chất lượng ổn định.

Ông Luyến cũng lưu ý, cần bổ sung tiêu chuẩn nhà giáo về sức khỏe, phát âm, năng lực giao tiếp và ngoại hình phù hợp với đặc thù nghề nghiệp, nhằm chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo trong kỷ nguyên mới.

Ngoài ra, quy định “nhà giáo được điều động làm cán bộ quản lý vẫn bảo lưu phụ cấp đặc thù nghề” nên bỏ, để đảm bảo công bằng giữa các ngành, lĩnh vực.

Phát huy vai trò người thầy, khơi dậy năng lực người học, xây dựng môi trường học tập chủ động, sáng tạo và nhân văn.

TS Thạch Thị Dân- Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Trà Vinh, khẳng định việc bổ sung bậc trung học nghề là cần thiết, song “phải có ràng buộc chặt chẽ để không trở thành ngõ cụt”.

Bà đề nghị luật quy định ít nhất 60% thời lượng thực hành, giảng viên có kinh nghiệm nghề thực tế, và địa phương cần công bố bản đồ nhu cầu nhân lực hàng năm để mở ngành phù hợp.

Liên quan đến văn bằng số, bà nhấn mạnh yếu tố an toàn dữ liệu và khả năng liên thông với hệ thống định danh VNeID, đồng thời cần hỗ trợ hạ tầng số cho các địa phương còn hạn chế để thu hẹp “khoảng cách số”.

Những góp ý không chỉ phản ánh tâm huyết của địa phương mà còn gợi mở cách tiếp cận mới trong xây dựng luật theo tinh thần “kiến tạo và phục vụ”.

Bài, ảnh: CAO HUYỀN