Nhằm đảm bảo nhu cầu nước sản xuất, nhất là cấp nước sinh hoạt cho người dân, đặc biệt là dân cư ở vùng gặp khó khăn về nguồn nước, tỉnh Vĩnh Long đã lên kế hoạch và tập trung triển khai công tác phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn, ứng phó với tác động của hiện tượng này.
 |
Trước dự báo hiện tượng El Nino (pha nóng) ảnh hưởng đến nước ta có thể kéo dài sang đầu năm 2025.
Nhằm đảm bảo nhu cầu nước sản xuất, nhất là cấp nước sinh hoạt cho người dân, đặc biệt là dân cư ở vùng gặp khó khăn về nguồn nước, tỉnh Vĩnh Long đã lên kế hoạch và tập trung triển khai công tác phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn, ứng phó với tác động của hiện tượng này.
Đề ra 3 kịch bản xâm nhập và ứng phó hạn, mặn
Đánh giá tác động của El Nino sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất, đời sống của Nhân dân, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Nông nghiệp-PTNT, ngay từ giữa năm 2023, UBND tỉnh đã chỉ đạo chuẩn bị công tác ứng phó với tình trạng này.
Ngày 27/12/2023, UBND tỉnh quyết định ban hành kế hoạch phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn giai đoạn 2023-2025 do tác động của hiện tượng El Nino nhằm bảo vệ sản xuất và dân sinh trên địa bàn tỉnh. Kế hoạch năm nay khác với những năm trước là thời gian dài hơn, đến năm 2025.
Mục tiêu cụ thể của kế hoạch chủ yếu nhằm đảm bảo nước tưới cho diện tích từ 38.000-40.000ha lúa, từ 19.200-23.800ha cây màu của vụ Đông Xuân, vụ Hè Thu mỗi năm và hơn 68.300ha cây lâu năm hiện có; đảm bảo cấp nước sinh hoạt, đặc biệt là nước sinh hoạt cho hơn 19.380 hộ ở nông thôn hiện chưa có nước máy sử dụng, hộ ở trong nội đồng xa kinh, rạch lớn...
Kế hoạch đưa ra 3 kịch bản xâm nhập mặn xảy ra, trong đó chọn kịch bản 3 (trường hợp mặn xâm nhập rất sâu, độ mặn lên rất cao như xảy ra trong mùa khô năm 2019-2020) để đề ra các biện pháp công trình, phi công trình ứng phó hạn, mặn.
Với kịch bản này, dự báo, phía sông Hậu, ranh giới mặn 4‰ sẽ lấn sâu vào đất liền khoảng 60km (sâu hơn năm 2016 là 7km); phía sông Cổ Chiên, ranh mặn 4‰ ảnh hưởng tới xã Mỹ Phước (Mang Thít)- cách cửa biển 70km (sâu hơn năm 2016 là 6km); phía sông Tiền, ranh giới mặn trên 4‰ xuất hiện tại xã Bình Hòa Phước (Long Hồ)- cách cửa biển khoảng 90km.
Số địa phương bị ảnh hưởng ranh mặn từ 1-10‰ là 6 huyện, thị (trừ huyện Bình Tân và TP Vĩnh Long). Diện tích tự nhiên bị nhiễm mặn gần 68.200ha, gần 76.500 hộ bị thiếu nước sinh hoạt ở thời điểm mặn gay gắt nhất…
Về giải pháp công trình ứng phó xâm nhập mặn xảy ra với kịch bản 3, tỉnh dự kiến triển khai thực hiện 246 danh mục công trình, dự án thủy lợi, cấp nước sinh hoạt, giếng khai thác nước ngầm, các mô hình sản xuất nông nghiệp- thủy sản thích ứng với hạn, mặn và đầu tư trang, thiết bị, dụng cụ phục vụ công tác phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn với tổng vốn kinh phí cần đầu tư trên 1.682 tỷ đồng.
Trong đó, tỉnh đề nghị Trung ương hỗ trợ 1.335 tỷ đồng để thực hiện 8 dự án cấp nước sinh hoạt, dự án thủy lợi tạo nguồn cấp nước tưới phục vụ phòng chống hạn, mặn; phần còn lại do vốn tỉnh, cấp huyện, các đơn vị cấp nước và nguồn xã hội hóa, người dân tự đầu tư thực hiện.
Các giải pháp phòng, chống hạn, mặn tập trung ưu tiên cho 6 huyện, thị bị ảnh hưởng, nhất là vùng Nam sông Măng Thít (thuộc huyện Vũng Liêm, Trà Ôn). Trong trường hợp hạn, mặn gay gắt xảy ra, tỉnh còn huy động lực lượng, phương tiện, trang thiết bị của các sở, ngành tỉnh và ban, ngành cấp huyện, trong đó nòng cốt là lực lượng quân sự, công an để tham gia ứng phó.
Khẩn trương triển khai thực hiện
Rút kinh nghiệm từ 2 kỳ xâm nhập mặn gay gắt mùa khô năm 2015-2016, năm 2019-2020, năm nay, công tác đo mặn được ngành chức năng của tỉnh triển khai sớm, từ giữa tháng 12/2023. Kết quả đo mặn hàng ngày do Đài Khí tượng thủy văn tỉnh đo từ 8 trạm đo mặn cố định được thông tin nhanh qua hệ thống tin nhắn SMS đến gần 1.800 đầu số là lãnh đạo các sở, ngành tỉnh, lãnh đạo huyện ủy, UBND huyện, xã;
đồng thời được phát trên sóng phát thanh và sóng truyền hình để mọi người dân, các tổ chức sản xuất biết, chủ động ứng phó. Các HTX, tổ hợp tác sản xuất nông nghiệp và hộ dân ở các huyện bị nhiễm mặn cũng tự trang bị máy đo độ mặn để chủ động lấy nước.
Song song đó, công tác vận hành các cống kiểm soát mặn, công trình cấp nước sinh hoạt cũng được thực hiện thường xuyên, chặt chẽ để đảm bảo ngăn mặn, cấp nước phục vụ sản xuất, dân sinh.
Theo Chi cục Thủy lợi tỉnh, hiện các cống trong vùng Nam sông Măng Thít vận hành theo quy trình của Bộ Nông nghiệp-PTNT, trong đó cống lớn Vũng Liêm (3 cửa rộng 75m) do Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Miền Nam (thuộc Bộ Nông nghiệp-PTNT) vận hành, cửa đóng mở tự động; các cống lớn khác do Ban Quản lý Dự án đầu tư các công trình nông nghiệp-PTNT (thuộc Sở Nông nghiệp-PTNT) vận hành;
các cống nhỏ do UBND các huyện quản lý, vận hành theo chế độ vận hành của các cống lớn. Sở Nông nghiệp-PTNT cũng đã lên kế hoạch phối hợp với tỉnh Trà Vinh trong vận hành các công trình thủy lợi phục vụ phòng, chống hạn, mặn ở vùng giáp ranh 2 tỉnh.
Sau mùa hạn mặn kỷ lục năm 2016, Công ty CP Cấp nước Vĩnh Long đã đầu tư xây dựng 1 hồ chứa nước có dung tích 30.000m3 để trữ nước ngọt, phục vụ cấp nước sinh hoạt tại TT Vũng Liêm và vùng lân cận; đơn vị còn thường xuyên quan trắc độ mặn tự động tại các hệ thống cấp nước và chuẩn bị các phương tiện, thiết bị, dụng cụ chuyên dùng (bồn chứa nước, xe bồn, xà lan chở nước sạch...) để ứng phó tình huống thiếu nước sạch tại các chi nhánh cấp nước của công ty.
Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Vĩnh Long đã có kế hoạch sửa chữa, vận hành 92 trạm, liên trạm cấp nước sạch nông thôn hiện đang quản lý, đảm bảo cấp nước trong thời gian bị hạn, mặn.
Nhiều địa phương trong tỉnh đã linh hoạt triển khai các giải pháp công trình, phi công trình trong ứng phó với hạn mặn kết hợp với những thành tựu, kết quả đạt được trong những năm qua, từng bước đầu tư hoàn thiện hệ thống thủy lợi, giao thông, nước sạch, chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, cây trồng và tăng cường thông tin, tuyên truyền nâng cao ý thức của cấp ủy, chính quyền, Nhân dân trong công tác này.
Tuy nhiên, vấn đề khó khăn, quan tâm nhất hiện nay của ngành chức năng và địa phương trong tỉnh là vấn đề trữ, cấp nước ngọt cho sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp trong trường hợp xâm nhập mặn xảy ra gay gắt như mùa khô năm 2019-2020, nhất là các huyện bị nhiễm mặn cao thuộc vùng Nam sông Măng Thít.
Trước mắt, để ứng phó với những đợt xâm nhập mặn trong mùa khô năm nay, UBND tỉnh yêu cầu các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh chỉ đạo theo dõi chặt chẽ diễn biến khí tượng- thủy văn, nguồn nước; thông tin đầy đủ, nhanh chóng, kịp thời đến các tổ chức sản xuất, người dân để chủ động ứng phó theo kế hoạch đề ra.
Đồng thời đẩy nhanh tiến độ xây dựng, sửa chữa các công trình thủy lợi, giao thông có nhiệm vụ ngăn mặn, trữ nước ngọt và tổ chức thực hiện phương châm “4 tại chỗ” và “3 sẵn sàng” trong ứng phó trường hợp hạn, mặn bất thường nhằm đảm bảo thuận lợi cho sản xuất và đời sống Nhân dân.
Bài, ảnh: THÀNH THẶNG
