Sẵn sàng các phương án để chủ động ứng phó khi sạt lở xảy ra

Thống kê của Chi cục Thủy lợi tỉnh Vĩnh Long, hàng năm, trên địa bàn tỉnh xảy ra khoảng 200 tuyến/điểm sạt lở, làm mất 5-6km bờ sông, kinh, rạch, thiệt hại về tài sản trên 10 tỷ đồng.

(VLO) Thống kê của Chi cục Thủy lợi tỉnh Vĩnh Long, hàng năm, trên địa bàn tỉnh xảy ra khoảng 200 tuyến/điểm sạt lở, làm mất 5-6km bờ sông, kinh, rạch, thiệt hại về tài sản trên 10 tỷ đồng.

Theo Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh, những năm trước thường ghi nhận sạt lở nhiều trên các sông chính, thời gian gần đây thì vùng nội đồng xảy ra nhiều hơn. Sạt lở đã tàn phá nhiều đất đai, công trình, nhà cửa ven sông.

Ông Lưu Nhuận.

Để đánh giá về thực trạng, nguyên nhân xảy ra sạt lở và những khuyến cáo trong thời gian tới, phóng viên Báo Vĩnh Long phỏng vấn ông Lưu Nhuận- Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp-PTNT).

* Xin ông cho biết về thực trạng sạt lở trong thời gian qua và nguyên nhân xảy ra các vụ sạt lở gần đây?

- Năm 2022, toàn tỉnh đã xảy ra 126 điểm sạt lở trong nội đồng và sông chính, làm mất gần 4.500m đất bờ sông, kênh, rạch và các công trình đê bao, đường giao thông nông thôn, sạt lở đã làm thiệt hại 12 căn nhà, ảnh hưởng đời sống, sản xuất của người dân. Ước thiệt hại về công trình là 41,6 tỷ đồng.

6 tháng đầu năm 2023, toàn tỉnh đã xảy ra trên 80 điểm sạt lở, làm mất trên 2.400m bờ sông (tăng 1.800m so với cùng kỳ) cùng với các công trình đường giao thông nông thôn, đê bao… ảnh hưởng trực tiếp đến 79 hộ dân, thiệt hại về tài sản hơn 7 tỷ đồng (gấp 10 lần so cùng kỳ).

Với những vụ sạt lở lớn như sạt lở bờ sông Cổ Chiên, sạt lở cồn Thanh Long (xã Quới Thiện, huyện Vũng Liêm)… công tác đánh giá nguyên nhân, gia cố khắc phục gặp khó khăn và mất nhiều thời gian.

Tỉnh phải phối hợp với các cơ quan nghiên cứu của Bộ Nông nghiệp-PTNT (như Viện Khoa học thủy lợi Miền Nam) để tổ chức khảo sát địa hình, địa chất lòng, bờ sông, dòng chảy cùng với các hoạt động ven bờ để tìm ra nguyên nhân sạt lở, vì vậy cần kinh phí tương đối lớn, từ đó đề ra các giải pháp khắc phục hậu quả bằng biện pháp công trình hoặc phi công trình phù hợp với từng khu vực bị sạt lở.

Theo đó, các nguyên nhân chủ yếu gây sạt lở gồm: thay đổi địa hình lòng sông do tác động của con người làm biến đổi lòng dẫn mạnh nhất; dòng chảy lũ, triều có ảnh hưởng nhưng thời gian tác động dài; giảm bùn cát từ thượng nguồn (biến đổi dài theo thời gian); tác động của sóng gió, sóng tàu thuyền (nhỏ) làm sạt lở mặt.

Bên cạnh đó, nguyên nhân gây ra sạt lở bờ sông do tác động của con người làm hạ thấp lòng dẫn, dòng chảy lũ, triều và suy giảm bùn cát từ thượng nguồn, tác động của sóng gió, sóng tàu thuyền.

* Để chủ động, sẵn sàng ứng phó với sạt lở, tỉnh đã và đang triển khai những giải pháp gì, thưa ông?

- Từ nhiều năm qua, ngành chức năng của tỉnh luôn duy trì thực hiện 2 giải pháp phòng, chống sạt lở là phi công trình và công trình.

Cụ thể, giải pháp phi công trình là thông tin truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức cho cộng đồng dân cư về tác hại và các giải pháp phòng, tránh, xử lý sạt lở bờ sông, kinh, rạch; theo dõi diễn biến sạt lở; tổ chức cắm biển cảnh báo các khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở cao để có các biện pháp thích hợp phòng tránh hoặc giảm thiệt hại, nhằm bố trí hợp lý các điểm dân cư, các công trình dân sinh, kinh tế; di dời dân ra khỏi khu vực đang xảy ra sạt lở; sử dụng cây cỏ và các vật liệu tại chỗ để chắn sóng, chống xói lở bờ...

Thường xuyên kết hợp với các cơ quan chức năng kiểm tra, ngăn chặn khai thác cát, xây dựng công trình, nhà cửa trái phép, sai phép làm ảnh hưởng hoặc gây sạt lở bờ sông, kinh, rạch.

Thời gian gần đây thì vùng nội đồng xảy ra sạt lở nhiều hơn.

Đối với giải pháp công trình, từ năm 2020 đến nay, được sự hỗ trợ từ ngân sách trung ương, cùng với việc bố trí nguồn ngân sách địa phương và huy động từ các nguồn vốn hợp pháp khác, tỉnh đã tổ chức triển khai thực hiện đầu tư 10 tuyến kè bê tông cốt thép kiên cố (đang triển khai thực hiện 7 tuyến, chuẩn bị thực hiện 3 tuyến); gia cố, khắc phục sạt lở bằng giải pháp kè mềm tường rọ đá, kết hợp gia cố lòng sông, gia cố tạm bằng cừ tràm, cừ dừa với khoảng 200 điểm/tuyến sạt lở bờ bao.

Tổng chiều dài kè kiên cố và bờ bao được khắc phục sạt lở khoảng 40.071m, kinh phí thực hiện 4.336 tỷ đồng.

Trong đó đáng kể nhất là tuyến kè chống sạt lở bờ sông Cổ Chiên (từ chân cầu Mỹ Thuận đến rạch Cái Sơn Bé, đi qua các phường: Trường An, Tân Ngãi, 1, 2, 5, 9 của TP Vĩnh Long) được đầu tư từ 1998-2021 dài gần 12.000m.

Tỉnh cũng đang thực hiện tiếp các dự án kè chống sạt lở khác, như: kè rạch Cái Cá- Cầu Lầu- Kinh Cụt (TP Vĩnh Long), kè chống sạt lở bờ sông Măng Thít- khu vực 10B, TT Trà Ôn (Trà Ôn)…

Khi sạt lở xảy ra ảnh hưởng hộ dân bị mất nhà, mất đất thì địa phương nơi bị ảnh hưởng tiến hành thống kê, đánh giá mức độ thiệt hại và đề xuất hỗ trợ theo quy định.

* Thời gian tới, ông có khuyến cáo gì nhằm khắc phục hạn chế, góp phần giảm thiểu tối đa những thiệt hại do sạt lở gây ra?

- Thời tiết trong tỉnh nói riêng và Nam Bộ nói chung bước sang thời kỳ mưa, bão, do đó thường xảy ra những hiện tượng khí tượng, thiên tai cực đoan như giông, lốc, mưa lớn, sạt lở bờ sông, rạch làm ảnh hưởng đáng kể sản xuất và tài sản.

Theo đó, các địa phương cần thường xuyên kiểm tra các khu vực có nguy cơ sạt lở, xung yếu, sẵn sàng các phương án để chủ động ứng phó khi có tình huống thiên tai xảy ra, đặc biệt là bố trí lực lượng xung kích, vật tư phương tiện tại chỗ triển khai các biện pháp đảm bảo an toàn cho nhân dân.

Đồng thời, tăng cường các hoạt động tuyên truyền, phổ biến hướng dẫn nhân dân cách nhận biết, kỹ năng ứng phó sạt lở đất. Thường xuyên phối hợp với Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh để xử lý khi có tình huống xảy ra.

Thực hiện ngay việc huy động lực lượng tại chỗ hỗ trợ các hộ bị ảnh hưởng ở khu vực có nguy cơ sạt lở, tổ chức tháo dỡ, di dời người, tài sản và vật kiến trúc đến nơi an toàn theo phương châm “4 tại chỗ”.

Cấm biển cảnh báo khu vực nguy hiểm có nguy cơ sạt lở, thường xuyên kiểm tra, thông báo cho người dân biết về tình hình diễn biến khu vực có nguy cơ sạt lở để kịp thời xử lý khi có tình huống xấu xảy ra.

Tiếp tục theo dõi diễn biến khu vực có nguy cơ sạt lở, thực hiện ngay các biện pháp của Thủ tướng Chính phủ ban hành quy chế xử lý sạt lở bờ sông, bờ biển và phương án ứng phó thiên tai theo cấp độ rủi ro thiên tai của UBND tỉnh.

Trong trường hợp vượt quá khả năng xử lý của địa phương thì báo ngay cho cơ quan cấp trên để chỉ đạo xử lý.

* Xin cảm ơn ông!

THẢO LY (thực hiện)