Giai đoạn chuyển mùa: Đề phòng thời tiết, thiên tai cực đoan

Mùa mưa năm nay ở Vĩnh Long đến sớm, từ cuối tháng 4, đầu tháng 5. Hiện nay, thời tiết trong tỉnh nói riêng và Nam Bộ nói chung đang trong giai đoạn chuyển sang mùa mưa. Theo đánh giá của ngành chuyên môn, trong giai đoạn này thường xảy ra những hiện tượng khí tượng, thiên tai cực đoan như giông, lốc, mưa lớn, sạt lở bờ sông, rạch làm ảnh hưởng đáng kể đến sản xuất, đời sống.

Cắt tỉa cây cao, dễ gãy để đề phòng gió mạnh làm đổ ngã trong mùa mưa. Trong ảnh: Cắt tỉa cây xanh trên đường Mậu Thân, TP Vĩnh Long.

(VLO) Mùa mưa năm nay ở Vĩnh Long đến sớm, từ cuối tháng 4, đầu tháng 5. Hiện nay, thời tiết trong tỉnh nói riêng và Nam Bộ nói chung đang trong giai đoạn chuyển sang mùa mưa. Theo đánh giá của ngành chuyên môn, trong giai đoạn này thường xảy ra những hiện tượng khí tượng, thiên tai cực đoan như giông, lốc, mưa lớn, sạt lở bờ sông, rạch làm ảnh hưởng đáng kể đến sản xuất, đời sống.

Vì sao?

Sở dĩ các thiên tai cực đoan nêu trên ở Vĩnh Long thường xảy ra trong giai đoạn chuyển mùa hay vào đầu mùa mưa (từ tháng 4-8) là vì thời kỳ này mưa còn ít, mưa không đều, có những đợt không mưa, nắng nóng kéo dài từ 7-10 ngày.

Do nắng nóng, mặt đất bị đốt nóng không đều nhau, một khoảng nào đó hấp thụ nhiệt thuận lợi sẽ nóng hơn, tạo ra một vùng khí áp giảm và tạo nên dòng thăng, không khí lạnh hơn ở xung quanh tràn đến tạo thành hiện tượng gió xoáy. Sau những đợt hạn ngắn, khi trời “chuyển mưa” là ngay sau đó giông, lốc kéo đến…

Thời kỳ chuyển mùa hay vào đầu mùa mưa cũng là thời kỳ tỉnh Vĩnh Long chịu ảnh hưởng chính của gió mùa Tây Nam cùng với gió Đông- Đông Bắc còn sót lại của thời kỳ cuối mùa khô. Hai tổ hợp này thường gây mưa to và giông kèm theo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như lốc, sét và gió giật mạnh.

Đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột trong một thời gian ngắn. Giông, lốc thường xảy ra vào buổi chiều và tối.

 Phạm vi ảnh hưởng của gió trong giông, lốc xoáy là nhỏ, không phủ rộng như bão mà vùng ảnh hưởng thường là những vùng bằng phẳng, trống trải, có diện tích vài chục đến vài trăm hecta. Nhà cửa, cây cối hay các công trình có tầm cao ở những khu vực đất trống trải và ở cuối hướng gió thường bị giông, lốc làm đổ ngã, hư hỏng.

Tình trạng bờ sông thường bị sạt lở vào đầu mùa mưa là vì đất bờ sông (thường là đất cát pha sét bở rời, đất thịt pha cát) thấm nước mưa trở nên mềm yếu, tính dính kết thấp, áp lực lỗ rỗng tăng lên, dễ bị bở rời và trọng lượng đất bờ càng nặng hơn do ngấm nước mưa.

Khi triều xuống thấp (nước ròng), áp lực thấm của nước ngầm do nước mưa ngấm vào đất càng đẩy đất bờ ra sông, khi đó áp lực đẩy nổi của sông hướng vào bờ không còn do triều xuống thấp.

Lực giữ đất bờ nhỏ hơn lực đẩy đất bờ ra sông nên bờ sông bị sạt lở. Hiện tượng sạt lở nhanh hơn là lúc triều xuống thấp (nước ròng thấp).

Bờ sông, rạch tại bề lõm của những đoạn sông, rạch uốn cong, tại nơi có dấu hiệu sạt lở trước đó hay tại nơi có các công trình đê bao, khai thác cát đang thi công thường xảy ra sạt lở trong giai đoạn chuyển mùa và đầu mùa mưa.

Chủ động phòng, tránh

Hiện nay, các loại thiên tai, thời tiết nguy hiểm như giông, lốc, sét rất khó dự báo, nhưng dựa trên việc theo dõi liên tục bằng các thiết bị quan trắc radar và vệ tinh, đặc biệt là trong những ngày nắng nóng, khi có mây giông xuất hiện, Đài Khí tượng- Thủy văn tỉnh Vĩnh Long có thể dự báo được khoảng thời gian (trước 30-40 phút hoặc vài giờ) và khu vực (huyện, thị xã hay thành phố trong tỉnh) có thể xảy ra giông, lốc, từ đó chuyển tải thông tin kịp thời, giúp cho người dân và các tổ chức chủ động phòng, tránh.

Về phòng, tránh giông, lốc xoáy, đối với tỉnh Vĩnh Long, biện pháp khả thi nhất hiện nay là tăng cường công tác tuyên truyền, thông tin về ảnh hưởng của chúng; vận động người dân đốn hạ những cây cao, dễ gãy gần nhà, gần công trình; khẩn trương chằng chống nhà, công trình cho chắc chắn để giảm thiểu thiệt hại.

Đơn vị quản lý công trình điện, bưu chính, viễn thông nên tăng cường kiểm tra để đảm bảo an toàn công trình. Những lồng, bè nuôi thủy sản, bến đò, bến phà ở ven các sông lớn cần phải được neo đậu, chằng chống vững chắc...

Đối với chính quyền cơ sở cần chuẩn bị sẵn sàng các phương án để chủ động ứng phó khi có tình huống thiên tai xảy ra, đặc biệt là bố trí lực lượng xung kích, vật tư phương tiện tại chỗ để ứng phó, khắc phục hậu quả được nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả.

Về phòng, tránh sạt lở bờ sông, do thiên tai này hiện chưa dự báo được nên các công trình, nhà cửa nằm sát bờ sông cần được kiểm tra về an toàn trước sạt lở. Người và tài sản ở các công trình, nhà cửa có dấu hiệu bị sạt lở cần được di dời ngay đến nơi an toàn.

Những hộ có điều kiện cần phá những căn nhà kiên cố hiện còn ở cạnh bờ sông mà không có người ở để giảm tải nặng bờ sông, để tránh nguy cơ sạt lở.

Việc cảnh báo khu vực sạt lở nguy hiểm cần được tiến hành để hạn chế hoặc dừng hẳn các hoạt động xung quanh khu vực này.

Sự xuất hiện những vết nứt đất bờ chạy song song với bờ sông là dấu hiệu bờ sông sắp bị sạt lở. Khi xảy ra sạt lở, các hoạt động trên bờ sông tại khu vực sạt lở phải dừng lại và tránh xa; nên tạo rãnh thoát nước mặt trên bờ ở nơi sạt lở để nước mưa không đọng lại, để không làm tăng tải trọng đất bờ.

Không những vào thời kỳ chuyển mùa hay vào đầu mùa mưa mà trong mùa mưa còn có những thời đoạn ít mưa, giông, lốc xoáy cũng thường xảy ra.

Những vùng thường xuyên bị ảnh hưởng của lốc xoáy, sạt lở bờ sông cần thực hiện ngay các biện pháp phòng, tránh để giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản ở mức thấp nhất.

 Bài, ảnh: TRUNG CHÁNH