Nhiệm vụ mới của thủy lợi Vĩnh Long

Qua 47 năm (kể từ sau 1975) nhìn lại, ở mỗi giai đoạn, công tác thủy lợi (TL) ở Vĩnh Long có những chuyển biến khác nhau, nhưng nhìn chung ngành khai thác nguồn tài nguyên nước này luôn phát triển không ngừng, đóng góp rất quan trọng trong phát triển kinh tế- xã hội tỉnh nhà, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

 

Cống Vũng Liêm- công trình thủy lợi lớn, tiêu biểu của tỉnh Vĩnh Long đang vận hành, khai thác hiệu quả.

Qua 47 năm (kể từ sau 1975) nhìn lại, ở mỗi giai đoạn, công tác thủy lợi (TL) ở Vĩnh Long có những chuyển biến khác nhau, nhưng nhìn chung ngành khai thác nguồn tài nguyên nước này luôn phát triển không ngừng, đóng góp rất quan trọng trong phát triển kinh tế- xã hội tỉnh nhà, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

Thành tựu quan trọng

Xác định công tác TL có vai trò quan trọng, yếu tố hàng đầu phục vụ cho phát triển nông nghiệp- nông thôn và phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH), từ nhiều năm qua, các cấp ủy, chính quyền trong tỉnh tập trung đầu tư rất nhiều nguồn lực cho công tác phát triển ngành TL. Từ năm 1975- 2021, bằng các nguồn vốn khác nhau, TL tỉnh Vĩnh Long được đầu tư 6.182 tỷ đồng, Nhân dân đóng góp hàng chục triệu ngày công lao động thủ công làm TL, đào đắp gần 103 triệu m3 đất, xây dựng, cải tạo, nâng cấp 21.580 công trình TL lớn, nhỏ. Trong khoảng thời gian này, có 3 giai đoạn mà TL Vĩnh Long có những thay đổi, chuyển biến lớn và được đầu tư nhiều nhất.

Giai đoạn 1999- 2009, sau bão số 7 (năm 1999) xảy ra, công tác TL của tỉnh điều chỉnh lớn, chuyển đổi từ nhiệm vụ tưới, tiêu, cải tạo đất sang tập trung cho phòng, chống lũ bằng việc đầu tư phát triển nhanh chóng công trình đê bao chống ngập, đặc biệt là ngay và sau 3 năm lũ lớn năm 2000- 2002. Ở giai đoạn này, ngành TL có biến động lớn về bộ máy quản lý, khai thác công trình TL với việc chấm dứt nhiệm vụ quản lý khai thác hệ thống công trình TL kể từ năm 2007 của Công ty Khai thác công trình thủy nông Vĩnh Long.

Giai đoạn 2010- 2015, TL được đầu tư lớn để chuyển hướng sang phục vụ cơ cấu lại nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới và ứng phó với BĐKH. Đây là giai đoạn TL được đầu tư lớn nhất, bình quân 400 tỷ đồng/năm, thực hiện từ 300- 400 công trình/dự án. Riêng năm 2018 đầu tư lớn nhất trên 1.300 tỷ đồng, thực hiện trên 300 dự án/công trình.

Giai đoạn 2016- 2022 xảy ra 2 kỳ xâm nhập mặn gay gắt nhất vào mùa khô năm 2015- 2016 và mùa khô năm 2019- 2020. Công tác TL chuyển hướng tập trung sang ứng phó xâm nhập mặn, thiếu nước. Nhiều công trình cống cửa sông ngăn mặn, nạo vét kinh trục, kinh lớn được Nhà nước đầu tư xây dựng; Nhân dân khẩn trương nạo vét kinh, mương, ao, hồ tích trữ nước; tổ chức, doanh nghiệp tích cực hỗ trợ dụng cụ chứa nước ngọt, lọc nước mặn...

Thành quả lớn nhất của đầu tư cho TL là đến nay toàn tỉnh đã hình thành hệ thống công trình TL với số lượng rất lớn với 405 tuyến đê bao (dài 3.642km), trên 6.000 cống, đập, 19 trạm bơm điện, 16 tuyến kè bảo vệ bờ các sông, kinh, rạch lớn (dài 13,77km) và gần 4.400 tuyến kinh, rạch (dài trên 5.300km). Hệ thống TL hiện có đã khép kín chủ động tưới, tiêu trên 94% diện tích canh tác (tương đương 112.855ha), đồng thời vừa tạo nền cho hệ thống giao thông bộ (nhất là giao thông nông thôn) phát triển. Qua đó, góp phần đưa tỉnh ta trở thành địa phương đóng góp an ninh lương thực quan trọng của cả nước và là tỉnh xuất khẩu lúa, gạo cùng nhiều loại nông sản có vị thế cao trên thị trường trong nước và quốc tế.

Những thách thức và nhiệm vụ mới

Tuy nhiên, theo Sở Nông nghiệp- PTNT, ngành TL đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức lớn, nhất là tác động của BĐKH, xu thế thiên tai càng phức tạp, nhất là nguồn nước còn chịu ảnh hưởng sâu sắc, khó lường bởi hoạt động ở thượng lưu, đã đặt ra những vấn đề mà công tác TL ở Vĩnh Long phải được tính đến trong khi yêu cầu của phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới ngày càng cao.

Để giải quyết những vấn đề này, đòi hỏi phải nỗ lực hơn nữa trong nâng cao tính chủ động sáng tạo, đổi mới tư duy trong công tác đầu tư xây dựng, quản lý khai thác công trình. Theo đó, TL ngày càng phải đáp ứng sát hơn các yêu cầu về thích ứng và giảm nhẹ tác động của BĐKH; cần thực hiện các giải pháp đồng bộ về cơ chế, chính sách, xây dựng nguồn nhân lực và đẩy mạnh xã hội hóa, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến trong công tác dự báo, quy hoạch, xây dựng và quản lý… Đồng thời cần phải đổi mới cơ chế đầu tư, đầu tư theo hướng hiệu quả và sinh lợi, từng bước hiện đại hóa TL từ khâu quy hoạch- đầu tư- xây dựng- quản lý khai thác và bảo vệ công trình. Hệ thống công trình TL phải từng bước được thay đổi về quy mô, kiến trúc, kết cấu, chất lượng và được tổ chức khai thác, vận hành công trình một cách khoa học.

Ngành TL ở tỉnh ta còn hoạt động theo cơ chế hành chính bao cấp, đầu tư cho TL phần lớn từ vốn Nhà nước. Để đáp ứng mục tiêu ứng phó BĐKH và cơ cấu lại ngành, TL phải chuyển sang hoạt động theo cơ chế thị trường. Trong đó rất cần huy động được sự tham gia của người dân, doanh nghiệp và sự hợp tác, phối hợp giữa TL với các ngành kinh tế khác có liên quan, giữa các địa phương trong tỉnh và các tỉnh lận cận trong thực hiện công tác TL, biến nguồn nước trong công trình TL trở thành hàng hóa gắn với an sinh xã hội và an ninh lương thực, tạo tiền đề cho phát triển bền vững.

Bài, ảnh: THÀNH THẶNG