Thông tin "TP Hồ Chí Minh, ĐBSCL bị xóa sổ" là chưa đủ cơ sở khoa học

Theo chuyên gia, việc nước biển dâng có thể "xóa sổ" TP HCM và ĐBSCL là chưa đủ cơ sở khoa học và dựa trên các giả định cực đoan.

Theo chuyên gia, việc nước biển dâng có thể “xóa sổ” TP HCM và ĐBSCL là chưa đủ cơ sở khoa học và dựa trên các giả định cực đoan.

Mới đây, các nhà khoa học của Scott A. Kulp & Benjamin H. Strauss đến từ Climate Central đăng trên tạp chí Nature Communications đã đưa ra những nhận định về nguy cơ ngập bởi nước biển dâng do biến đổi khí hậu tại các đồng bằng trên thế giới, trong đó có Việt Nam. 

Bản đồ nguy cơ ngập với mực nước biển dâng 100 cm cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (Kịch bản 2016).

Theo đó, nước biển dâng do biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến số lượng người cao hơn gấp ba lần so với những dự báo trước đó, đe dọa tất cả mọi người, thậm chí là xóa sổ một số thành phố ven biển. 

Liên quan đến vấn đề này, PGS. TS Huỳnh Thị Lan Hương - Phó Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho rằng, việc quan tâm đúng mức đến nguy cơ mất đất do nước biển dâng ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long là hết sức cần thiết, tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ lại một số điểm.

Chỉ sử dụng số liệu của Mỹ để hiệu chỉnh cho toàn cầu

Theo PGS. TS Huỳnh Thị Lan Hương, về số liệu và phương pháp luận, trong nghiên cứu của Climate Centreal, số liệu địa hình ven biển (Coastal DEM) được xây dựng trên cơ sở hiệu chỉnh sai số của STRM DEM (số liệu địa hình của NASA –NASA’s Shutter Radar Topography Mission, 2000). 

“Thực tế, STRM DEM thường có sai số về độ cao lớn do bao gồm cả các lớp thực vật và nhà cửa. Vì vậy, bài báo đã hiệu chỉnh số liệu địa hình ven biển thông qua sử dụng số liệu địa hình Lidar tại Mỹ và mạng thần kinh nhân tạo MLP, sau đó áp dụng cho toàn cầu.

Như vậy, nghiên cứu đã không hiệu chỉnh cho ĐBSCL nên số liệu địa hình trong nghiên cứu này chưa phản ánh đúng độ cao thực tế của khu vực.”, PGS. TS Huỳnh Thị Lan Hương nhấn mạnh.

PGS. TS Huỳnh Thị Lan Hương - Phó Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường). Ảnh: Khánh Ly/TNMT.

PGS Hương cho biết, năm 2016, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã công bố kịch bản Biến đổi khí hậu và nước biển dâng, tại kịch bản này, số liệu địa hình được sử dụng để xây dựng bản đồ nguy cơ ngập do nước biển dâng cho khu vực đồng bằng sông Cửu Long được lấy từ:

Mô hình số địa hình kích thước ô lưới là 2mx2m của 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, do Cục Viễn thám Quốc gia thực hiện năm 2008 và bản đồ số địa hình tỷ lệ 1:2.000 do dự án bay chụp Lidar của Cục Đo đạc Bản đồ và Thông tin Địa lý Việt Nam thực hiện.

Các số liệu này đều được quy chuẩn theo mốc quốc gia về bề mặt khu vực. Do vậy, có thể nói, số liệu trong nghiên cứu này không chính xác hơn số liệu mà Bộ Tài nguyên và Môi trường đã sử dụng. 

Giả thiết về nước dâng khó xảy ra

PGS Hương cho rằng, trong nghiên cứu của Climate Central, các tác giả sử dụng kịch bản nước biển dâng 2m kết hợp với triều cường trong xây dựng bản đồ nguy cơ ngập. 

“Thực tế, đây là sự chồng chập của hai giả định rất cực đoan, tất nhiên, sẽ dẫn đến tình trạng nguy cơ rủi ro rất cao. Hơn nữa, kết quả đưa ra sẽ không thể phân biệt ngập lụt do mực nước biển dâng do biến đổi khí hậu (ngập vĩnh viễn) và nguyên nhân ngập lụt do hiệu ứng thủy triều (chỉ trong vài giờ).

Bên cạnh đó, kịch bản nước biển dâng 2m không được đề xuất trong báo cáo đánh giá lần thứ năm của Ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu (AR5)”, PGS Hương cho hay.

Theo PGS Hương, trong quá trình xây dựng kịch bản Biến đổi khí hậu, nước biển dâng cho Việt Nam năm 2016, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã xây dựng kịch bản với mức ngập 2m, với mức ngập 2m, tỷ lệ ngập tại ĐBSCL lên tới 87,34%.

Tuy nhiên, như đã nói ở trên kịch bản nước biển dâng 2m không được đề xuất trong báo cáo Đánh giá của Ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu, do đó, Bộ TN&MT đã không cung cấp kịch bản này. 

Những năm trở lại đây ngập lụt xuất hiện ở ĐBSCL ngày càng nhiều.

Trong Kịch bản biến đổi khí hậu đã được công bố năm 2016 của Bộ TN&MT, kết quả xác định nguy cơ ngập ứng với mực nước dâng 100cm (tương ứng với kịch bản RCP 8.5, đến năm 2100) như sau:

Khoảng 16,8% diện tích đồng bằng sông Hồng, 1,47% diện tích các tỉnh ven biển miền Trung từ Thanh Hóa đến Bình Thuận, 17,8% diện tích TP Hồ Chí Minh, 38,9% diện tích đồng bằng sông Cửu Long có nguy cơ bị ngập; cụm đảo Vân Đồn, Côn Đảo và Phú Quốc có nguy cơ ngập cao.

Nguy cơ ngập đối với quần đảo Trường Sa là không lớn. Quần đảo Hoàng Sa có nguy cơ ngập lớn hơn.

“Trên thực tế, ĐBSCL hiện nay, có chỗ hạ, chỗ nâng đan xen, đặc biệt Long An, An Giang nâng lên rõ rệt. Khu vực Bạc Liêu theo nghiên cứu thì hạ nhiều nhất (nhưng trong hạ vẫn có nâng, tuy rất ít)”, PGS Hương thông tin.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã hoàn thành giai đoạn tiếp theo của việc đo đạc địa hình khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Hiện nay, đã bàn giao đưa vào sử dụng 3 đợt, dự kiến sẽ bàn giao nốt khu vực còn lại vào đầu năm 2020.

Các số liệu này đều được quy chuẩn theo mốc quốc gia về bề mặt khu vực mới nhất (kết quả phân tích cho thấy, có mốc nâng và có mốc hạ).

Trên cơ sở số liệu địa hình mới cập nhật (2019), Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu đã tiến hành xây dựng kịch bản ngập cho tỉnh Bạc Liêu ứng với mực nước biển dâng 100cm để thử nghiệm so sánh với kịch bản BĐKH năm 2016.

Kết quả cho thấy không thay đổi nhiều so với kịch bản năm 2016, có khu vực diện tích nguy cơ ngập tăng, có khu vực lại giảm (mức ngập trong bản đồ năm 2016 và năm 2019 tương ứng là 48,6% và 49,1%). Điều này phù hợp với nhận định trong vùng đồng bằng sông Cửu Long, có khu vực nâng, có khu vực hạ. 

Theo PGS Hương: “Đây là bài báo có ý nghĩa về mặt khoa học, tuy nhiên, như đã phân tích ở trên, bản đồ số độ cao do Bộ Tài nguyên và Môi trường sử dụng trong xây dựng bản đồ nguy cơ ngập do nước biển dâng trong kịch bản năm 2016 là nguồn số liệu cập nhật và tốt nhất.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã xây dựng bản đồ nguy cơ ngập với kịch bản nước biển dâng 100 cm là mức cao trong trong kịch bản RCP 8.5 (kịch bản cao).

Do vậy, các cơ quan, địa phương khi đánh giá nguy cơ ngập do nước biển dâng cần sử dụng số liệu chính thức do Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố”.

PGS Hương cho biết thêm, hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang tiến hành cập nhật kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Dự kiến, trong thời gian tới, sẽ tiếp tục cập nhật các bản đồ nguy cơ ngập do nước biển dâng từ dữ liệu cập nhật này trong các kịch bản tới.

“Như vậy, có thể nói, thông tin vào năm 2050, TP HCM và ĐBSCL sẽ bị xoá sổ là chưa đủ cơ sở khoa học và dựa trên các giả định cực đoan.

Tuy nhiên, đây cũng là một thông điệp cần quan tâm để khi xây dựng các phương án quy hoạch chính quyền cần chú ý đến sự sụt lún, nước biển dâng và ngập lụt do triều cường để đề xuất phương án hợp lý giải quyết vấn đề nước biển dâng cho ĐBSCL và TP.HCM”, PGS Hương nhấn mạnh./.

Theo Nguyễn Ngân/VOV.VN