Nghĩ về “sức mạnh mềm”- văn hóa

Thống kê của BCĐ Xây dựng nông thôn mới (NTM) tỉnh, đến cuối năm 2013, toàn tỉnh đã có 63/89 xã nông thôn đạt tiêu chí (TC) văn hóa.

Khi dân đồng thuận, tiến độ thực hiện các công trình hạ tầng nhanh hơn.

Thống kê của BCĐ Xây dựng nông thôn mới (NTM) tỉnh, đến cuối năm 2013, toàn tỉnh đã có 63/89 xã nông thôn đạt tiêu chí (TC) văn hóa.

Trong đó, qua các giai đoạn, danh hiệu văn hóa được công nhận với nhiều tên gọi: “xã văn hóa”, “xã văn hóa theo TC mới” và “xã văn hóa NTM”. Nền tảng văn hóa trong cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đã góp phần tạo nên sức mạnh tinh thần và vật chất không nhỏ cho sự phát triển tỉnh nhà những năm vừa qua.

Cần quan tâm hơn đến TC “mềm”

TC xếp loại “mềm” muốn đề cập trong bài viết này là từ TC số 10 đến 19 trong bộ TC quốc gia về NTM. Đó là các TC: thu nhập, hộ nghèo, tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên, hình thức tổ chức sản xuất, giáo dục, y tế, văn hóa, môi trường, tổ chức chính trị- xã hội vững mạnh, an ninh trật tự xã hội.

Đây là các TC mà nhiều địa phương phấn đấu đạt trong năm trước, nhưng rồi có thể không đạt (rớt) vào năm sau, nếu thiếu đi sự quan tâm duy trì các kế hoạch, phong trào một cách thường xuyên, mạnh mẽ.

Đồng thời, các TC này cũng có thể bị tác động khách quan như TC thu nhập bình quân đầu người năm trước đạt, nhưng năm sau do mất mùa, rớt giá nông sản là ảnh hưởng ngay.

Hoặc TC y tế, tỷ lệ người dân năm sau tham gia BHYT thấp hơn năm trước là có thể không đạt tỷ lệ quy định, lại “rớt” TC; việc duy trì và giữ vững xã văn hóa NTM cũng không phải luôn phấn đấu; xã để xuất hiện hoạt động tệ nạn xã hội cũng bị xét “rớt” TC an ninh trật tự,…

Nói như ông Trương Văn Sáu- Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh: TC “cứng” nhiều xã đạt và vượt; TC “mềm” hiện nay vẫn còn yếu, nên các địa phương cần quan tâm, nếu không khéo khi đã “có tiền cũng chưa chắc làm đạt” chuẩn xã NTM.

Bà Nguyễn Thị Thanh Hòa- Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, thành viên BCĐ Trung ương về xây dựng NTM khi đến kiểm tra công tác xây dựng NTM tại Vĩnh Long đã đặc biệt quan tâm đến việc cần thực hiện và giữ vững được các TC “mềm”.

Việc phải “Hướng đến từng cộng đồng, từng hộ dân” và chăm lo đời sống người dân nông thôn bao gồm những TC: thu nhập, hộ nghèo, lao động có việc làm, giáo dục, y tế, văn hóa,… được bà nhắc đi nhắc lại từ khi làm việc với BCĐ tỉnh, đến BCĐ huyện Vũng Liêm và xã Trung Hiếu.

Trong đó, việc cần phải quan tâm nhiều hơn là công tác dạy nghề, tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập cho lao động nông thôn; vai trò của Hội Phụ nữ với phong trào “5 không, 3 sạch”; “Nhà tôi xanh- sạch- đẹp”, cũng như nhiều mô hình khác được bà chú ý nhắc lãnh đạo địa phương cần quan tâm chỉ đạo duy trì để tạo và giữ bộ mặt mới của nông thôn ngày càng phát triển.

Xung quanh các TC “mềm”, trong lần làm việc với lãnh đạo tỉnh Vĩnh Long gần đây, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Cao Đức Phát nói:

“Trong 19 TC có tổng số 39 chỉ tiêu, mà 20 chỉ tiêu thuộc trách nhiệm của xã; 12 chỉ tiêu thuộc về trách nhiệm của thôn- ấp; còn lại thuộc trách nhiệm của hộ gia đình.

Trong đó, đặc biệt cần quan tâm hỗ trợ việc phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập- chỉ tiêu khó nhất nhưng rất cần thiết để xây dựng NTM phát triển một cách bền vững, tỉnh cần tiếp tục nghiên cứu để có những cơ chế của địa phương phù hợp với hoàn cảnh thực tế, giúp cho triển khai chương trình có hiệu quả”.

Riêng về TC cơ sở vật chất văn hóa, Bộ trưởng cho rằng, nhiều nơi làm nhà văn hóa xã rất hoành tráng, tiêu tốn rất nhiều tiền nhưng sử dụng thì ít. Trong khi nhà văn hóa ấp lại có hiệu quả.

Ông phân tích, bởi nó như trụ sở của ấp, là nơi để họp chi bộ, chỗ sinh hoạt Đoàn Thanh niên, Hội Liên hiệp Phụ nữ; là sân chơi thể thao, biểu diễn văn nghệ cho mọi người mỗi buổi chiều, tối,… thậm chí tổ chức đám cưới tại đó. Cho nên, nhà văn hóa thể thao cho ấp hoặc cụm ấp là thật sự cần thiết.

Sức mạnh của TC “mềm”

“Sức mạnh mềm” từ xã văn hóa Long Mỹ, Thành Đông, Trung Hiếu, Mỹ Lộc,… thời gian qua đã tạo nên phong trào thi đua sôi nổi, mang lại hiệu quả thiết thực từ chiều rộng đến chiều sâu, nhân dân đã có ý thức tích cực làm thay đổi tập quán canh tác và tổ chức lại sản xuất, tự chỉnh trang nhà ở, cải tạo vườn tạp, chăn nuôi, xây dựng môi trường sống xung quanh sáng- xanh- sạch- đẹp;

xây dựng tinh thần đoàn kết, xóa đói giảm nghèo, vươn lên làm giàu chính đáng, có cuộc sống gia đình ấm no hạnh phúc,… tạo nên sự đổi thay và mang lại một diện mạo mới về đời sống vật chất, tinh thần cho người dân và cho cảnh quan nông thôn thật có ý nghĩa, tạo nên sức mạnh mới để các xã sớm trở thành xã NTM.

Văn hóa đã tạo thành sức mạnh vật chất có thể đo, đếm được tại các xã vừa đạt chuẩn NTM. Như tại Long Mỹ, nhân dân đã đóng góp hơn 68 tỷ đồng (chiếm trên 53% tổng nguồn vốn đầu tư xây dựng NTM của xã); Thành Đông hơn 37 tỷ đồng; Trung Hiếu trên 160 tỷ đồng; Mỹ Lộc gần 60 tỷ đồng.

Chỉ trong hơn 3 năm triển khai thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tại địa phương ở thời điểm mà điều kiện đời sống người dân còn khó khăn thì đây quả là một đóng góp không hề nhỏ.

Cơ sở vật chất văn hóa- thể thao hoàn thiện, đời sống văn hóa tinh thần người dân nông thôn sẽ được nâng lên.

Gần đây, theo tổng hợp của Văn phòng BCĐ Xây dựng NTM tỉnh, chỉ tính riêng trong 9 tháng của năm 2014, vốn huy động từ cộng đồng dân cư, doanh nghiệp và các nhà tài trợ đạt gần 157 tỷ đồng để tiếp tục triển khai thực hiện các TC xã NTM.

Nguồn lực này làm tăng thêm trung bình mỗi xã 1,34 TC, trong đó có xã tăng thêm đến 7 TC như Mỹ Thuận và 5 TC như các xã Trung Hiếu, Mỹ Lộc, Đông Thạnh; giúp cho TC NTM trung bình toàn tỉnh đạt 11,2 TC/xã đến thời điểm này.

Sức mạnh của TC “mềm” hẳn sẽ không dừng lại ở những con số vừa nêu, nếu như có sự quan tâm quyết liệt và đồng bộ hơn của BCĐ xây dựng NTM các cấp. Bởi gần đây trong giai đoạn nước rút để đạt chuẩn xã NTM, BCĐ nhiều xã, huyện vẫn tập trung quá nhiều cho các TC “cứng” thuộc hạ tầng thiết yếu như giao thông, thủy lợi, trường học, cơ sở vật chất văn hóa, chợ nông thôn, nhà ở dân cư mà có phần lơi đi việc chỉ đạo thực hiện các TC “mềm” thuộc về trách nhiệm địa phương vận động nhân dân tổ chức thực hiện.

Bài, ảnh: TRẦN ÚT