Đừng làm người đứng bên lề

Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) để phát triển kinh tế là chuyện không riêng của địa phương hay quốc gia nào.

Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) để phát triển kinh tế là chuyện không riêng của địa phương hay quốc gia nào.

Vì vậy, Vĩnh Long và ĐBSCL cũng rất quan tâm thu hút FDI. Có thể nói, đây là khu vực thu hút FDI sớm nhất của cả nước, ngay từ khi Luật Đầu tư nước ngoài có hiệu lực. Từ năm 1988, ĐBSCL đã có 5 dự án FDI với tổng vốn đầu tư 7,8 triệu USD, chiếm 10% số dự án và hơn 2% tổng vốn đầu tư của cả nước. Lợi thế đồng bằng từ nguồn lao động dồi dào, vùng nguyên liệu nông sản lớn.

Song, khi khu vực miền Đông Nam Bộ “trải thảm đỏ” đón đầu tư, thì ĐBSCL trở nên “kém thế” hơn hẳn. Hóa ra lao động nhiều nhưng trình độ lao động thấp. Hạ tầng yếu kém, giao thông khó khăn… nên nhà đầu tư lớn chưa muốn rót vốn vào. Sau 25 năm, vốn FDI vào ĐBSCL vừa chậm, vừa ít, vừa nhỏ, chỉ bằng 7% vốn đầu tư cả nước, chưa tương xứng với tiềm năng lợi thế của vùng.

Và vì vậy, không ít địa phương tìm mọi cách để thu hút FDI. Dẫn đến việc thiếu đánh giá tác động môi trường chính xác, thiếu thương thảo lợi- hại và “chiều sâu” ở mỗi dự án đầu tư.

Một số dự án FDI gần như là vòng chuỗi khép kín của nhập nguyên liệu- nhập phụ liệu- xuất thành phẩm- lợi nhuận ròng chuyển về “quê mẹ”. ĐBSCL, thế mạnh là sông nước, tài nguyên là nước sông, nhưng đã có những dự án nhiều lo ngại về việc sử dụng nước ngọt và trả lại cho môi trường nước bẩn.

Những chuỗi đầu tư khép kín khiến cho hàng nội địa không thể chen chân vào. Ví dụ, các thương hiệu thức ăn nhanh nước ngoài, qua hàng chục năm đặt chân đến Việt Nam đều sử dụng hầu hết là nguyên liệu ngoại nhập.

Từ khoai tây đến thịt gà, nước xốt, và cái mà hàng nội địa có thể tham gia được chỉ có… xà lách với cà chua. Tương tự, những dự án may mặc, giày da,… tất tần tật dù vải vóc hay cây kim, sợi chỉ đều là “mang đến lại mang về”. Cái còn lại là người lao động làm công ăn lương, chưa kể những tác động môi trường.

Thiết nghĩ, thu hút FDI là chuyện rất cần nhưng còn cần hơn là hiệu quả kinh tế và xã hội. Nếu thu hút bằng mọi giá, không khéo ta lại trở thành người đứng bên lề.