Kỳ 2: Nông thôn sẽ mới

>> Kỳ 1: Đạt tiêu chí trong điều kiện khó

Theo BCĐ Trung ương, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM) là nhằm xây dựng một bức tranh quê hoàn toàn mới mẻ, phát triển nông thôn Việt Nam toàn diện theo hướng hiện đại. Như vậy, với 19 tiêu chí (TC) đạt được, xã nông thôn đã mới như mục tiêu?

Dù khó khăn cũng ưu tiên đầu tư cho thủy lợi đảm bảo sản xuất, tăng thu nhập cho người dân nông thôn.

Khi đã đạt 19 TC

Để làm rõ hơn khi xã thực hiện đạt 19 TC, Vĩnh Long là một trong những địa phương được đoàn khảo sát của Văn phòng Trung ương Đảng đến tìm hiểu thực tế phong trào xây dựng NTM tại xã Long Mỹ (Mang Thít) và làm việc với BCĐ Xây dựng NTM tỉnh.

Mục đích khảo sát của đoàn để tìm xem nếu xã thực hiện đạt 19 TC sẽ có mô hình như thế nào? Những khó khăn, bất cập trong huy động các nguồn lực và khi đạt 19 TC thì chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn được nâng cao ra sao?

Xoay quanh vấn đề này, ông Bùi Văn Nghị- Vụ trưởng Vụ Địa phương 2 Văn phòng Trung ương Đảng cho biết, đối với 19 TC NTM, Trung ương vẫn chưa yên tâm, nên phải đi khảo sát thực tế tại 7 tỉnh- thành để tìm ra những mô hình hay.

Đến xã Long Mỹ (Mang Thít), đoàn công tác Văn phòng Trung ương nhận thấy rằng người đứng đầu ở đây rất năng động, biết tìm đủ mọi cách làm sao đạt TC. Cái hay, mới mà đoàn ghi nhận để nhân rộng là công tác quy hoạch, đề án tốt nhằm vào mục tiêu nâng cao đời sống người dân.

Đoàn công tác cũng góp ý, xã NTM phải có một mô hình chuyển đổi sản xuất, có kế hoạch chuyển đổi cây trồng, vật nuôi và làm ăn theo hình thức hợp tác sản xuất lớn, huy động được các doanh nghiệp có hàm lượng chất xám cao tham gia làm ăn.

Các thành viên trong đoàn công tác cũng chỉ ra rằng, công tác quy hoạch có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, phải đạt được chuẩn mực cần thiết, chính xác, dựa vào điều kiện kinh tế- xã hội, phong tục tập quán của địa phương; những công trình đề ra phải được đông đảo người dân đồng tình, huy động được sự đóng góp của toàn xã hội.

Tiêu chí NTM-điều kiện cần

Nhiều ý kiến của thành viên đoàn kiểm tra Văn phòng Trung ương Đảng gợi mở, về 19 TC chỉ là điều kiện cần, nên hiểu một cách “mềm”, bởi không khéo sẽ chạy theo thành tích gây lãng phí công sức, tiền của Nhà nước và nhân dân.

Phải hết sức chú ý những TC trực tiếp tác động nâng cao đời sống người dân nông thôn, trong đó coi trọng cung cách làm ăn, công tác quản lý, đào tạo nghề, năng lực tổ chức sản xuất, tiêu thụ nhằm vào nâng cao giá trị nông sản hàng hóa, tăng thu nhập cho người dân nông thôn.

Ông Trương Văn Sáu- Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh kiến nghị, Chính phủ cần có những chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư về nông thôn, tiêu thụ nông sản cho nông dân. Đây là mong muốn của nhiều địa phương để nhằm tạo thêm việc làm mới, tăng thu nhập cho người dân, bởi thu nhập là một trong những TC khó đạt và nó cũng quyết định đến chất lượng cuộc sống của người dân. Theo ông, mô hình TC khi thực hiện đạt thì nông thôn phát triển khá toàn diện.

Thạc sĩ Phan Nhựt Ái- Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT, Phó BCĐ Xây dựng NTM tỉnh Vĩnh Long cho rằng, thực hiện quy hoạch phải đi vào cụ thể hơn. Trong từng tiêu chí, phần nào xã lo, huyện lo, công trình nào tỉnh lo, đề án nào cùng phối hợp thực hiện.

Có như vậy mới phân định rõ trách nhiệm của từng cấp. Trong thực hiện các công trình, dự án, Nhà nước nên có “vốn mồi” với tỷ lệ nhất định theo từng dự án và khả năng đối ứng của địa phương. Theo ông, mô hình xã NTM phải hiện đại, cơ giới hóa phát triển sản xuất, tăng thu nhập cho người dân. Có hạ tầng kinh tế, xã hội phát triển toàn diện, bản sắc văn hóa được giữ gìn và phát huy.

Ông Đoàn Thanh Bình- Giám đốc Sở Xây dựng cho rằng: Chuẩn bộ TC còn quá cao và quá cứng. Nên giao quyền chủ động cho địa phương làm sao nâng cao được chất lượng cuộc sống, vì TC mới chỉ là điều kiện cần, chất lượng cuộc sống người dân nông thôn chưa hẳn đã tốt.

Quy chuẩn 19 TC chỉ là bộ khung, bằng điều kiện của từng tỉnh, thành cộng với sự sáng tạo của địa phương sẽ tạo ra những mô hình hay. Có khi thực hiện vượt hoặc gần đạt chuẩn, có thể tỉnh công nhận đạt TC NTM, nhất là những TC thuộc cơ sở hạ tầng để tránh lãng phí, tốn kém trong lúc nguồn lực còn rất có hạn.

Đồng chí Đặng Thị Ngọc Thịnh- Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng BCĐ Xây dựng NTM tỉnh thăm hỏi anh Nguyễn Văn Ẩn- người dân sản xuất giỏi ở xã Đông Bình.

Ông Nguyễn Minh Tho- Giám đốc Sở Công thương nhận định, khi đạt 19 TC vẫn còn nhiều điều phải tiếp tục, bởi phong tục tập quán của người dân khó thay đổi trong một sớm một chiều- nhất là nhóm TC lĩnh vực văn hóa, xã hội, môi trường.

Ví dụ đạt các TC về nhà ở, môi trường, cơ sở vật chất văn hóa thì sau đó vẫn còn nhiều việc phải tiếp tục vận động hoàn thiện, nâng chất.

Chẳng hạn như tổ chức nhà ở đủ diện tích, đảm bảo tiện nghi sinh hoạt cần thiết. Cơ sở vật chất văn hóa hình thành thì phải có các thiết chế văn hóa phù hợp, tạo cho mỗi người dân có thói quen và nhu cầu đến đó tham gia sinh hoạt văn hóa lành mạnh.

Đạt TC môi trường, có nghĩa trang nhân dân, việc đưa người thân vào mai táng hoặc cải táng để cho môi trường sống sạch hơn sẽ còn là quá trình kiên trì vận động thay đổi tập quán lâu dài. Chợ đạt TC nhưng chất lượng chợ, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, buôn bán văn minh lịch sự,… cần có quá trình thay đổi về nhận thức, nâng cao văn hóa sống trong cộng đồng.

Theo ông Phan Vĩnh Lạc- Phó Giám đốc Công an tỉnh, khi đạt các TC (18) về tổ chức chính trị xã hội vững mạnh, (19) an ninh trật tự xã hội thì phải liên tục củng cố hoàn thiện, nếu không rất dễ rơi vào tình trạng không đạt và ảnh hưởng không nhỏ đến việc phát triển kinh tế- xã hội, nâng cao đời sống
nhân dân.

Nhiều thành viên BCĐ cũng như lãnh đạo các ngành liên quan khẳng định, đạt 19 TC NTM theo quy hoạch là điều kiện cần, để có nông thôn phát triển toàn diện còn là quá trình phấn đấu dài lâu.