Không đổi tên nước

Tiếp tục kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIII, sáng nay (22/10/2013), Quốc hội nghe báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo sửa đổi Hiến pháp (DTSĐHP) năm 1992 trên cơ sở ý kiến của nhân dân và các vị đại biểu Quốc hội do ông Phan Trung Lý- Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, Trưởng Ban biên tập dự thảo, trình bày.

Tiếp tục kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIII, sáng nay (22/10/2013), Quốc hội nghe báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo sửa đổi Hiến pháp (DTSĐHP) năm 1992 trên cơ sở ý kiến của nhân dân và các vị đại biểu Quốc hội do ông Phan Trung Lý- Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, Trưởng Ban biên tập dự thảo, trình bày.

Không đổi tên nước, khẳng định vai trò của Đảng Cộng sản

Ông Phan Trung Lý cho biết, về tên nước, qua tổng hợp ý kiến của nhân dân, ý kiến của đại biểu Quốc hội, đại đa số ý kiến tán thành việc giữ tên nước là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn có ý kiến đề nghị lấy lại tên nước là “Việt Nam Dân chủ cộng hòa”.

“Ủy ban DTSĐHP thấy rằng, việc giữ tên nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là cần thiết để thể hiện nhất quán mục tiêu, con đường mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn là xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

Hơn nữa, tên gọi này đã được Quốc hội lựa chọn ngay sau ngày nước nhà thống nhất, đã thân quen với nhân dân ta, được bạn bè và các nước công nhận, trân trọng. Do đó, đề nghị Quốc hội cho giữ tên nước là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”- ông Phan Trung Lý báo cáo.

Khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, Ủy ban DTSĐHP nhận thấy rằng, quy định về Đảng trong Dự thảo Hiến pháp lần này đã thể hiện đầy đủ những vấn đề cơ bản về Đảng Cộng sản Việt Nam được xác định trong Cương lĩnh năm 1991 (bổ sung, phát triển năm 2011). Vì vậy, Ủy ban DTSĐHP xin đề nghị Quốc hội cho giữ quy định về nội dung này như trong Điều 4 của Dự thảo.

Về vị trí, tính chất của Chính phủ (Điều 94)

Các ý kiến của nhân dân và đại biểu Quốc hội đều cơ bản tán thành với quy định về vị trí, tính chất của Chính phủ. Có ý kiến đề nghị không quy định Chính phủ là “cơ quan chấp hành của Quốc hội” nhằm tạo điều kiện để Chính phủ chủ động trong quản lý, điều hành nền hành chính quốc gia, mặt khác trong chức năng “hành pháp” và “hành chính” đã thể hiện rõ trách nhiệm của Chính phủ chấp hành Hiến pháp, luật do Quốc hội thông qua.

Ủy ban DTSĐHP nhận thấy, việc quy định Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội là phù hợp với nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, nhưng có sự phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.

Theo đó, Quốc hội được xác định là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, cơ quan duy nhất do cử tri cả nước bầu ra, là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân.

Trong các bản Hiến pháp trước đây của Nhà nước ta đều quy định Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội và trên thực tế, quy định này không cản trở hoạt động của Chính phủ mà ngược lại làm cho Chính phủ thực hiện tốt hơn nhiệm vụ, quyền hạn của mình.

Mặt khác, trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp đã khẳng định Chính phủ là cơ quan thực hiện quyền hành pháp nên việc quy định Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội không ảnh hưởng đến tính chủ động, sáng tạo của Chính phủ trong quản lý, điều hành. Vì vậy, Ủy ban DTSĐHP đề nghị Quốc hội cho giữ quy định này như trong Dự thảo.

Vẫn thu hồi đất cho dự án kinh tế - xã hội

“Ủy ban DTSĐHP thấy rằng quyền sử dụng đất là quyền quan trọng của người dân nên Hiến pháp cần phải quy định chặt chẽ những trường hợp thu hồi. Đây sẽ là cơ sở quan trọng cho quy định của Luật Đất đai nhằm tránh việc lạm dụng để thu hồi đất tràn lan, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân”- ông Phan Trung Lý trình bày.

Ông giải thích: “Trong điều kiện phát triển của nước ta hiện nay, vẫn cần thiết phải thu hồi đất vì lý do quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và để thực hiện các dự án phát triển kinh tế- xã hội. Tuy nhiên, việc thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế- xã hội gắn trực tiếp với lợi ích của người sử dụng đất và doanh nghiệp nên cần phải quy định chặt chẽ, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch và có bồi thường”.

Do đó, Ủy ban DTSĐHP đề nghị Quốc hội cho phép chỉnh lý khoản 3 Điều 54 như sau: “Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an ninh; vì lợi ích quốc gia, công cộng, phát triển kinh tế- xã hội. Việc thu hồi đất phải công khai, minh bạch và được bồi thường theo quy định của pháp luật”.

Về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

Tại Chương II, ông Phan Trung Lý cho biết có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định tại Điều 14 vì cho rằng quy định như trong Điều 14 các quyền con người, quyền công dân “được quy định trong Hiến pháp và luật” là chưa đầy đủ, chưa phù hợp vì còn có nhiều quyền tuy không được quy định trong Hiến pháp và luật nhưng vẫn được tôn trọng, bảo đảm. Tiếp thu góp ý này, Ủy ban DTSĐHP chỉnh lại với nội dung: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật”.

Với quy định về mức độ giới hạn quyền con người, quyền công dân, cũng tại Điều 14, có ý kiến tán thành với quy định “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế ở mức độ cần thiết trong trường hợp khẩn cấp vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự công cộng, đạo đức, sức khỏe của cộng đồng” như Dự thảo trình Quốc hội trước đó.

Tuy nhiên, ý kiến khác cho rằng, quyền con người, quyền công dân không thể bị hạn chế một cách tùy tiện mà phải theo quy định của luật; cần quy định cơ quan nào có thẩm quyền giới hạn và xác định những quyền nào là quyền không thể bị giới hạn. Có ý kiến cho rằng quy định hạn chế quyền con người, quyền công dân “trong trường hợp khẩn cấp” là không chính xác và chưa đầy đủ, do đó, đề nghị bỏ cụm từ này.

Qua xem xét, Ủy ban DTSĐHP nêu quan điểm: Quyền con người, quyền cơ bản của công dân đã được Hiến pháp quy định. Do vậy, việc hạn chế các quyền này phải được quy định chặt chẽ trong luật để tránh nguy cơ tùy tiện, lạm dụng. Các công ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam là thành viên cũng yêu cầu quy định chặt chẽ vấn đề này.

Do đó, Ủy ban DTSĐHP đề nghị Quốc hội cho tiếp thu ý kiến nói trên và chỉnh lý lại khoản 2 Điều 14 với nội dung: “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng”.

THÚY QUYÊN