Nâng cao nhận thức, hiểu biết về Hiến pháp, pháp luật của nhân dân

Việc lấy ý kiến nhân dân về dự thảo trên thu hút và nhận được sự quan tâm sâu sắc, đồng tình ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân, qua đó góp phần nâng cao nhận thức, hiểu biết về Hiến pháp, pháp luật của nhân dân.

Có 86 đại biểu đóng góp cho dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 tại hội trường trong 2 ngày 3- 4/6/2013. Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, các đại biểu Quốc hội đánh giá cao việc tổ chức triển khai lấy ý kiến nhân dân một cách khẩn trương, đồng bộ, dân chủ, rộng khắp và đúng tiến độ.

Việc lấy ý kiến nhân dân về dự thảo trên thu hút và nhận được sự quan tâm sâu sắc, đồng tình ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân, qua đó góp phần nâng cao nhận thức, hiểu biết về Hiến pháp, pháp luật của nhân dân.

Đại biểu Đặng Thị Ngọc Thịnh điều hành tổ thảo luận. Ảnh: THÚY QUYÊN

Khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam

Về một số nội dung cụ thể của Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, nhìn chung các vị đại biểu Quốc hội tán thành với báo cáo giải trình, tiếp thu vào bản Dự thảo Hiến pháp năm 1992, nhất là đối với những vấn đề cơ bản mang tính nguyên tắc, liên quan đến bản chất của chế độ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại của nước ta.

Ở Điều 1, tuyệt đại đa số ý kiến của các đại biểu Quốc hội tán thành tiếp tục giữ tên nước là Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, chỉ có một số vị đại biểu Quốc hội đề nghị lấy lại tên nước là Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Về Đảng Cộng sản Việt Nam, tại Điều 4, tất cả ý kiến phát biểu của đại biểu và cũng là ý kiến, nguyện vọng của đông đảo các tầng lớp nhân dân là khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với nhà nước và xã hội.

Nêu rõ bản chất của Đảng như trong Cương lĩnh và Điều lệ của Đảng: "Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc, lấy Chủ nghĩa Mác- Lê nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng".

Các đại biểu Quốc hội tán thành với nội dung của dự thảo Điều 4, song cũng có ý kiến bổ sung cụm từ "Đảng cầm quyền là lực lượng duy nhất lãnh đạo nhà nước và xã hội". Có ý kiến đề nghị bổ sung: Đảng chịu trách nhiệm trước nhân dân và pháp luật, có cơ chế để nhân dân giám sát Đảng.

Đổi mới, cải cách chính quyền địa phương

Về chính quyền địa phương, đây là nội dung rất lớn thuộc nội dung của Hiến pháp, nhưng dự thảo chưa làm rõ được vị trí, vai trò, tổ chức, chức năng, nhiệm vụ cơ bản của chính quyền địa phương, Hiến pháp không thể không hiến định chế định này.

Có ý kiến cho rằng, cả hai phương án này đều chưa đáp ứng được yêu cầu của chúng ta trong vấn đề đổi mới, cải cách chính quyền địa phương để phù hợp với tình hình mới của đất nước. Phương án 1 quá chung chung, chưa nêu được cụ thể, phương án 2 chưa thể chế hóa được một số quan điểm, chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước ta hiện nay về chính quyền địa phương và xem đây là vấn đề rất lớn.

Nhiều đại biểu cho rằng, thiết chế HĐND và UBND có quan hệ mật thiết với nhau, ở đâu có UBND phải có HĐND; ở đâu có cơ quan hành chính thì có cơ quan giám sát."Về cả mặt thực tế và lý luận hiện nay đều chưa thuyết phục để bỏ HĐND.
 
Ai đó nói, bỏ HĐND là giảm bộ máy, giảm tham nhũng, là chưa có cơ sở. HĐND gần dân, đại diện cho nhân dân, hiểu dân, góp phần đem lại lòng tin của nhân dân vào chính quyền. Dĩ nhiên, có một số nơi HĐND hoạt động hình thức, không hiệu quả, đó là do cách tổ chức hoạt động kém.

“Đa số HĐND đều hoạt động tốt, là chỗ dựa tin cậy của nhân dân. Không thể vì một số nơi hoạt động kém hiệu quả mà xóa bỏ HĐND, làm mất đi chỗ dựa tin cậy của nhân dân” – đại biểu Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) phát biểu.

Đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP Hồ Chí Minh) đề nghị cần khẩn trương tổng kết Đề án thí điểm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường tại một số địa phương để có phương án tối ưu trong việc đưa ra mô hình chính quyền địa phương. Bà lý giải phải hiến định chính quyền địa phương với các nội dung cơ bản sau:

“Một là, cơ chế lập chính quyền địa phương như thế nào? Hai là, địa vị pháp lý, chức năng nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương theo hướng chuyên nghiệp, thực quyền, không chồng chéo, trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ như hiện nay. Tránh lãng phí nguồn nhân lực do không phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng cấp chính quyền hoặc cào bằng các cấp chính quyền ở mọi loại hình hành chính trong cả nước là không cần thiết.

Nói về địa vị pháp lý của các cấp chính quyền, trước hết nói về HĐND. Nếu đã tổ chức thì phải hiến định HĐND là do nhân dân địa phương bầu, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Nói như vậy để nhằm đảm bảo thực hiện quyền lực được phân cấp, để quyết định những vấn đề quan trọng trong phát triển của địa phương, mới đảm bảo được tính năng hiệu quả và hiệu lực của các cấp chính quyền, đặc biệt là của HĐND”.

Đại biểu Lưu Thành Công (đơn vị tỉnh Vĩnh Long) thảo luận tại tổ. Ảnh: THÚY QUYÊN

Đất đai thuộc sở hữu toàn dân

Về sở hữu đất đai và thu hồi đất, Quốc hội tiếp tục khẳng định quan điểm đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, Nhà nước thực hiện quyền của chủ sở hữu thông qua việc quyết định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất v.v... Trao quyền sử dụng đất và thu hồi đất để sử dụng vào các mục đích quốc phòng, an ninh, phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng.

Riêng việc thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế- xã hội thì vẫn đang còn ý kiến khác nhau. Có ý kiến đề nghị không bổ sung quy định này vào trong dự thảo Hiến pháp, nhưng cũng có ý kiến đồng ý với dự thảo. Cũng có ý kiến đề nghị nên quy định cụ thể trong Luật Đất đai tới đây.

Đại biểu Nguyễn Văn Thanh (Vĩnh Long) cho rằng, nên quy định việc bồi thường đất- bị thu hồi… vì mục tiêu kinh tế và cần xem xét giá trị bồi hoàn, phải bảo đảm được quyền lợi hợp pháp, hài hòa lợi ích của người sử dụng đất, nhà đầu tư và Nhà nước… nhằm tránh được sự xung đột quyền lợi và tạo khiếu kiện trong dân.
 
Thực tế, thời gian qua khiếu nại trong dân liên quan quyền sử dụng đất, đa phần xuất phát từ việc thu hồi đất, giải quyết bồi hoàn chưa thỏa đáng, thiếu hợp lý từ những dự án phát triển kinh tế có thu hồi đất đang sử dụng của dân, có ảnh hưởng đến sự ổn định đời sống của người bị thu hồi đất… gây phản ứng và bức xúc trong nhân dân.

Đại biểu Nguyễn Văn Thanh (đơn vị tỉnh Vĩnh Long) thảo luận tại tổ. Ảnh: THÚY QUYÊN

Phát biểu tổng kết 2 ngày thảo luận về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, sau kỳ họp này, đến ngày 30/9/2013, Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp xin hoan nghênh và tiếp tục tập hợp, tổng hợp các ý kiến góp ý của nhân dân để hoàn thiện Dự thảo Hiến pháp trình Quốc hội thảo luận, xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 6, với mong muốn có một bản Dự thảo Hiến pháp chất lượng tốt hơn, thực sự kết tinh được tinh hoa, trí tuệ, phản ánh được ý chí, nguyện vọng của toàn Đảng, toàn dân, đáp ứng được yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới.

THÚY QUYÊN