Tạm trữ lúa: Quá khó đối với nông hộ

Báo cáo nghiên cứu khả năng tạm trữ lúa cho nông nông hộ vùng ĐBSCL vừa được nhóm nghiên cứu đưa ra, khẳng định nông hộ có khả năng tạm trữ lúa. Tuy nhiên, nhiều nhà quản lý cho rằng nông hộ tạm trữ lúa rất khó và chẳng bao nông dân có khả năng dự trữ.

Nông dân đa phần không có điều kiện, cần tiền nên thu hoạch lúa là bán ngay tại ruộng.

Báo cáo nghiên cứu khả năng tạm trữ lúa cho nông nông hộ vùng ĐBSCL vừa được nhóm nghiên cứu đưa ra, khẳng định nông hộ có khả năng tạm trữ lúa. Tuy nhiên, nhiều nhà quản lý cho rằng nông hộ tạm trữ lúa rất khó và chẳng bao nông dân có khả năng dự trữ.

Nông hộ trữ lúa khó trăm bề

Theo khảo sát ở 4 địa phương sản xuất lúa lớn, đặc thù ở vùng ĐBSCL là An Giang, Kiên Giang, Đồng Tháp và Trà Vinh với 1.600 nông hộ thì nông dân cũng có khả năng tạm trữ với khoảng 30% nông hộ phơi, sấy lúa khô trước khi bán. Đồng thời, thời gian tạm trữ thường kéo dài từ 5- 15 ngày. Rất nhiều nông dân ở ĐBSCL than khó tạm trữ lúa, nhất là đối với những nông hộ sản xuất nhỏ.

Ông Phan Nhựt Ái- Giám đốc Sở Nông nghiệp- PTNT Vĩnh Long nói: Thời gian tạm trữ của dân rất ngắn. Nhà nước khuyến khích những hộ nông dân, doanh nghiệp có điều kiện thì tạm trữ và nếu tạm trữ được thì bán mới có lời. Nông dân sản xuất với diện tích nhỏ phải bán ngay, vì thiếu tiền, sợ trữ lại sẽ không có lãi.

Ông Hồ Quang Cua- Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp- PTNT tỉnh Sóc Trăng cho rằng: “Trong điều kiện hiện tại, nông dân không có điều kiện trữ, nếu có tạm trữ thì chất lượng sẽ thấp. Đồng thời chưa kể việc nông dân trữ lúa phải tốn chi phí phơi, sấy, bảo quản, có khi không có lời mà sau khi trữ còn bị lỗ. Vì vậy, việc nông hộ trữ lúa là rất khó khăn”.

Đồng tình với quan điểm trên, ông Trần Quang Củi- Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp- PTNT tỉnh Kiên Giang cho rằng: “Mấy năm nay, nông dân hầu hết đều bán lúa tươi ngay tại ruộng nên rất ít nông hộ tạm trữ lại chờ giá lên. Thậm chí một số nơi còn hình thành dịch vụ gọi là “cò mua lúa” nhằm giải quyết nhanh chuyện bán lúa tươi ngay tại ruộng. Nguyên nhân chính là do nông dân phải chịu nhiều áp lực về vốn và điều kiện cơ sở vật chất nên rất ít người tạm trữ”.

Thực tế, rất nhiều nông hộ ở ĐBSCL bán lúa tươi ngay tại ruộng. Theo kết quả điều tra ở 1.600 nông hộ thì có đến 63,5% số nông hộ phải đi vay ngân hàng hoặc vay tự do bên ngoài gây khó khăn cho nông hộ muốn tạm trữ lúa đợi khi lúa có giá. Vì vậy trên 70% nông dân bán lúa tươi ngay tại ruộng nên bị thương lái ép giá.

Từ việc không có vốn sản xuất và thói quen bán lúa ngay sau khi thu hoạch khiến cho tỷ lệ nông dân tạm trữ lúa rất thấp.

Chỉ khuyến khích những nông hộ sản xuất lớn

Việc tạm trữ có khả năng thực hiện đối với những nông hộ sản xuất lớn có điều kiện phơi, sấy và có kho chứa lúa. Một số nông dân sản xuất lớn ở ĐBSCL đã chọn hình thức tạm trữ bằng cách vô bao, chất đống xung quanh nhà để chờ giá lúa lên, bán có lợi hơn.

Tiến sĩ Lê Văn Bảnh- Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL cho biết: “Kỹ thuật xây dựng kho chứa và cách bảo quản, tạm trữ không quá khó với nông dân. Vấn đề hiện nay là cần có chính sách hợp lý để giúp bà con tiếp cận vốn để đầu tư tạm trữ mang lại hiệu quả cao. Không phải nông hộ nào cũng tạm trữ mà chỉ những người sản xuất lớn, những hợp tác xã tạm trữ sẽ hiệu quả hơn. Bởi vì, việc nông dân tạm trữ lúa đã có từ rất lâu. Trước đây, nông dân thường dùng bồ, dụng cụ chứa lúa bằng gỗ, khạp… để trữ lúa với thời gian khá dài”.

Theo nhiều chuyên gia, thông thường cứ vào vụ Đông Xuân và Hè Thu khi nông dân thu hoạch rộ thì giá sẽ xuống thấp. Nếu nông dân trữ được lúa sẽ giúp cân bằng giá thị trường. Với trình độ của nông dân như hiện nay thì sẽ trữ được dễ dàng ở quy mô từ 5 đến 10 tấn trở lên. Tuy nhiên, để trữ lúa đạt hiệu quả thì hệ thống lò sấy phải phát triển để làm tăng chất lượng hạt lúa, đem lại lợi nhuận cho nông dân…

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp- PTNT Bùi Bá Bổng cho rằng: “Qua kết quả điều tra cho thấy cũng có một bộ phận nông dân có khả năng tạm trữ lúa. Tuy nhiên, không phải nông hộ nào cũng tạm trữ được. Vấn đề hiện nay là phải hướng những hộ sản xuất lớn, hợp tác xã, cánh đồng mẫu lớn tạm trữ lúa bằng những chính sách hỗ trợ của Nhà nước như cho vay vốn ưu đãi... để nhằm điều tiết giá cả. Về lâu về dài, doanh nghiệp vẫn đóng vai trò chủ đạo trong tạm trữ nhưng sắp tới Nhà nước sẽ có chính sách hỗ trợ để đảm bảo hài hòa giữa doanh nghiệp và nông hộ nhằm giúp nông hộ có lợi hơn”.

Rất nhiều nhà chuyên môn và cả những nông hộ đều chưa cảm thấy an tâm khi nông hộ tham gia tạm trữ. Thậm chí nhiều nông hộ sản xuất nhỏ cho rằng trữ lúa lại thì lợi chẳng bao nhiêu trong khi rất nhiều bất lợi từ chất lượng hạt lúa, phải trang trải nhiều chi phí vật tư nông nghiệp, đầu tư cho vụ kế tiếp và chỉ sau 3 tháng là đã có lúa vàng trên đồng.

Vì vậy, rất nhiều địa phương có đến 99% nông hộ bán lúa tươi ngay tại ruộng để cho thương lái hay doanh nghiệp “gom” về một mối sẽ thuận tiện hơn cho việc phơi sấy, tạm trữ để đảm bảo chất lượng lúa gạo được tốt nhất.

Bài, ảnh: NGUYỄN DUY