Học sinh khởi nghiệp đổi mới sáng tạo với nông sản địa phương

Nhiều dự án khởi nghiệp học đường đi từ... mít non ở quê nhà, cam sành rớt giá ngoài vườn, vỏ cam, hay lục bình trôi trên sông. Điểm chung của các ý tưởng từ học sinh (HS) là tư duy “khai thác trọn vẹn giá trị” tài nguyên bản địa, hướng tới tiêu dùng xanh.

Gian trưng bày Dự án “Cam sành quê em- Hành trình giải cứu màu xanh” thu hút sự quan tâm của nhiều người.

Từ “giải cứu” nông sản

Trong bức tranh khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, với nhiều nhóm HS có thể bắt đầu từ trăn trở của gia đình, địa phương làm sao để nông sản không chỉ bán thô, không “trúng mùa mất giá”.

Chỉ tính riêng trái cam sành đã có 2 đề án vào vòng chung kết cuộc thi HS với ý tưởng khởi nghiệp. Câu chuyện “Cam sành quê em- Hành trình giải cứu màu xanh” bắt đầu từ nỗi lo của nhà vườn: Cam sành Vĩnh Long đang rơi vào cảnh được mùa mất giá.

Nhóm HS Trường THCS và THPT Phan Văn Đáng, xã Trung Hiệp nhận thấy một điểm nghẽn rất thật: Diện tích trồng lớn nhưng tiêu thụ khó, giá xuống thấp khiến người trồng thua lỗ, chọn giải pháp chế biến để tăng giá trị, đưa trái cam bước ra khỏi “đường mòn” giá rẻ của nông sản tươi.

Điểm đáng chú ý trong dự án cam sành là lựa chọn mô hình kinh tế tuần hoàn: Thay vì chỉ làm một vài món “đặc sản” theo kiểu phong trào, nhóm triển khai danh mục sản phẩm đa dạng như mứt cam, siro cam, cam sấy, nước ép cam, bột vỏ cam và phân bón từ vỏ cam.

Sản phẩm tranh nghệ thuật từ lục bình của dự án Mộc Liên.

Theo Nguyễn Thị Như Ý- thành viên nhóm thì điểm nổi bật của dự án là việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, với thông điệp “không bỏ phí bất kỳ phần nào của trái cam”. Không chỉ phần thịt trái, mà ngay cả vỏ cam cũng được tận dụng tối đa… Về kênh bán hàng, dự án lựa chọn lối đi linh hoạt: kết hợp truyền thống với nền tảng số.

Như Ý cho biết nhóm quảng bá qua Facebook, TikTok, bán tại hội chợ học đường, tổ chức trải nghiệm sản phẩm trong trường và sự kiện địa phương. Nếu Dự án “Cam sành quê em” khai thác nhiều lớp giá trị của trái cam, thì Dự án ORANGE UP- Các sản phẩm góp phần nâng tầm giá trị vỏ cam. Đây là dự án của nhóm HS Trường THPT Chuyên Nguyễn Thiện Thành (phường Long Đức) xuất phát từ việc vỏ cam “gần như bị bỏ đi sau chế biến”.

Đại diện các bạn trong nhóm, Nguyễn Hoàng Anh Thư nêu rõ điểm nhấn: “Điểm nổi bật của ORANGE UP nằm ở tư duy khai thác trọn vẹn giá trị quả cam, trong đó vỏ cam đóng vai trò trung tâm, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng xanh, an toàn và bền vững lan tỏa thông điệp tiêu dùng có trách nhiệm đến cộng đồng”.

Không chỉ dừng ở việc “tận dụng”, ORANGE UP còn xây dựng câu chuyện thương hiệu gắn với hình ảnh người nông dân và hành trình “mùa cam sẻ chia”. Ở góc độ kinh doanh, nhóm cũng nhìn nhận bài toán vận hành thực tế, nguồn nguyên liệu sẵn có, chi phí hợp lý, quy trình rõ ràng và chiến lược truyền thông qua mạng xã hội tạo nên tính khả thi và tiềm năng mở rộng.

Nâng tầm nông sản, nguyên liệu địa phương

Với ReMit- Nâng tầm mít Việt, nhóm HS Trường THPT Huỳnh Tấn Phát (xã Châu Hưng), chọn khởi nghiệp bằng ẩm thực chay: Tận dụng mít non để tạo ra các sản phẩm “tiện lợi, hiện đại và thân thiện với môi trường”.

Dự án nhắm vào bối cảnh “xu hướng tiêu dùng xanh và ăn chay vì sức khỏe ngày càng lan rộng”, đồng thời chọn hướng đi khá rõ ràng về sản phẩm: chả giò chay từ mít non và chả lụa chay từ mít non. Cách tiếp cận của ReMit cho thấy một dạng đổi mới sáng tạo gần gũi: dùng nguyên liệu quen thuộc để tạo trải nghiệm tiêu dùng mới, từ đó mở ra khả năng mở rộng thị trường.

Khởi nghiệp từ nông sản không chỉ là chuyện ăn uống. Mộc Liên- Tranh nghệ thuật từ lục bình của HS Trường THPT Ngô Văn Cấn, xã Nhuận Phú Tân cho thấy hướng đi khác: lấy nguyên liệu tự nhiên để tạo ra sản phẩm thủ công có giá trị thẩm mỹ, đồng thời gợi mở sinh kế địa phương.

Đại diện nhóm, HS Huỳnh Thị Ngọc Châu chia sẻ bối cảnh ra đời dự án, lục bình mọc nhiều trên sông, kênh rạch, “vừa gây cản trở giao thông thủy vừa khó xử lý”, vì vậy nhóm nảy ra ý tưởng tận dụng nguồn nguyên liệu dồi dào này để làm tranh nghệ thuật,...

Dự án biến lục bình- loài thực vật thường bị xem là gây phiền toái- thành nguyên liệu cho tranh thủ công, qua các công đoạn xử lý, phơi sấy, tạo hình; sợi lục bình được kết hợp khéo léo để tạo tác phẩm mộc mạc, gần gũi, mang bản sắc miền Tây sông nước.

Nông sản không chỉ thu hoạch đưa ra thị trường tiêu thụ, mà còn là tài nguyên có thể khai thác theo nhiều lớp giá trị; phụ phẩm không phải rác thải, mà là nguyên liệu cho chuỗi sản phẩm mới.

Những dự án HS có thể chưa thực sự đưa vào sản xuất đại trà, nhưng đáng quý là tinh thần luôn mong muốn nâng cao giá trị nông sản địa phương là góp phần nâng cao đời sống người dân.

Bài, ảnh: CAO HUYỀN