Tự tin, bản lĩnh để chọn đúng ngành nghề

Chương trình “Cùng bạn chọn nghề cho tương lai” do Sở GD-ĐT phối hợp tạp chí Giáo dục TP Hồ Chí Minh tổ chức đang thực hiện tại các trường phổ thông trong tỉnh.

Chương trình không chỉ giúp học sinh hiểu đúng về ngành- nghề và bậc học phù hợp mà còn trang bị kiến thức về xu thế tuyển sinh, định hướng nhân lực thời đại số và khơi dậy tinh thần chủ động, học tập suốt đời.

Học sinh Trường THPT Chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm tham gia chương trình hướng nghiệp.

Hiểu đúng bậc học, ngành nghề

ThS Nguyễn Thảo Chi- chuyên gia hướng nghiệp tuyển sinh, Trưởng Phòng Truyền thông và Quản trị sự kiện Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh) cho rằng, việc chọn hướng đi sau THPT không chỉ là quyết định học ở đâu, mà là bước ngoặt quan trọng cho tương lai nghề nghiệp, cần được cân nhắc trên cơ sở hiểu đúng bậc học, ngành học và nghề nghiệp.

Có thể gặp trực tiếp chuyên gia tư vấn sau chương trình.

Bà Chi cho biết, mỗi bậc đào tạo có vai trò riêng trong hệ thống nhân lực quốc gia. Bậc ĐH trang bị nền tảng lý thuyết, kỹ năng nghiên cứu và khả năng phát triển nghề nghiệp lâu dài. Bậc CĐ, trung cấp lại hướng đến thực hành, kỹ năng nghề cụ thể, giúp người học “đi làm sớm, chi phí thấp, thời gian học ngắn hơn”.

“Những bậc đào tạo này không có giá trị để xác định ai giỏi hơn ai. Sự khác biệt không nằm ở danh xưng, mà ở chuẩn đầu ra, năng lực nghề nghiệp và thái độ với công việc”- bà Chi nhấn mạnh và lưu ý, nhiều học sinh hiện vẫn nhầm lẫn giữa ngành học và nghề nghiệp. Học 1 ngành ở bậc ĐH có thể mở ra nhiều công việc khác nhau trong cùng lĩnh vực; ngược lại, một nghề cụ thể lại có thể được tiếp cận từ nhiều ngành học khác nhau.

Mỗi ngành học có thể hướng đến nhiều công việc khác nhau và mỗi công việc có thể đến từ nhiều ngành học khác nhau”- bà Chi nói và gợi ý, vẫn có những lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi học đúng ngành mới hành nghề được, như bác sĩ phải học Y khoa, dược sĩ phải học Dược, kỹ sư phải học đúng khối ngành Kỹ thuật. Do đó, học sinh cần xác định mục tiêu nghề nghiệp trước, sau đó chọn ngành học phù hợp để đạt được mục tiêu đó.

Theo bà Chi, với thế hệ học sinh đang học chương trình giáo dục phổ thông mới, việc hiểu bản thân- hiểu nghề- hiểu xã hội là nền tảng quan trọng để lựa chọn đúng.

“Mỗi bạn có một xuất phát điểm, một điều kiện khác nhau. Lựa chọn đúng không phải là lựa chọn giống người khác, mà là chọn phù hợp với chính mình. Các em đừng lo lắng quá về việc học gì, làm gì. Hãy hiểu mình, hiểu nghề, rồi chọn con đường phù hợp để mình có thể đi xa nhất”- bà Chi nói.

Do đó, vai trò của gia đình và nhà trường đồng hành cùng học sinh: Cha mẹ cần lắng nghe, định hướng nhưng không áp đặt; còn nhà trường cần giúp học sinh tiếp cận thông tin ngành nghề, kỹ năng phân tích năng lực bản thân, thay vì chỉ tập trung ôn thi.

Nâng cao bản lĩnh công dân số

Tham gia chương trình, các em được giao lưu trực tiếp với các chuyên gia.

Bàn về tác động của chuyển đổi số đến ngành- nghề, bà Nguyễn Thảo Chi chỉ ra 3 xu hướng nổi bật. Đó là, tự động hóa thay thế nhiều công việc mang tính lặp lại hoặc xử lý dữ liệu cơ bản.

Xuất hiện nhiều nghề mới ở các lĩnh vực công nghệ, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng. Mọi ngành nghề đều phải thích ứng với công nghệ, kể cả báo chí- truyền thông, nơi người làm phải đa năng, biết viết, dựng video, thiết kế đồ họa, tối ưu nội dung số.

Chuyên gia dự báo nhân lực Trần Anh Tuấn- Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP Hồ Chí Minh, bổ sung: “Con người trong thời đại mới phải kết nối “não tư duy- trái tim nhân văn- hành động thực tiễn”. Bản lĩnh, đạo đức và tinh thần trách nhiệm sẽ giúp người trẻ thích ứng trước làn sóng robot và tự động hóa. Khi chúng ta đủ năng lực, đủ đạo đức, thì cơ hội sẽ đến. Không cần lo bị ai chiếm chỗ cả”.

Ông Tuấn cũng nhấn mạnh yêu cầu năng lực thông tin và tư duy phản biện trong bối cảnh kinh tế số, để người học biết chọn lọc, kiểm chứng, làm chủ tri thức. 3 giá trị làm nên công dân hiện đại là: Tri thức vững vàng- Nhân cách tử tế- Tinh thần học suốt đời. Người xuất sắc không phải là người biết tất cả, mà là người biết mình mạnh ở đâu, yếu ở đâu, biết điều gì mình cần học và áp dụng hiệu quả.

Cùng với nhóm ngành kỹ thuật- công nghệ, các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, du lịch, thẩm mỹ, ẩm thực, tâm lý, nghệ thuật… cũng đang mở rộng nhu cầu nhân lực. Dù chọn nghề gì, điều quan trọng là giữ giá trị thật và liên tục trau dồi năng lực để phát triển bền vững.

Nói như ông Trần Anh Tuấn: “Công nghệ, trí tuệ nhân tạo- đó là công cụ. Con người mới là trung tâm… Nếu chúng ta biết học hỏi, sáng tạo, thì chúng ta vẫn luôn là người dẫn dắt, chứ không phải bị thay thế.”

Từ thông điệp “mỗi bậc học đều đáng giá nếu đúng người- đúng việc” đến lời nhắc “tri thức- đạo đức- bản lĩnh” là trụ cột làm nên công dân toàn cầu, thế hệ trẻ hôm nay hãy tự tin, vững vàng trên con đường chọn nghề, chọn tương lai.

Bài, ảnh: CAO HUYỀN