Bỏ hút thuốc lá, cơ hội giúp giảm ung thư đại trực tràng

Ung thư (UT) đại trực tràng đang có xu hướng gia tăng đáng kể tại Việt Nam và có dấu hiệu trẻ hóa rõ rệt. Theo thống kê Globocan năm 2022, Việt Nam ghi nhận hơn 16.000 ca mắc mới và trên 8.400 ca tử vong do căn bệnh này, xếp thứ 4 về tỷ lệ mắc và thứ 5 về tỷ lệ tử vong trong các loại UT. Đáng lưu ý, tỷ lệ bệnh nhân dưới 50 tuổi được chẩn đoán UT đại trực tràng đã tăng 45% kể từ năm 1995.

Bệnh nhân bị ung thư đại trực tràng xạ trị tại đơn vị hóa- xạ trị (BVĐK Trà Vinh).

Các bác sĩ cho rằng lối sống hiện đại thiếu lành mạnh là nguyên nhân chính thúc đẩy sự gia tăng này. Các yếu tố nguy cơ bao gồm hút thuốc lá, uống nhiều rượu, bia, ít vận động và căng thẳng kéo dài.

Theo BS.CK2 Kim Sốc Khone (Phó Khoa Ung bướu BVĐK Trà Vinh), UT đại trực tràng thường khởi phát âm thầm từ các polyp nhỏ lành tính, sau nhiều năm có thể tiến triển ác tính.

Thói quen ăn uống không hợp lý, đặc biệt là việc thường xuyên ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ nướng, thịt đỏ nhưng lại lười ăn rau quả, trái cây, cũng tạo điều kiện cho UT nảy sinh và phát triển. Ngoài ra, yếu tố gia đình cũng là một nguy cơ.

Nhiều bệnh nhân mắc bệnh đều có tiền sử hút thuốc lá lâu năm. Chú T.V.D. (53 tuổi) và chú N.T.V. (59 tuổi) đều cho biết đã nghiện hút thuốc lá hơn chục năm và được bác sĩ cảnh báo rằng đây là tác nhân gây UT đại trực tràng.

Ở giai đoạn đầu, UT đại trực tràng thường không có dấu hiệu rõ ràng. Đến khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng như đầy bụng, rối loạn tiêu hóa, đi ngoài ra máu, phân chuyển màu, hoặc táo bón xen kẽ tiêu chảy. Nếu để muộn, có thể gặp biến chứng nguy hiểm như tắc ruột hoặc xuất huyết tiêu hóa.

Để phát hiện sớm, đối với các bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao hoặc triệu chứng nghi ngờ (như sụt cân nhanh, thay đổi thói quen ruột), bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán như nội soi đại trực tràng và sinh thiết.

Các bác sĩ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện sớm. Nếu cắt bỏ kịp thời các polyp tiền UT, nguy cơ phát triển thành UT có thể giảm tới 90%.

Mọi người có thể giảm nguy cơ UT bằng những thay đổi nhỏ trong cuộc sống hàng ngày. BS Kim Sốc Khone khuyến nghị nên ăn nhiều rau củ, trái cây để bổ sung chất xơ, hạn chế thịt đỏ, tăng cường vận động và duy trì tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày. Đặc biệt lưu ý, cần giảm và bỏ hẳn hút thuốc lá, hạn chế uống rượu bia.

Theo khuyến cáo của Hiệp hội UT Mỹ, người từ 45 tuổi nên sàng lọc định kỳ dù không có triệu chứng. Đối với người có yếu tố nguy cơ cao (tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc UT đại trực tràng, bệnh ruột viêm), cần sàng lọc sớm hơn, thậm chí từ 20-30 tuổi.

Bài, ảnh: MAI ANH