EU rút lệnh cấm xe xăng dầu: Ngành công nghiệp ô tô “thoát hiểm”

Liên minh châu Âu (EU) đã rút lại kế hoạch cấm nhập khẩu ô tô mới sử dụng động cơ xăng và dầu diesel từ năm 2035 – một chính sách từng được xem là cột mốc quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.

EU quay đầu với lệnh cấm xe xăng

Quyết định này phản ánh sự điều chỉnh ưu tiên của khối, khi EU chuyển trọng tâm sang ổn định và củng cố ngành công nghiệp ô tô đang đối mặt với nhiều khó khăn.

Trong hơn một năm qua, các nhà sản xuất ô tô cùng các nhóm vận động hành lang đã gia tăng sức ép buộc Brussels xem xét lại lệnh cấm, trong bối cảnh ngành xe châu Âu chịu áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ Trung Quốc và tốc độ chuyển đổi sang xe điện (EV) chậm hơn so với kỳ vọng.

EU rút lệnh cấm xe xăng dầu. Ảnh: Drive.com

Ủy viên phụ trách công nghiệp của EU, ông Stéphane Séjourné, khẳng định việc điều chỉnh chính sách không đồng nghĩa với việc từ bỏ các mục tiêu khí hậu. Theo ông, kế hoạch mới được thiết kế nhằm hỗ trợ ngành ô tô vượt qua khủng hoảng, đồng thời vẫn duy trì định hướng chuyển đổi xanh của khối.

“Ủy ban châu Âu đã lựa chọn một cách tiếp cận thực tế, song song với việc tiếp tục theo đuổi các mục tiêu về khí hậu”, ông Séjourné nhấn mạnh.

Lệnh cấm xe sử dụng động cơ đốt trong, được thông qua vào năm 2023, từng được coi là một thành công quan trọng của EU trong nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, những biến động trong thị trường ô tô toàn cầu, đặc biệt là sự trỗi dậy nhanh chóng của các nhà sản xuất Trung Quốc và những thách thức về chuỗi cung ứng, đã khiến nhiều doanh nghiệp châu Âu lo ngại về khả năng cạnh tranh trong dài hạn.

Việc EU quyết định nới lỏng lệnh cấm được xem là kết quả rõ nét nhất của làn sóng vận động ủng hộ doanh nghiệp. Trong năm nay, khối này đã điều chỉnh hoặc cắt giảm một số quy định môi trường với lập luận rằng các quy định quá nghiêm ngặt có thể gây tác động tiêu cực tới tăng trưởng kinh tế và năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp châu Âu.

Trên thực tế, các nhà sản xuất ô tô vẫn có thể tiếp tục đưa ra thị trường một số lượng hạn chế các dòng xe phát thải, trong đó có xe hybrid sạc điện và xe chạy bằng động cơ diesel, sau mốc năm 2035.

Tuy nhiên, để được phép làm điều này, các doanh nghiệp buộc phải đền bù tổn thất do lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính phát sinh từ các phương tiện trên thông qua cơ chế tín dụng carbon. Theo khuôn khổ đang được đề xuất, sẽ có hai loại tín dụng carbon được áp dụng. Loại thứ nhất xuất phát từ việc sử dụng thép carbon thấp được sản xuất trong Liên minh châu Âu cho quá trình chế tạo ô tô, qua đó khuyến khích chuỗi cung ứng công nghiệp xanh trong nội khối.

Loại tín dụng thứ hai không do các nhà sản xuất ô tô trực tiếp kiểm soát, mà gắn với khối lượng nhiên liệu điện tử và nhiên liệu sinh học được các công ty năng lượng đưa ra thị trường hằng năm. Cơ chế này nhằm phân bổ trách nhiệm giảm phát thải trên toàn bộ chuỗi giá trị, từ sản xuất phương tiện đến cung ứng năng lượng.

Bảo vệ năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp ô tô

Thủ tướng Đức Friedrich Merz hiện đang dẫn đầu nỗ lực thúc đẩy nới lỏng các quy định đối với ô tô sử dụng động cơ đốt trong – dòng phương tiện phát thải khí carbon. Bên cạnh Đức, một số quốc gia thành viên EU gồm Italy, Ba Lan, Cộng hòa Séc, Hungary, Slovakia và Bulgaria cũng đã lên tiếng ủng hộ việc điều chỉnh các quy định liên quan.

Theo các nhà quan sát, động thái này phản ánh sự đồng thuận ngày càng gia tăng trong nội bộ EU về việc cần linh hoạt hơn trong lộ trình chuyển đổi xanh, nhằm bảo vệ năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp ô tô châu Âu trước những biến động của thị trường toàn cầu.

Ông Matthias Schmidt, chuyên gia phân tích ngành công nghiệp ô tô châu Âu, nhận định rằng các hãng xe cao cấp như Porsche, Mercedes-Benz và BMW nhiều khả năng sẽ là những bên hưởng lợi lớn nhất từ việc nới lỏng quy định. Theo ông, các nhà sản xuất này có lợi thế về biên lợi nhuận và khả năng hấp thụ chi phí liên quan đến các cơ chế bù đắp phát thải, cho phép họ tiếp tục duy trì một số dòng xe động cơ đốt trong trong giai đoạn chuyển tiếp.

“Họ đã gặp nhiều khó khăn trong quá trình chuyển đổi sang xe điện. Các hãng này không thể định giá và tạo ra giá trị cao cho xe điện như đối với các dòng xe sử dụng động cơ đốt trong”, ông Matthias Schmidt nói.

Theo ông Schmidt, dù xe điện từ các thương hiệu cao cấp vẫn thu hút được một bộ phận khách hàng, song phần lớn nhóm khách hàng truyền thống của họ vẫn gắn bó với cấu trúc cơ khí quen thuộc. Ông so sánh điều này với thị trường đồng hồ cao cấp, nơi những người đam mê thường ưa chuộng đồng hồ cơ Thụy Sĩ hơn là đồng hồ kỹ thuật số. Với phân khúc xe sang, động cơ đốt trong vẫn mang giá trị biểu tượng và sức hấp dẫn riêng.

Các nhà sản xuất ô tô đại trà như Volkswagen hay Stellantis được cho là có khả năng chuyển sang xe điện nhanh hơn. Theo ông Schmidt, điều này một phần xuất phát từ áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ các thương hiệu Trung Quốc, vốn đang mở rộng mạnh mẽ tại thị trường châu Âu.

Ủy ban châu Âu cho biết họ sẽ đơn giản hóa thủ tục hành chính, qua đó giúp ngành công nghiệp ô tô tiết kiệm khoảng 706 triệu euro (tương đương 833 triệu USD) mỗi năm.

Những điều chỉnh này được xem là một phần của xu hướng rộng hơn nhằm nới lỏng hoặc đảo ngược một số quy định khí hậu, trong bối cảnh lo ngại về tác động của các chính sách môi trường đối với tăng trưởng kinh tế. Ở quy mô toàn cầu, xu hướng này được thúc đẩy mạnh mẽ dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump - người từng cho răng biến đổi khí hậu là một “trò lừa bịp” và thể hiện lập trường ủng hộ ngành công nghiệp sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Tháng 10 vừa qua, chính quyền ông Trump đã bãi bỏ các khoản tín dụng thuế dành cho xe điện. Trong tháng này, Mỹ tiếp tục nới lỏng các tiêu chuẩn về hiệu quả nhiên liệu đối với hàng chục triệu ô tô và xe tải nhẹ

Trước những thay đổi chính sách đó, nhiều hãng xe lớn đã điều chỉnh chiến lược. Ford Motor thông báo hủy bỏ một số kế hoạch sản xuất xe điện và hạ dự báo lợi nhuận khoảng 19,5 tỷ USD. General Motors và Stellantis cũng gần đây chuyển trọng tâm từ sản xuất xe điện thuần túy sang sản xuất xe động cơ đốt trong và xe hybrid.

Liên minh châu Âu vốn được xem là lực lượng tiên phong trong quá trình chuyển đổi xanh toàn cầu. Lệnh cấm xe động cơ đốt trong từ năm 2035, được thông qua hai năm trước, từng được coi là trụ cột trong chiến lược đưa EU đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

Tuy nhiên, các quan chức châu Âu hiện ngày càng bày tỏ lo ngại về năng lực cạnh tranh của khu vực, từ đó tìm cách điều chỉnh, nới lỏng hoặc làm suy yếu một số quy định nhằm cân bằng giữa mục tiêu khí hậu và lợi ích kinh tế – công nghiệp.

Chịu áp lực cạnh tranh lớn

Sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, cùng với tác động của các mức thuế cao do Mỹ áp đặt, đang gây sức ép lớn lên ngành công nghiệp ô tô châu Âu. Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức cho biết khoảng 70% việc làm trong ngành ô tô của nước này có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động xuất khẩu, cho thấy mức độ phụ thuộc cao vào thị trường bên ngoài.

Ủy viên phụ trách khí hậu của Liên minh châu Âu (EU) Wopke Hoekstra nhận định Trung Quốc đang nổi lên như một đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ trong các công nghệ then chốt, đặc biệt là xe điện và pin. Trong khi đó, theo ông, Mỹ tiếp tục vượt trội so với châu Âu về năng suất và năng lực đổi mới trong ít nhất một số lĩnh vực công nghiệp quan trọng.

Song song với áp lực cạnh tranh, các doanh nghiệp Trung Quốc đang đẩy mạnh hiện diện tại khu vực lân cận châu Âu. Các hãng ô tô như BYD đã công bố kế hoạch xây dựng nhà máy tại Hungary và Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi các nhà sản xuất pin Trung Quốc đầu tư xây dựng cơ sở tại Maroc nhằm cung ứng cho các hãng xe châu Âu, đồng thời tránh các rào cản thuế quan.

Ông Hoekstra cho rằng ngành công nghiệp ô tô châu Âu hiện đang “đấu tranh để tồn tại” trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt. Theo ông, việc EU can thiệp bằng các điều chỉnh chính sách là cần thiết nhằm vừa bảo đảm quá trình chuyển đổi xanh, vừa tạo nền tảng cho một tương lai bền vững và tăng sức cạnh tranh cho ngành công nghiệp ô tô của khối.

Theo vov.vn