Ông Obama có “xoay được trục” sang châu Á?

Tổng thống Mỹ Barack Obama ngày 29/4 đã kết thúc chuyến thăm Philippines, điểm dừng chân cuối cùng trong chuyến công du 4 nước châu Á nhằm tái khẳng định cam kết chuyển trọng tâm ngoại giao sang khu vực châu Á - Thái Bình Dương, được gọi là “chiến dịch xoay trục châu Á” vốn đã được đề ra từ năm 2011 và để khẳng định mối quan hệ hợp tác với các đồng minh truyền thống trong

Tổng thống Mỹ Barack Obama ngày 29/4 đã kết thúc chuyến thăm Philippines, điểm dừng chân cuối cùng trong chuyến công du 4 nước châu Á nhằm tái khẳng định cam kết chuyển trọng tâm ngoại giao sang khu vực châu Á - Thái Bình Dương, được gọi là “chiến dịch xoay trục châu Á” vốn đã được đề ra từ năm 2011 và để khẳng định mối quan hệ hợp tác với các đồng minh truyền thống trong khu vực cũng như trấn an những nước này về sự hậu thuẫn an ninh của Mỹ.

Tuy nhiên, theo giới phân tích, chuyến đi này đã diễn ra không hoàn toàn theo kỳ vọng của ông chủ Nhà Trắng.

Trước khi rời Philippines ngày 29/4, trong bài phát biểu trước các binh sĩ Mỹ và Philippines tại Thủ đô Manila trong đó ông Obama bày tỏ quan ngại trước những tranh chấp lãnh hải ngày một gay gắt giữa Bắc Kinh và các đồng minh của Mỹ trong khu vực đồng thời đưa ra lời cảnh báo Trung Quốc rằng, các tranh chấp này phải được giải quyết theo con đường hòa bình chứ không phải bằng hăm dọa hay vũ lực.

Ông Obama cũng không quên lời khẳng định Mỹ có “một quan hệ xây dựng với Trung Quốc” và không muốn kiềm chế hay chống lại Bắc Kinh. Tuy nhiên, theo tờ Trung Quốc Nhật báo số ra ngày 29/4, đó chỉ là những lời khuyếch trương sáo rỗng và “các cam kết đường mật của ông Obama về một quan hệ nước lớn kiểu mới không thể che mắt thực tế chính trị đáng lo ngại”.

Tổng thống Mỹ Barack Obama và người đồng cấp Philippines Benigno Aquino III.

Ngay trước khi ông Obama tới Manila chỉ vài giờ, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel và người đồng cấp Philippines Voltaire Gazmin đã đặt bút ký Hiệp định hợp tác quốc phòng tăng cường Philippines-Mỹ (EDCA) có thời hạn 10 năm, cho phép Mỹ tăng cường sự hiện diện quân sự trên lãnh thổ quốc gia Đông Nam Á này.

Tuy nhiên, ông Obama khẳng định Mỹ chỉ luân phiên binh lính Mỹ tại nước này, qua đó giúp quân đội hai nước tăng cường khả năng huấn luyện, thực hành, hoạt động phối hợp với nhau và phản ứng nhanh hơn trước các thách thức.

Trong buổi hội đàm với người đồng cấp nước chủ nhà Benigno Aquino III chiều 28/4, ông Obama bày tỏ hoan nghênh đối với EDCA và cho rằng, đây là một mốc lịch sử trong mối quan hệ giữa hai đồng minh lâu đời...

Về phần mình, Tổng thống Benigno Aquino III nhấn mạnh, EDCA “đưa hợp tác an ninh Mỹ - Philippines lên một mức cao hơn, khẳng định lại cam kết của hai nước đối với an ninh và quốc phòng của nhau, đồng thời thúc đẩy hòa bình và ổn định trong khu vực”.

Theo các chuyên gia phân tích, EDCA được xem là bước đi mới nhất nhằm khẳng định cái gọi là “chiến lược xoay trục” sang châu Á của Mỹ. Ngoài ra, hai vị tổng thống Mỹ - Philippines cũng thảo luận một loạt vấn đề hai bên cùng quan tâm.

Trước khi tới Philippines, ông Obama đã dừng chân tại Malaysia. Đây là chuyến thăm đầu tiên của nhà lãnh đạo Mỹ đến quốc gia có đông người Hồi giáo sinh sống kể từ năm 1966 và cũng đang trở thành một nước chủ chốt trong chính sách của chính quyền Obama tái khẳng định vai trò tại khu vực.

Theo nhận định của Chuyên gia phân tích của trường đại học Monash (Malaysia) James Chin, sở dĩ ông Obama tới Malaysia vì đây là đất nước Hồi giáo ôn hòa và tăng cường hợp tác với Malaysia cũng là con đường hướng tới thế giới Hồi giáo.

Trong chuyến thăm này, ông Obama và Thủ tướng Malaysia Najib Razak đã nhất trí nâng cấp mối quan hệ song phương giữa hai nước lên “quan hệ đối tác toàn diện”, đánh dấu trang sử mới trong quan hệ không mấy gần gũi hàng thập kỷ qua giữa hai nước.

Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về các vấn đề kinh tế, ngoại giao, văn hóa và hợp tác an ninh, một lĩnh vực không thể thiếu trong quy mô quan hệ đối tác toàn diện giữa Mỹ và Malaysia. Chính vì vậy, ông Obama đã khẳng định sự đồng tình của Mỹ với quan điểm của Malaysia trong vấn đề Biển Đông, theo đó tất cả các quốc gia đều phải tôn trọng luật pháp quốc tế.

Điểm dừng chân thứ hai trong chuyến công du lần này của ông Obama là Hàn Quốc. Ông chủ Nhà Trắng tới Seoul trong bối cảnh Hàn Quốc nghi ngờ Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên sẽ sớm tiến hành vụ thử hạt nhân thứ 4 bất cứ lúc nào.

Theo đó, trong một tuyên bố có thể sẽ đổ thêm dầu vào “chảo lửa” Triều Tiên, ông Obama nhấn mạnh: “Họ (ám chỉ Triều Tiên) nên biết rằng cam kết của Mỹ đảm bảo an ninh quốc phòng cho Hàn Quốc vốn chưa bao giờ lung lay trong hơn 60 năm qua và sẽ không bao giờ thay đổi”.

Ngoài ra, ông Obama và người đồng cấp Hàn Quốc Park Geun-hye hối thúc Triều Tiên ngừng các hành động đe dọa đồng thời cảnh báo sẽ có phản ứng cứng rắn trước bất cứ hành động “gây hấn” nào.

Hai nhà lãnh đạo cũng đã nhất trí duy trì hợp tác chặt chẽ trong tất cả các vấn đề liên quan đến Triều Tiên. Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi trong chuyến thăm Hàn Quốc của ông Obama lại là việc Mỹ đồng ý lùi thời gian chuyển giao Quyền chỉ huy thời chiến (OPCON) cho Quân đội Hàn Quốc, trước đó được dự kiến vào tháng 12/2015, do có sự thay đổi trong môi trường an ninh khu vực.

Trong chặng dừng chân đầu tiên tại Nhật Bản - một trong những đồng minh thân cận nhất tại châu Á, Mỹ đã đáp ứng mong đợi của Tokyo với tuyên bố quần đảo tranh chấp trên biển Hoa Đông (Nhật Bản gọi là Senkaku và Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) “nằm trong phạm vi bảo vệ của Hiệp ước an ninh Mỹ-Nhật”.

Trong cuộc hội đàm với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, ông Obama tái khẳng định cam kết mạnh mẽ của Mỹ đối với chính sách tái cân bằng toàn diện tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương; khẳng định vai trò của liên minh Nhật-Mỹ.

Tuy nhiên, chuyến thăm Nhật Bản của ông Obama đã không diễn ra theo như mong đợi khi hai nước Mỹ-Nhật không đạt được thỏa thuận về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Dư luận cho rằng, chuyến đi của ông Obama thể hiện rõ quyết tâm quay lại châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ

Theo CAND Online