ASEAN - Trung Quốc tiến tới đàm phán COC

Theo CNA ngày 14-8, Ngoại trưởng Singapore K.Shanmugam cho rằng việc xây dựng một ASEAN mạnh mẽ, đoàn kết và tự chủ vẫn là mục tiêu quan trọng trong chính sách ngoại giao của Singapore. ASEAN sẽ giúp các thành viên của mình xử lý các vấn đề phức tạp của khu vực cũng như duy trì trật tự địa chính trị ở châu Á - Thái Bình Dương.

Theo CNA ngày 14-8, Ngoại trưởng Singapore K.Shanmugam cho rằng việc xây dựng một ASEAN mạnh mẽ, đoàn kết và tự chủ vẫn là mục tiêu quan trọng trong chính sách ngoại giao của Singapore. ASEAN sẽ giúp các thành viên của mình xử lý các vấn đề phức tạp của khu vực cũng như duy trì trật tự địa chính trị ở châu Á - Thái Bình Dương.

Sự cần thiết của DOC và COC

Cũng theo ông Shanmugam, chỉ khi ASEAN thống nhất, tổ chức này mới có thể đóng vai trò trung tâm trong quan hệ với các cường quốc vì mục tiêu chung là thúc đẩy hòa bình, ổn định và phồn vinh của khu vực. Theo ông, để duy trì hòa bình và ổn định ở biển Đông, ASEAN và tất cả các cường quốc cần phối hợp chặt chẽ với Trung Quốc để thúc đẩy hợp tác và giảm căng thẳng trong khu vực. Khởi đầu tốt nhất là việc thực hiện đầy đủ Tuyên bố về Quy tắc ứng xử trên biển Đông (DOC) mà ASEAN đã ký với Trung Quốc năm 2002 và hai bên sớm bắt đầu các cuộc đàm phán về Quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC).

Liên quan đến tình hình biển Đông, nhật báo China Daily của Trung Quốc ngày 13-8 dẫn lời Ngoại trưởng Trung Quốc Dương Khiết Trì cho biết Trung Quốc cam kết cùng với ASEAN tiến tới COC. Ông Dương Khiết Trì phát biểu như vậy nhân kết thúc chuyến thăm 3 nước thành viên ASEAN là Indonesia, Malaysia và Brunei.

Ông Dương Khiết Trì nói với hãng tin Tân Hoa xã rằng, giải quyết các tranh chấp thông qua đàm phán trực tiếp giữa các biên liên quan là một nguyên tắc quan trọng đã được đưa vào DOC và ông cho rằng Indonesia, Malaysia và Brunei cũng đã đồng ý với nguyên tắc này qua chuyến thăm. Tuy nhiên, ông Dương Khiết Trì nhấn mạnh Trung Quốc chống lại việc “quốc tế hóa hay khu vực hóa vấn đề biển Đông vì muốn bảo vệ sự đồng thuận và tính hiệu quả của DOC”.

Chiến thuật trăm hoa đua nở

Giáo sư người Canada Wyatt Olson viết trên trang mạng Stars and Stripes ngày 13-8 cho rằng tình trạng căng thẳng hiện nay ở biển Đông là do chính sách trăm hoa đua nở. Theo đó, các bộ và tỉnh của Trung Quốc thi nhau đề ra các mục tiêu nhằm khai thác tối đa nguồn lợi từ biển, nhất là các tỉnh phía Nam.

Theo tác giả, chính điều này đã khiến ngành ngoại giao Trung Quốc đối mặt với những sự cố ngoài mong đợi. Ví dụ, chỉ riêng chính sách về biển của Trung Quốc đã có 5 cơ quan soạn thảo, cộng thêm các quy định của các chính quyền địa phương.

Nhóm khủng hoảng quốc tế (ICG), một cơ quan có trụ sở tại Brussels, gần đây đã đưa ra bản báo cáo phân tích về sự phức tạp của các cơ quan thực thi quyền lợi về biển của Trung Quốc. Theo ICG, cạnh tranh về ngân sách, quyền lực và uy tín cùng với nguồn thu đã đẩy tình hình trên biển Đông và kể cả các vùng biển khác tiếp giáp với Trung Quốc đến mức căng thẳng.

Đáng chú ý là các chính quyền địa phương Trung Quốc đã khuyến khích ngư dân di chuyển xa hơn xuống phía Nam đánh bắt do tình trạng ô nhiễm và đánh bắt quá mức tại khu vực gần bờ. Ngoài ra, việc khuyến khích du lịch tại các vùng đảo đang tranh chấp cũng nhằm gia tăng nguồn thu.

Song song đó, nhiều cơ quan về biển của Trung Quốc đã có nhiều kế hoạch gây lo ngại cho các nước trong khu vực, ví dụ như Cơ quan giám sát biển Trung Quốc công bố các kế hoạch gia tăng nhân lực từ 9.000 tới 15.000 người và từ 280 chiếc tàu lên 520 chiếc vào năm 2020. Cơ quan thực thi luật thủy sản có kế hoạch đưa 5 tàu tuần tra 3.000 tấn có trang bị trực thăng đi kèm vào hoạt động từ năm 2015.

Báo cáo của ICG cho rằng các cơ quan của Trung Quốc hành động theo phương châm “cứ tóm lấy bất cứ gì trên biển sau đó chia sẻ với nhau”.

Theo ông Dali L. Yang, giáo sư khoa học chính trị thuộc Trung tâm Đại học Chicago ở Bắc Kinh, hệ thống các cơ quan quản lý biển của Trung Quốc trong quá khứ thực sự chưa phát triển, thậm chí cách đây 10 năm, chính phủ Trung Quốc cũng chưa chú ý nhiều đến những gì xảy ra bên ngoài biên giới đất liền.

Theo SGGPO