Chiếc cối đá- một phần lịch sử gia đình

Đôi khi ta bắt gặp ở đâu đó chiếc cối đá. Nó chỏng chơ ở một góc, nằm hứng sương, phơi nắng, dầm mưa.

Đôi khi ta bắt gặp ở đâu đó chiếc cối đá. Nó chỏng chơ ở một góc, nằm hứng sương, phơi nắng, dầm mưa. Đúng thôi, vì giờ người ta sử dụng đồ điện chớ có ai ngồi lắc lư lắc lư từng muỗng gạo đâu. Nhưng còn đâu đó những gia đình lại thích xay bằng chiếc cối đá thôi. Vì chiếc cối đá là một dụng cụ làm ra những chiếc bánh dân gian. Một dụng cụ giúp họ tìm về ký ức tuổi thơ, sống trong không gian hoài niệm thời cha ông mở cõi, tìm hiểu văn hóa truyền thống dân tộc.

Vì họ muốn tặng những đứa trẻ chiếc bánh mang đúng hương vị quê nhà. Muốn chúng biết cách làm bánh bằng thủ công, với dụng cụ làm bánh từ chiếc cối xay bột đã được lưu truyền từ đời này sang đời khác. Muốn chúng thấy được những nét văn hóa của vùng sông nước…

Nói tới đây làm tâm trí tôi lại vướng bận. Bao giờ cũng vậy, công sức và kết quả đi cùng nhau mà. Những người phụ nữ chân chất với bàn tay tảo tần cứ nhịp nhàng đẩy- kéo, kéo- đẩy, những giọt mồ hôi lăn trên trán tự khi nào. Rồi vòng rãnh quanh cối chở dòng bột trắng tinh. Dòng bột trắng tinh vẫn đều chảy, đều chảy. Những người phụ nữ chịu khó xay bột bằng “tay chín” để bột mịn hơn. Bột mịn sẽ cho ra chiếc bánh ngon hơn. Vì xay bằng “tay sống” bột sẽ ra nhanh nhưng bột còn nhiều lợn cợn, bánh mất ngon. Kết quả đã bù lại những năm tháng vất vả của những người phụ nữ cần lao là những đứa con ngoan thành tài. Đó là sự mong đợi của những người mẹ tần tảo để lo cho con.

Rồi lại nghĩ bụng, cái ngõng cối nằm giữa gắn chặt thớt trên và thớt dưới với nhau. Như mẹ và những đứa con trong gia đình gắn kết bởi một chữ thương vậy. Và bao giờ cũng vậy, thớt dưới khổ cực gánh nặng phần, như cuộc đời của những người mẹ chỉ biết sống cho gia đình mà thôi. Mẹ luôn là người che chở và nâng đỡ cho con.

Những người chơi “hàng độc”, “hàng lạ”, “hàng cổ” tìm đến những gia đình có chiếc cối đá hỏi mua mà có được đâu. Có người trả giá cao cũng có dễ mua được. Người ta trân quý chiếc cối vì đó là một tài sản của tâm hồn. Vì chiếc cối là một phần lịch sử của không ít gia đình. Chiếc cối đá đã nhắc nhớ gia đình đã một thời nghèo khó, lam lũ. Một quá khứ không dễ chối bỏ với những người nặng lòng quê.

Bài, ảnh: MAI KHA