"Xóm dơi"

Một xóm nhỏ ven sông Hậu thuộc xã Bình Long (huyện Châu Phú, An Giang) từ lâu nổi tiếng với nghề dụ dơi về lấy phân bán. Những vị cao niên ở đây cũng không nhớ họ làm nghề này bao lâu, nhưng nhờ nó mà gần chục gia đình có cuộc sống đủ đầy. Và cái tên "Xóm dơi" cũng bắt nguồn từ đó…

Một xóm nhỏ ven sông Hậu thuộc xã Bình Long (huyện Châu Phú, An Giang) từ lâu nổi tiếng với nghề dụ dơi về lấy phân bán. Những vị cao niên ở đây cũng không nhớ họ làm nghề này bao lâu, nhưng nhờ nó mà gần chục gia đình có cuộc sống đủ đầy. Và cái tên “Xóm dơi” cũng bắt nguồn từ đó…

Mót của trời

Nhiều năm qua, những ai đi qua Quốc lộ 91 (đoạn xã Bình Long) thường thấy nhiều bảng treo "bán phân dơi" nhưng không biết nguồn phân từ đâu, bởi ven đoạn quốc lộ này không thấy có chuồng nuôi dơi nào.

Còn với những cư dân ở "Xóm dơi", có lẽ khí hậu ven sông mát mẻ khiến dơi về nhiều để rồi giúp họ có cái nghề hết sức độc đáo: dụ dơi lấy phân.

Ông Huỳnh Ngọc Bá - 89 tuổi- người có thâm niên nhất trong xóm làm nghề dụ dơi lấy phân, kể: "Hơn 70 năm trước, tại cây cầu đầu kênh trong xóm, dơi về bám dưới gầm cầu rất nhiều.

Trong khi đó, hầu hết bà con xung quanh làm nghề nông, rất cần phân dơi bón cho cây trồng nên một người trong xóm nảy ra ý định lên Tịnh Biên (An Giang) mua lá thốt nốt về treo thử phía sau nhà dụ dơi.

Không ngờ, dơi chuyển từ dưới gầm cầu vào trốn trong các lá thốt nốt đông dần, cứ thế chúng cho phân để lấy bón cho cây.

Thời gian sau, một số hộ khác trong xóm cũng làm theo nên lượng phân lấy được quá nhiều, bà con bán lại cho những người xung quanh, dần dà hình thành nên nghề dụ dơi lấy phân tại cái xóm nhỏ này lúc nào không hay".

Theo ông Bá, một chuồng dơi thường cao khoảng 6m, rộng 4m. Người thì tận dụng cây cao phía sau nhà che mái, gác cây treo lá thốt nốt để làm chuồng; một số hộ thì chọn cây gỗ loại tốt hoặc làm cột bê tông để dựng khung làm chuồng.

Do đặc tính của dơi thích sống tự do, nhạy cảm với người lạ, loài vật, côn trùng nên nơi làm chuồng phải thoáng mát, yên tĩnh. “Có lẽ vậy nên khi tôi và bà con trong xóm làm chuồng cạnh bờ sông mát mẻ, dơi về trú ngụ rất đông”- ông Bá nói.

Gia đình ông Bá có cuộc sống đủ đầy nhờ nghề dụ dơi về nuôi lấy phân bán. Ảnh: BÌNH NGUYÊN

Theo bà con tại "Xóm dơi", để loài dơi chịu ở trong "nhà" do con người dựng lên, người làm nghề cần có những bí quyết riêng.

Chẳng hạn, lá thốt nốt dùng để buộc trên trần của chuồng làm chỗ trú ngụ cho dơi, khi chặt về phải ngâm qua nước trước khi phơi nhằm diệt sạch ấu trùng kiến - "kẻ thù" của loài dơi. Ngoài ra, cứ 2 tuần, phải tháo lá dơ giặt sạch, phơi khô rồi treo lại.

Địa điểm làm "nhà" cho dơi cũng phải tính toán kỹ, sao cho đảm bảo yên tĩnh, kín đáo, đặc biệt nơi đó không có sự xuất hiện của hai loài động vật hoang dã thiên địch của dơi là chim cắt và rắn.

Theo ông Bá, chi phí đầu tư một chuồng khoảng vài triệu đồng gồm cây, lá và tôn lợp phía trên. Lá thốt nốt thì treo 1 năm phải bỏ, tìm lá mới về thay.

Nói về kinh nghiệm nuôi dơi lấy phân, ông Bá cho biết, chuồng phải cao ráo, thoáng mát về mùa hè, ấm về mùa đông và luôn sạch sẽ, thường xuyên dọn chuồng, thay lá và giũ phân dơi còn sót lại. Để dơi không bị động ổ, phải sử dụng xen kẽ lá cũ và lá mới để dơi không cảm thấy lạ chỗ.

Đủ đầy nhờ dơi

Không tốn nhiều công sức, chi phí ban đầu bỏ ra ít nên dụ dơi về lấy phân bán được xem là nghề "ngồi mát ăn bát vàng".

Hiện nay, nguồn phân dơi trên thị trường khá khan hiếm, đặc biệt nhiều nhà vườn hay trại cây giống rất ưa dùng phân bón hữu cơ vì tính an toàn cao, lại giàu dinh dưỡng, có thể giúp cây trồng phát triển mạnh, có sức sống tốt thì phân dơi là lựa chọn hàng đầu. Chính những yếu tố đó đã giúp gần chục hộ tại "Xóm dơi" có cuộc sống đủ đầy như hôm nay.

“Hiện, gia đình tôi có 2 chuồng, mỗi ngày lấy 5 - 6kg phân bán với giá 60.000 đồng/kg. Tới đây, đến mùa mưa, muỗi nhiều thì lượng phân lấy được hằng ngày sẽ tiếp tục tăng lên.

Trong xóm này, nhiều hộ vẫn canh tác ruộng, vườn nhưng nghề dụ dơi để lấy phân thì không thể bỏ được, bởi nhờ nó mà gia đình tôi và bà con sống khỏe. Như gia đình tôi, nguồn thu từ 2,5ha lúa mỗi vụ xem như để tích lũy” - ông Bá chia sẻ. 

Còn ông Đinh Quang Trường, ở cạnh nhà ông Bá, cho biết gia đình ông cũng làm nghề dụ dơi về lấy phân đã lâu. Việc lấy phân và tiêu thụ được bà con tính toán kỹ, nhất là những tháng vào mùa rẫy do nhu cầu phân dơi nhiều trong khi đó lượng phân thu được của các hộ dân vào mùa nắng ít nên hầu hết bà con đều phơi khô, dự trữ chờ thương lái các tỉnh đến thu gom.

Nhờ thế, giá bán phân dơi thường cao hơn, thu nhập cũng  tăng lên. “Mỗi gia đình chỉ cần 1 - 2 chuồng là có thu nhập hơn 200.000 đồng/ngày. Như vậy, nguồn thu từ phân dơi bảo đảm đủ chi xài hằng ngày trong gia đình, còn nguồn thu khác từ lúa, vườn cây ăn trái thì dành dụm” - ông Trường nói.  

Ông Bá cho biết để dơi về trú bền lâu, người nuôi cần có kinh nghiệm trong làm chuồng cũng như quá trình theo dõi đàn dơi. Nhà nào cũng nên mua dư lá thốt nốt phơi khô để sẵn, nếu lá nào hơi mục là thay liền, vì lá cũ bị hôi, dơi sẽ bỏ đi. Đặc biệt phải có cách để phòng rắn lục.

“Thời gian qua, rắn lục sinh sôi nhiều làm bà con lo lắng, do đó cần phải thường xuyên theo dõi xử lý khi có rắn. Những cây gần chuồng cần được dọn dẹp, không để chúng chạm vào chuồng dơi. Chú ý có rắn là xử lý ngay, không để chúng làm kinh động đàn dơi” - ông Bá nói.

Theo Báo Cần Thơ