Đồng bằng sẽ có lũ sớm, lũ lớn

Mùa lũ năm 2017, nhiều khả năng xuất hiện lũ sớm và lũ lớn ở ĐBSCL. Nhận định trên được đưa ra tại hội thảo khoa học do Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia tổ chức mới đây tại Đồng Tháp.

Mùa lũ năm 2017, nhiều khả năng xuất hiện lũ sớm và lũ lớn ở ĐBSCL. Nhận định trên được đưa ra tại hội thảo khoa học do Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia tổ chức mới đây tại Đồng Tháp.

Tình trạng sạt lở luôn diễn biến phức tạp trong mùa lũ.

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương, mực nước ở đầu nguồn sông Cửu Long trong các tháng mùa khô năm 2017 luôn ở mức cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,45- 0,55m.

Những ngày cuối tháng 5, do ảnh hưởng của lũ tuyến trên kết hợp với triều cường, mực nước tại Tân Châu và Châu Đốc cao hơn rất nhiều so với trung bình nhiều năm và ở mức cao hơn cùng kỳ năm 2000 khoảng 0,1- 0,3m.

Về lượng mưa, trong các tháng mùa khô, lưu lượng tại Tân Châu cao hơn trung bình nhiều năm là 77%, cao hơn năm 2016 là 49%; lưu lượng tại Châu Đốc cao hơn trung bình nhiều năm là 68%, cao hơn năm 2016 là 61%.

Lượng mưa tháng 6, 7 ở khu vực thượng lưu sông Mekong (khu vực Trung Quốc và thượng Lào) có khả năng ít mưa hơn so với trung bình nhiều năm.

Ở khu vực hạ lưu (phía Nam Lào và Campuchia), xu hướng mưa sẽ nhiều hơn trung bình. Khu vực Tây Nguyên là Nam Bộ, tổng lượng mưa tháng 6 và 7 phổ biến ở mức cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 10- 20% so với cùng thời kỳ.

Mùa lũ năm 2017 ở thượng nguồn sông Mekong khả năng đến sớm hơn so với trung bình nhiều năm. Lũ đầu nguồn sông Cửu Long khả năng đến sớm, đến cuối tháng 7, mực nước trên sông Tiền tại trạm Tân Châu, sông Hậu tại trạm Châu Đốc có khả năng ở mức 2,5- 3m.

TS. Đặng Thanh Mai- Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương thông tin: qua thống kê, lũ lớn chủ yếu do mưa bão, áp thấp nhiệt đới, dải hội tụ nhiệt đới với hoạt động mạnh của gió mùa Tây Nam.

Mưa lớn ở Tây Trường Sơn vào cuối tháng 7, 8, đầu tháng 9 là khi các hình thế thời tiết nêu trên ảnh hưởng mạnh nhất đến lưu vực gây ra trận lũ lớn nhất năm, dẫn đến lũ lụt ở ĐBSCL.

Mùa mưa năm 2017 trên sông Cửu Long đến sớm nhưng khả năng sẽ kết thúc sớm. Trong thời kỳ từ tháng 8 lượng mưa phổ biến ở mức cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 15- 30%, tháng 9 ở mức trung bình nhiều năm cùng thời kỳ, đến tháng 10 lại thấp hơn khoảng 15- 30% so với trung bình nhiều năm.

Khu vực hạ lưu (Nam Lào và Campuchia) do cùng vĩ độ và cùng chịu ảnh hưởng của hình thế thời tiết gió mùa Tây Nam như khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ nên xu hướng mưa sẽ nhiều hơn trong các tháng 6- 9 và bắt đầu thiếu hụt mưa từ tháng 10.

Đỉnh lũ năm 2017 tại đầu nguồn sông Cửu Long có khả năng ở mức báo động 2, báo động 3 (sông Tiền tại Tân Châu từ 4- 4,5m, sông Hậu tại Châu Đốc từ 3,5- 4m). Thời gian xuất hiện mực nước cao nhất năm có khả năng xảy ra vào nửa đầu tháng 10/2017.

Theo ông Lê Ngọc Quyền- Giám đốc Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ, nếu có lũ lớn trong năm 2017 thì cấp độ rủi ro thiên tai có thể đạt cấp 3, cấp 4 cho vùng đầu nguồn và cấp 3 cho khu vực hạ nguồn.

Với hệ thống đê bao như hiện nay, cần đặc biệt quan tâm đến các vùng đê bao xung yếu, vùng trũng, ven sông, cù lao… nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối cho các cụm, khu dân cư, vùng sản xuất nông nghiệp trong đê bao.

Để giảm thiểu thiệt hại do lũ, ngập lụt có thể gây ra trong năm 2017, các địa phương cần theo dõi tình hình thời tiết thủy văn lưu vực sông Mekong thông qua các bản tin dự báo để chủ động ứng phó kịp thời.

Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng dân cư trong khu vực về ứng phó thiên tai, lũ lụt nhằm bảo vệ tính mạng và tài sản người dân, nhất là bảo vệ trẻ em.

Đối với các cơ quan thực hiện nghiệp vụ dự báo cũng cần nâng cao chất lượng bản tin dự báo khí tượng- thủy văn để góp phần giảm nhẹ thiệt hại do lũ, lụt gây ra.

Kết quả thực đo chất lơ lửng, phù sa tại 2 trạm thủy văn Tân Châu và Châu Đốc trong giai đoạn 1997- 2016 của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ cho thấy xu hướng giảm của tổng lượng chất lơ lửng, phù sa theo từng năm.

Theo đó, trong giai đoạn 2008- 2016, tổng lượng chất lơ lửng, phù sa trung bình hàng năm từ sông Mekong chảy về ĐBSCL là 44,6 triệu tấn với xu thế giảm mỗi năm là 5,4% (giảm gần 50% sau 9 năm).

Giai đoạn 1997- 2016, tổng lượng chất lơ lửng, phù sa trung bình trong mùa lũ (tháng 9, 10) từ sông Mekong chảy về ĐBSCL là 24,3 triệu tấn với xu thế giảm mỗi năm là 2,3% (giảm 23% sau 20 năm).

Mực nước đỉnh lũ đầu nguồn sông Cửu Long trong giai đoạn 1997- 2016 có xu thế giảm và có thể là nguyên nhân chính gây sự suy giảm của hàm lượng và tổng lượng chất lơ lửng, phù sa trong những năm vừa qua. Việc suy giảm này góp phần làm tăng nguy cơ sạt lở vùng ĐBSCL.

Kết quả tổng hợp tình hình sạt lở ở 13 tỉnh ĐBSCL cho thấy sạt lở chủ yếu xảy ra trên hệ thống sông Cửu Long và vùng bờ biển tỉnh Cà Mau với nguy cơ ngày càng tăng nhanh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và an sinh xã hội.

Ông Văn Phú Chính- Chánh Văn phòng BCĐ Trung ương về phòng chống thiên tai- chỉ đạo việc nhanh chóng phân vùng, lập bảng đồ xác định vùng trọng yếu chịu ảnh hưởng thiên tai.

Theo đó, các chi cục thủy lợi địa phương cần xây dựng kế hoạch ứng phó chi tiết để tham mưu cho tỉnh trong việc phòng chống thiên tai trong điều kiện lũ sớm, lũ lớn.

Làm việc tại Vĩnh Long mới đây, ông Lê Hồng Phong- Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Khí tượng- Thủy văn quốc gia cũng chỉ đạo Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Vĩnh Long tiếp tục nâng cao chất lượng bản tin dự báo, trên cơ sở phối hợp tốt và bám sát yêu cầu của địa phương để phục vụ tốt hơn.

Bài, ảnh: LÊ SƠN

[links()]