Lạ đời con mắm mè vinh

Gần đây, trên mạng, nhiều youtube đăng tải hình ảnh đi đánh bắt cá mè vinh, thực ra chẳng thấy bóng dáng mè vinh đâu mà chỉ toàn là mè dảnh hay gọi tắt là cá dảnh. 

Gần đây, trên mạng, nhiều youtube đăng tải hình ảnh đi đánh bắt cá mè vinh, thực ra chẳng thấy bóng dáng mè vinh đâu mà chỉ toàn là mè dảnh hay gọi tắt là cá dảnh. Quả là có một sự nhầm lẫn… không hề nhẹ. Hai dòng cá hoàn toàn khác nhau, nên hôm nay sẵn có con mắm mè vinh người quê đầu nguồn gửi xuống, vừa chưng con mắm “lạ”, vừa dông dài chuyện xưa cho đỡ nhớ mùa nước nổi.

Ơ mắm chưng cá mè vinh

Cá dảnh nhỏ con có dạng gần với hình thoi, các vi kỳ đều trắng, thuộc họ cá trắng. Trong khi mè vinh rất lớn con, mình dài căng đầy thịt với lớp vẩy dày và bộ vi kỳ sậm màu đỏ, thuộc họ cá chép. Thịt rất ngon nhưng cái thời nhiều cá mắm thì không được ưa thích, chỉ cái tội có nhiều xương hom. Kinh nghiệm xử lý các loại cá có nhiều xương hom, người miền Tây có cách làm hay, là đánh sạch vẩy và khứa xéo hai bên mình cá, trước khi chiên tươi hay muối chiên sẽ hết xương.

Nhưng cá mè vinh ngon còn nhờ bộ vẩy, khi chiên xù giòn rụm hay kho lạt lớp vẩy đẫm mỡ ăn sần sật bùi bùi rất khoái khẩu. Một con cá mè vinh tháng 10 âm lịch thịt mềm ngọt, bụng căng đầy mỡ béo ngậy, múc ra nằm choán đầy cả dĩa lớn. Nhưng nói mà mắm cá mè vinh thì hồi xưa không thấy, nói lạ vì chỗ đó. Giống cá đã dần vắng bóng trên sông nước miền Tây, nên có con mắm ăn cũng… đỡ ghiền. Thì ra mắm mè vinh cũng ngon dữ lắm.

Hồi đó, bắt đầu ăn con mè vinh từ lưới 4 phân, rồi tới mùa nước ra sông thì lưới 5- 6 phân, con nào con nấy to hơn bàn tay. Ú nu ú núc. Căng tay lưới trên đồng nước, trước khi thăm vãi từng nắm lúa nhử cá đâm lưới. Còn dọc theo các bến sông thì dùng vợt xúc ca, thường nhử mồi lá khoai mì, hoặc buộc từng chùm bông lúa. Bỏ công chừng tiếng đồng hồ là khoang xuồng đầy cá mè vinh, thường không bao giờ ăn hết. Nhưng loại cá này không hề nằm trong “kế hoạch” làm khô, làm mắm. Giờ bà con sáng tạo ra con mắm mè vinh nên mới thấy lạ đời.

Thì ra, khi chưng con mắm thiệt lâu trên bếp cùng với mấy miếng thịt ba rọi, thêm thịt bằm vò viên tăng chất béo; lại có tác dụng vô hiệu hóa những chiếc xương hom, chúng trở nên mềm tan khi ăn. Cái ơ mắm mỡ màng, thịt cá béo ngậy, cuộn rau vườn chấm, vét nồi mắm, vét sạch nồi cơm. Món mắm mè vinh nó ngon từ trong nỗi nhớ ngon ra, vừa ăn vừa cứ ngó chừng, e rằng hết nồi mắm rồi lại bắt thèm thì hổng có mà ăn nữa.

Nhưng cái lo lớn hơn là sợ sau này mè vinh tuyệt tích trên các dòng sông, chẳng còn kéo bầy theo mùa nước nổi lên đồng, rồi nhiều người lại đánh đồng giữa con mè dảnh với cá mè vinh. Thì… thương cho con cá.

Bài, ảnh: NGỌC TRẢNG