Cơ hội để nâng chất lượng trái cam sành 

Thời gian qua, giá cam sành (CS) liên tục ở mức thấp, do thị trường tiêu thụ chậm. Để cắt giảm chi phí, nhiều nhà vườn buộc phải giảm đầu tư, ít sử dụng phân thuốc BVTV, chuyển sang canh tác theo hướng hữu cơ, an toàn. Nhờ đó, mà trái CS dần sạch hơn, ngon ngọt hơn, chất lượng được nâng lên.

Nông dân dần thay đổi tư duy sản xuất, trồng cam theo hướng hữu cơ, tiết kiệm chi phí.

Thị trường tiêu thụ chậm

Theo ngành nông nghiệp, trước đây, CS có giá cao, nông dân đổ xô chọn đầu tư trồng cây CS trong thời điểm trước mắt. Nhiều hộ nông dân chấp nhận thuê đất để mở rộng diện tích trồng CS, chạy theo thị trường vượt định hướng diện tích quy hoạch. Nông dân liên tục mở rộng diện tích trồng cam khiến diện tích, sản lượng tăng mạnh.

Tuy nhiên, sức mua yếu trong khi lượng cung lớn dẫn đến tình trạng “cung vượt cầu”, “được mùa- mất giá”. Bên cạnh đó, CS là loại nông sản chưa được chế biến, xuất khẩu và bảo quản. Hiện trái CS tại địa phương chủ yếu là tiêu thụ trái tươi ở thị trường nội địa.

Nhiều nông dân cho hay, vài năm gần đây, không ít lần giá CS rớt xuống mức nông dân lỗ vốn. Nếu như có thời điểm giá cam thấp, thị trường tiêu thụ khả quan do người tiêu dùng mua cam nhiều để giải nhiệt thì hiện sức mua cam cũng yếu, nông dân càng thêm khó khăn trong việc tìm đầu ra. 
Tại huyện Trà Ôn, đối với các vườn cam đẹp, cũng chỉ bán với giá từ 2.000-3.500 đ/kg tùy tỷ lệ trái đạt loại nhất và vị trí vườn.

Còn lại, thương lái mua với giá thấp hơn, có nơi chỉ 1.800-2.000 đ/kg. Thậm chí, nhiều vườn thương lái chỉ mua cam đẹp. Trước tình hình này, một số nông dân tự cắt cam đem đến các điểm đông người để bán lẻ. Vừa giảm chi phí thu hoạch, vừa bán với giá cao hơn. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là giải pháp tình thế. 

Vừa bán 4 công CS, chú Trần Văn Mười (xã Hòa Bình, huyện Trà Ôn) cho biết: “Tôi bán được 3.300 đ/kg, được giá hơn mấy vườn xung quanh nhưng mức giá này chỉ thu lại được một phần chi phí”. Cô Huỳnh Thanh Thủy (xã Hiếu Thành, huyện Vũng Liêm) cho biết: “Mấy tháng nay giá cam giảm, tôi không dám bón phân hay phun thuốc như trước vì sợ lỗ nặng hơn. Giá chỉ 2.500 đ/kg. Tôi đành hái để bán lẻ, 10.000 đ/3kg, cam đẹp thì 5.000- 7.000 đ/kg. Được đồng nào hay đồng nấy”. 

Một số thương lái thu mua cam cho biết, từ đầu năm đến nay thị trường tiêu thụ cam rất chậm, sức mua giảm 30-50% so với cùng kỳ. Anh Nguyễn Văn Trung (xã Trung Hiệp, huyện Vũng Liêm) cho hay: “Năm trước giá cam ở mức 4.000-5.000 đ/kg, thị trường tiêu thụ 1-1,2 tấn/ngày. Song dù từ đầu năm đến nay giá cam ở mức rất thấp, tiêu thụ chỉ chừng vài trăm kg/ngày”.

Cam sành nay đã ngon hơn, chất lượng hơn

Giá cam giảm, nông dân cũng đã thay đổi tư duy sản xuất, chuyển sang hướng canh tác an toàn, tiết kiệm hơn để giảm chi phí sản xuất. Theo tính toán, nếu không tính giai đoạn kiến thiết vườn CS, chi phí từ khi xử lý ra hoa đến thu hoạch trái dao động từ 40-50 triệu đồng/công. Còn hiện nay, chỉ từ 30-40 triệu đồng/công. Khoảng chênh lệch chủ yếu là do nông dân giảm tiền phân bón và thuốc BVTV mà trọng tâm là giảm số lần bón phân, phun thuốc trong cùng 1 vụ trái. 

Cô Huỳnh Thanh Thủy cho biết: “Lúc trước 10 ngày là tôi rải phân, 1 tháng phun thuốc 1 lần, còn hiện tại 1-1,5 tháng rải phân 1 lần, 2-3 tháng mới phun thuốc 1 lần. Cam rẻ, nên tôi hạn chế đầu tư. Nhưng bù lại, tôi bán cam lẻ thấy người tiêu dùng khen ngon ngọt hơn, để được lâu hơn”. Bên cạnh việc nông dân chủ động giảm phân thuốc để giảm chi phí, thời gian qua ngành chuyên môn huyện, tỉnh cũng thực hiện và nhân rộng các mô hình trồng CS theo hướng quản lý dịch bệnh tổng hợp, giảm chi phí, nâng cao chất lượng.

Ông Phan Văn Bảy- xã Vĩnh Xuân (huyện Trà Ôn) cho biết: “Lúc trước tôi không rành kỹ thuật trồng cam, thấy cam bệnh hơi hơi là phun thuốc, thấy không tốt là rải phân. Từ khi được hướng dẫn trồng cam theo hướng an toàn, tôi đã giảm lượng phân thuốc, nên hiệu quả cao hơn. Nhờ đó, mà tôi giảm chi phí sản xuất, cam vẫn đảm bảo sản lượng mà chất lượng cam cũng được nâng lên”. 

So với trước đây, chất lượng trái CS Vĩnh Long hiện tại đã được nâng lên, độ ngọt cao hơn và thời gian bảo quản tự nhiên cũng lâu hơn. Việc giảm phụ thuộc vào hóa chất là bước đi tích cực trong hướng canh tác bền vững. Tuy nhiên, để cam sạch thực sự trở thành lợi thế cạnh tranh, cần áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp, có cơ chế hỗ trợ tiêu thụ và hướng dẫn kỹ thuật trồng hữu cơ cho nông dân. 

Theo ngành chức năng, để CS có thị trường tiêu thụ ổn định, nâng cao giá trị cây CS, trước tiên, cần xác định nguyên nhân chính là do quy luật kinh tế cung- cầu và phải khống chế quy luật này qua hai cách. Khi dư thừa thì phải tăng chế biến và bảo quản để giảm lượng đưa ra thị trường và chuẩn hóa sản phẩm nông sản để thị trường thông suốt. Thời gian tới, nông dân cần giữ vững diện tích CS đang trồng và không nên đổ xô mở rộng thêm diện tích và trồng phải theo quy hoạch vùng.

Khuyến khích nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ, tạo sản phẩm sạch, an toàn để người tiêu dùng ưa chuộng và ưu tiên sử dụng sản phẩm CS. Đồng thời, củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động của các HTX CS. Tăng cường sự kết nối giữa nông dân, doanh nghiệp và người tiêu dùng thông qua các hệ thống quản lý nguồn cung và thị trường để cơ cấu mùa vụ hợp lý.

Song song đó, tăng cường xây dựng mã số vùng trồng, kêu gọi doanh nghiệp đầu tư chế biến trái tươi và hướng đến mục tiêu xuất khẩu CS ra thị trường nước ngoài. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào sản xuất và tiếp thị như truy xuất nguồn gốc, bán hàng trực tuyến, đăng ký chỉ dẫn địa lý để tạo niềm tin cho người tiêu dùng. 

 Bài, ảnh: TRÀ MY