Tập trung phát triển ngành công nghiệp chế biến

Những năm gần đây, tỉnh chuyển dịch từ nền sản xuất thô sang công nghiệp chế biến (CNCB). Định hướng phát triển này không chỉ tạo ra giá trị gia tăng lớn hơn cho nguồn nguyên liệu chủ lực, mà còn mở ra không gian tăng trưởng mới, giúp doanh nghiệp (DN) nâng cao sức cạnh tranh, cũng như gắn với yêu cầu ngày càng cao về kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, tạo động lực chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững của địa phương.

Tỉnh có lợi thế về nguồn nguyên liệu nông, thủy sản phong phú, đa dạng, là nền tảng cho sự phát triển của các ngành công nghiệp chế biến. Ảnh: CẨM TRÚC

Chưa tương xứng tiềm năng

Theo Sở Công Thương, với vị trí chiến lược tại trung tâm ĐBSCL, có lợi thế về nguồn nguyên liệu nông, thủy sản phong phú, đa dạng, là nền tảng cho sự phát triển của các ngành CNCB như thủy sản, dừa, trái cây và lúa gạo. Theo số liệu ước tính, giá trị gia tăng ngành CNCB, chế tạo năm 2024 của tỉnh đạt khoảng 24.774 tỷ đồng, chiếm 44% trên tổng giá trị gia tăng của cả ngành công nghiệp, chiếm 9,7% trên tổng GRDP của tỉnh.

Bên cạnh một số kết quả đạt được, ngành CNCB vẫn đang đối diện với nhiều thách thức như: phần lớn các cơ sở chế biến có quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu, chưa ứng dụng sâu rộng các thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0; sự liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị còn lỏng lẻo. Nông dân sản xuất theo phong trào, thiếu thông tin thị trường, dẫn đến tình trạng dư thừa sản lượng, ép giá…

Trong khi đó, đối với ngành CNCB dừa, vẫn giữ vị trí quan trọng, chiếm tỷ trọng 8% toàn ngành. Hiện toàn tỉnh có 183 DN chế biến đa dạng sản phẩm từ dừa, trong đó có hơn 40 DN lớn chế biến sâu, tạo sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Ước giá trị của ngành sản xuất chế biến dừa 2025 đạt trên 4.000 tỷ đồng, tăng 3,9% so với năm 2024. Tiềm năng sản xuất chế biến trong ngành dừa còn rất lớn.

Theo ông Trần Văn Đức- Tổng Giám đốc Công ty CP Đầu tư Dừa Bến Tre (BEINCO), năm 2025 xảy ra nhiều biến động, tạo ra thách thức cho ngành CNCB dừa của tỉnh. Đặc biệt là trong việc đảm bảo nguồn cung nguyên liệu. Tình trạng thiếu hụt nguyên liệu thô vào thời điểm đầu năm là một vấn đề trọng yếu đối với các nhà sản xuất chế biến. Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và tình trạng xâm nhập mặn trong những thời gian trước, sản lượng dừa đã giảm rất thấp, dẫn đến không đủ nguồn cung cấp cho các nhà sản xuất để duy trì chuỗi cung ứng…

Phát triển theo hướng hiện đại

Theo ông Đức, ngành CNCB dừa dự kiến kim ngạch xuất khẩu dừa năm 2025 ước đạt khoảng 500 triệu USD, tăng 2,9% so với năm 2024. Riêng BEINCO, chuẩn bị kế hoạch sản xuất cho năm 2026, đơn vị đã ký kết các hợp đồng đầu tư chuyển đổi công nghệ nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và hình thức bao bì đóng gói, hướng đến xây dựng, quảng bá hình ảnh và thương hiệu sản phẩm dừa Vĩnh Long ra thế giới…

Chế biến cá tra tại Công ty CP Gò Đàng.

Trong khi đó, tại Công ty CP Thủy sản Gò Đàng (KCN An Hiệp, xã Phú Túc), năm 2025, doanh thu từ hoạt động sản xuất chế biến và kinh doanh đạt 3.000 tỷ đồng, tăng 800 tỷ đồng so với 2024; sản lượng xuất khẩu đạt 45.000 tấn, tăng 7.000 tấn; kim ngạch xuất khẩu đạt 100 triệu USD, tăng 12 triệu USD.

Ông Nguyễn Văn Đạo- Tổng Giám đốc cho biết, hiện DN có khoảng 50 sản phẩm chế biến từ các dòng cá tra, nghêu, cá rô phi và sò điệp. Các sản phẩm được xuất khẩu qua đông lạnh hoặc chế biến đóng gói với đa dạng mẫu mã và có mặt ở hơn 80 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Năm 2026, công ty phấn đấu đạt doanh thu 4.000 tỷ đồng, xuất khẩu đạt 130 triệu USD và đầu tư thêm 1 nhà máy tại tỉnh.

Theo ông Trần Quốc Tuấn- Giám đốc Sở Công Thương, hiện nay, ngành công thương có điều kiện thuận lợi trong việc liên kết giữa sản xuất- thương mại- xúc tiến thị trường, hình thành chuỗi chính sách thống nhất từ đào tạo, đầu tư, sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm.

Thời gian qua, tỉnh đã triển khai chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ với tổng kinh phí hơn 40 tỷ đồng, tập trung vào đổi mới công nghệ, đào tạo nhân lực, kết nối chuỗi cung ứng và phát triển nhãn hiệu tập thể.

Đặc biệt, chương trình khuyến công địa phương và quốc gia đã hỗ trợ nhiều DN ứng dụng máy móc thiết bị hiện đại, đặc biệt trong lĩnh vực chế biến nông sản, thực phẩm và cơ khí chính xác, giúp tăng năng suất 25-30%, giảm chi phí sản xuất 15% so với trước đây.

Định hướng giai đoạn 2025-2030, ngành công thương xác định phát triển CNCB nông sản- thực phẩm theo hướng hiện đại, tuần hoàn và xanh nhằm đạt mục tiêu phát triển CN xanh. Đồng thời, gắn sản xuất với vùng nguyên liệu ổn định; ứng dụng chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc và tự động hóa dây chuyền.

Đến năm 2030, giá trị gia tăng ngành chế biến chiếm 70% giá trị sản xuất công nghiệp toàn tỉnh. Đặt mục tiêu đến năm 2030, tỉnh phấn đấu trở thành trung tâm chế biến nông- thủy sản và logistics của vùng ĐBSCL, theo mô hình “Công nghiệp xanh- Nông nghiệp sạch- Thương mại điện tử hiện đại”.

Để ngành CNCB tỉnh phát triển vượt bậc đúng với tiềm năng, trong thời gian tới, Sở Công Thương sẽ tham mưu UBND tỉnh ban hành các chính sách hỗ trợ phát triển ngành CNCB; tăng cường công tác khuyến công hỗ trợ cơ sở, DN ngành CNCB đầu tư ứng dụng máy móc thiết bị tiên tiến để phát triển sản xuất… Bên cạnh đó, DN cần chủ động đầu tư đổi mới công nghệ, áp dụng các tiêu chuẩn quản lý tiên tiến, hướng đến sản xuất xanh, bền vững.

Bài, ảnh: AN KHANG- CẨM TRÚC