Tháo gỡ điểm nghẽn cho “đầu tư chuỗi dự án” trong Luật Đầu tư (sửa đổi)

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, phiên thảo luận  tại hội trường (sáng 27/11), đại biểu Quốc hội Trần Quốc Tuấn- Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long tham gia thảo luận về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).

Tại phiên thảo luận, đại biểu Quốc hội Trần Quốc Tuấn cho biết, sau khi nghiên cứu Báo cáo số 679/BC-BTC ngày 25/11/2025 của Bộ Tài Chính tiếp thu, giải trình ý kiến thảo luận của đại biểu Quốc hội ​​thảo luận tại Tổ về dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi). Đại biểu đánh giá cao tinh thần cầu thị, nỗ lực tiếp thu của cơ quan soạn thảo, dự thảo Luật mới được cập nhật đã thể hiện rõ tinh thần cải cách thể chế, hướng tới môi trường đầu tư minh bạch, ổn định, cạnh tranh quốc tế, phù hợp định hướng của Nghị quyết 66-NQ/TW và Nghị quyết 192 của Quốc hội về bổ sung Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025.

Tuy nhiên, qua nghiên cứu hồ sơ dự thảo Luật và trong quá trình làm việc trực tiếp với nhiều doanh nghiệp, đại biểu nhận thấy vẫn còn một số vấn đề trọng tâm cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện để Luật Đầu tư (sửa đổi) thực sự trở thành “Luật kiến tạo phát triển”, hình thành nền tảng pháp lý đủ mạnh để khơi thông và thu hút nguồn lực xã hội, đặc biệt trong bối cảnh chúng ta đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số từ năm 2026. Đại biểu tập trung vào vấn đề có tính chiến lược tại khoản 4 Điều 23 dự thảo Luật quy định đó là “Cơ chế chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư” như sau:

Tại Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng nhất trong nền kinh tế quốc gia đã quy định rõ yêu cầu “hình thành các chuỗi liên kết ngành, chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng”. Muốn có được các chuỗi liên kết này thì phải có cơ chế pháp lý bảo đảm nhà đầu tư được triển khai đồng bộ chuỗi dự án liên hoàn, chứ không thể đấu thầu riêng lẻ từng dự án. Thực tế cho thấy, nhiều nhà đầu tư lớn đã đề xuất các chuỗi dự án năng lượng tái tạo, năng lượng mới, công nghiệp hỗ trợ… phù hợp quy hoạch ngành và quy hoạch địa phương, đây được xem là các dự án có khả năng tạo động lực tăng trưởng vùng và lan tỏa mạnh mẽ.

Tuy nhiên, Luật Đầu tư hiện hành và dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) vẫn chưa quy định cơ chế cho phép một nhà đầu tư được chấp thuận đồng thời cho toàn bộ chuỗi dự án. Việc chưa quy định cơ chế đó dẫn đến hệ quả làm mất đi tính đồng bộ về hạ tầng và vận hành; kéo dài thủ tục hành chính; giảm động lực đề xuất dự án quy mô lớn và vô tình “chặn lại” đúng những dự án mà chúng ta đang rất cần để đạt mục tiêu tăng trưởng cao đã đề ra. Đây chính là “điểm nghẽn thể chế” mà chúng ta nhìn thấy rất rõ ràng nhưng vẫn chưa được tháo gỡ.

Theo đó, tại khoản 4 Điều 23 dự thảo Luật đã bổ sung 4 trường hợp được chấp thuận đồng thời chủ trương đầu tư và nhà đầu tư nhưng vẫn chưa có trường hợp dành cho các chuỗi dự án liên kết ngành. Vì vậy, đại biểu đề xuất bổ sung thêm một điểm tại Khoản 4 Điều 23 với nội dung như sau: “e) Chuỗi dự án (bao gồm cả dự án đầu tư mới và dự án đang hoạt động) do nhà đầu tư đề xuất thực hiện nhằm kết nối đồng bộ hạ tầng kỹ thuật hoặc hình thành cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng sản phẩm - dịch vụ, bảo đảm hiệu quả khai thác và vận hành; đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết”. Việc đại biểu đề xuất bổ sung thêm quy định nêu trên hoàn toàn có cơ sở với 3 lý do cụ thể, đó là:

Thứ nhất, nhằm thể chế hóa trực tiếp tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng nhất trong nền kinh tế quốc gia, đặc biệt là yêu cầu phát triển các cụm ngành, chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng.

Thứ hai, không làm ảnh hưởng nguyên tắc cạnh tranh, minh bạch, bởi quy định đó chỉ được áp dụng khi: nhà đầu tư chủ động đề xuất; đồng thời, chuỗi dự án đó phải phù hợp với quy hoạch ngành, quy hoạch địa phương và không thuộc diện phải đấu giá, đấu thầu theo Luật Đất đai và Luật Đấu thầu.

Thứ ba, quy định này sẽ giúp rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư, giảm chi phí hành chính và tạo động lực cho doanh nghiệp lớn đầu tư vào các tổ hợp quy mô vùng.

Theo đại biểu, khi quy định này được thiết lập, Luật Đầu tư (sửa đổi) sẽ trở thành động lực chính để thúc đẩy cổ máy thủ tục hành chính chạy nhanh hơn, tạo đà dẫn dắt cho kinh tế tăng trưởng cao hơn. Tuy nhiên, để tránh lạm dụng và bảo đảm tính minh bạch đối với nội dung đề xuất nêu trên, đề nghị Chính phủ cần hướng dẫn, quy định rõ ràng, chặt chẽ đối với tiêu chí xác định chuỗi dự án liên kết ngành; cơ chế công khai minh bạch thông tin và giám sát chặt chẽ các nội dung khác liên quan…. Như thế sẽ giúp cơ chế này phát huy đúng mục tiêu, hạn chế bị lạm dụng và tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Việc bổ sung quy định nêu trên tại khoản 4 Điều 23 dự thảo Luật sẽ mang lại tác động rất lớn:

Một là, tạo cơ chế pháp lý cho các “siêu dự án” tích hợp mà nhiều tập đoàn đang đề xuất.

Hai là, giảm mạnh chi phí và thời gian thủ tục.

Ba là, nâng cao khả năng cạnh tranh của Việt Nam trong thu hút đầu tư quy mô vùng;

Bốn là, bảo đảm quản lý nhà nước minh bạch, trách nhiệm giải trình đầy đủ.

Nếu chúng ta thật sự mong muốn kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế, thì Luật Đầu tư (sửa đổi) lần này phải mở đường, phải tháo gỡ điểm nghẽn lớn nhất trong mô hình đầu tư chuỗi dự án.

 Với tinh thần cải cách mạnh mẽ và đồng hành cùng doanh nghiệp, đại biểu Quốc hội Trần Quốc Tuấn tin rằng Quốc hội sẽ xem xét thấu đáo để tạo bước đột phá cho môi trường đầu tư trong giai đoạn mới.

YẾN NHƯ (ghi)