Cần hình thành hệ sinh thái tín dụng để hỗ trợ vốn cho tư nhân

Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân đề ra nhiệm vụ: Đẩy mạnh và đa dạng hóa nguồn vốn cho kinh tế tư nhân. Các chuyên gia cho rằng, để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ này thì tư duy làm chính sách cần được đổi mới triệt để.

Khu vực kinh tế tư nhân bao gồm 3 thành phần chính: doanh nghiệp tư nhân, kinh tế cá thể (hộ kinh doanh) và kinh tế tập thể (chủ yếu là hợp tác xã), đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách Nhà nước, tạo việc làm cho hàng triệu lao động.

Những năm qua, Nhà nước đã ban hành rất nhiều chính sách hỗ trợ về vốn, nhằm tiếp sức cho kinh tế tư nhân, tuy nhiên từ chính sách đến thực tiễn triển khai vẫn còn khoảng cách rất lớn, dẫn đến tình trạng "trên nóng, dưới lạnh", doanh nghiệp tư nhân đối diện với nhiều rào cản khi tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi.

Tín dụng dồi dào nhưng doanh nghiệp vẫn khó vay

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân tại các tổ chức tín dụng đạt khoảng 6,91 triệu tỷ đồng, tăng 14,72% so với năm 2023, chiếm khoảng 44% dư nợ tín dụng nền kinh tế. Với doanh nghiệp nhỏ và vừa, Ngân hàng Nhà nước xác định là đối tượng ưu tiên cho vay với lãi suất ưu đãi, khi cho vay ngắn hạn bằng VND thấp hơn các lĩnh vực sản xuất kinh doanh thông thường.

Tính đến 30/6/2025, tín dụng nền kinh tế đạt trên 17,2 triệu tỷ đồng, tăng 9,9% so với cuối năm 2024, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên, sản xuất kinh doanh. Tín dụng dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tăng 5,71% so với cuối năm 2024, chiếm 17,51% dư nợ tín dụng nền kinh tế.

Từ các số liệu trên cho thấy, nguồn tín dụng dành cho khu vực tư nhân khá dồi dào, nhưng nghịch lý là doanh nghiệp, HTX vẫn khó vay. Câu chuyện sau đây là một ví dụ cụ thể...

Nhiều năm nay, để có nguồn vốn đầu tư trang thiết bị máy móc, nhà xưởng, dây chuyền sản xuất hiện đại, Công ty Cổ phần Chăn nuôi và Chế biến sữa Vĩnh Thịnh tỉnh Phú Thọ (tỉnh Vĩnh Phúc cũ) đã phải thế chấp quyền sử dụng đất (sổ đỏ) để vay vốn từ ngân hàng.

Việc vay vốn để đầu tư trang thiết bị máy móc, nhà xưởng.. của Công ty Cổ phần Chăn nuôi và Chế biến sữa Vĩnh Thịnh tỉnh Phú Thọ vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

Ông Nguyễn Tiến Lộc, Giám đốc Công ty chia sẻ: “Các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn với lãi suất thấp, chúng tôi đều biết đến, nhưng khi “gõ cửa” ngân hàng thì lại không tiếp cận được do điều kiện cho vay rất khắt khe. Hiện công ty đang vay ngân  hàng với lãi suất khá cao – dao động 9%/năm tùy từng thời điểm, thậm chí có lúc lên đến 10-11%/năm khi lãi suất thả nổi thị trường. Ngân hàng không chấp nhận thế chấp máy móc, nhà xưởng. Trong khi đó, thời gian cho vay rất ngắn – chỉ trong vòng 1 năm, điều này khiến doanh nghiệp rất lo lắng vì vừa phải quay vòng vốn phục vụ sản xuất kinh doanh, vừa phải lo trả nợ ngân hàng”.

Tương tự như vậy, HTX Nông nghiệp Minh Tiến, tỉnh Hưng Yên, có 17 thành viên và gần 230 hộ gia đình tham gia thu gom nhãn tươi và vải tươi để sơ chế, chế biến, sấy khô và đóng gói sản phẩm bán ra thị trường. Bà Đồng Thị Thu Hương, Giám đốc HTX Nông nghiệp Minh Tiến chia sẻ: “Tuy HTX có 17 thành viên nhưng họ chỉ góp vốn điều lệ (1 triệu đồng/người) và chủ yếu tham gia sản xuất, còn vốn lưu động phục vụ sản xuất kinh doanh tôi phải đứng ra lo và chịu trách nhiệm chính”.

Thiếu nguồn vốn để đầu tư máy móc nên việc sơ chế nhãn tươi của HTX Nông nghiệp Minh Tiến vẫn còn thủ công, thô sơ.

Để có nguồn vốn vận hành HTX, bà Hương đã thế chấp quyền sử dụng đất của gia đình để vay vốn từ ngân hàng và chấp nhận lãi suất cao. Mặc dù đã được chính quyền hỗ trợ một phần kinh phí để làm nhà xưởng, nhưng HTX vẫn phải bỏ vốn đối ứng rất nhiều, để đầu tư lò sấy công nghiệp, kho lạnh bảo quản sản phẩm.

“Nhiều khi sản phẩm làm ra chưa bán được, tồn đọng trong kho lạnh nhiều tháng, nhưng tiền lương cho người lao động và tiền lãi ngân hàng vẫn phải trả đều đặn hàng tháng. Thực sự rất bế tắc, chúng tôi mong muốn được tạo điều kiện dễ dàng tiếp cận với nguồn vốn vay lãi suất thấp của ngân hàng, để mở rộng nhà xưởng, đầu tư dây chuyền sản xuất, chế biến cao cấp hơn - hướng tới đạt tiêu chuẩn quốc tế vì HTX đang nỗ lực để xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài”, bà Hương bày tỏ.

Thống kê cho thấy, mặc dù đã có các chính sách tăng trưởng tín dụng cho từng khu vực, nhưng vẫn có tới 70% doanh nghiệp, HTX tư nhân không tiếp cận được nguồn vốn. Nếu không có chính sách tín dụng linh hoạt, khu vực tư nhân rất khó tăng trưởng để bứt phá.

Mở cánh cửa tín dụng, tiếp sức cho khu vực tư nhân

Hiện khu vực tư nhân tiếp cận tín dụng chủ yếu thông qua 3 nguồn chính: Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa; Quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; Tín dụng ngân hàng. Tuy nhiên, có những địa phương sau khi thành lập quỹ một thời gian phải giải thể, do không duy trì được hoạt động hoặc hoạt động không hiệu quả.

Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đề ra nhiệm vụ: Đẩy mạnh và đa dạng hóa nguồn vốn cho kinh tế tư nhân. Có chính sách ưu tiên một phần nguồn tín dụng thương mại để dành cho doanh nghiệp tư nhân, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Hoàn thiện mô hình các quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa ở cả trung ương và địa phương; hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế hoạt động của "Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa" theo hướng mở rộng đối tượng, đơn giản hóa, minh bạch hóa, số hóa điều kiện, quy trình, thủ tục tiếp nhận, thẩm định, cho vay và giải ngân vốn....

Khu vực kinh tế tư nhân vẫn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận vốn vay ưu đãi.

Theo ông Phạm Xuân Hòe, nguyên Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng: “Bên cạnh kênh tín dụng qua ngân hàng, cần phát triển các kênh, tổ chức cho vay không nhận tiền gửi. Ở các nước trên thế giới, ví dụ cứ 40 ngân hàng thương mại thì sẽ có khoảng 400 công ty cho thuê tài chính hoặc các công ty tài chính tổng hợp hoặc công ty tài chính tiêu dùng – bởi vì những công ty tài chính này hoặc công ty bao thanh toán sẽ tạo ra được hệ sinh thái để cung ứng vốn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các tổ chức này khi cho vay, họ chấp nhận mức rủi ro cao hơn so với chuẩn của ngân hàng thương mại”.

Một số chuyên gia khác cho rằng, cần khẩn trương rà soát cơ sở pháp lý, hoàn thiện mô hình Quỹ bảo lãnh tín dụng, đồng thời đưa Quỹ bảo lãnh tín dụng trở thành “cánh tay nối dài” của chính sách tài khóa, tiền tệ. Bên cạnh đó, kết nối chặt chẽ Quỹ bảo lãnh tín dụng với các chương trình hỗ trợ (về vốn, đào tạo nguồn nhân lực, khoa học kỹ thuật, công nghệ) của các bộ, ngành liên quan, để hình thành hệ sinh thái tín dụng, hỗ trợ đắc lực cho khu vực tư nhân một cách hiệu quả, đúng lúc, đúng thời điểm, không để xảy ra tình trạng chính sách đã ban hành nhưng việc thực thi vẫn nằm trên giấy.

Theo Lê Thanh-CTV Phượng Ngọc/VOV.VN