"Lá chắn số" ngăn lừa đảo trên mạng

Hàng trăm ngàn giao dịch đáng ngờ đã được các "lá chắn số" của ngành ngân hàng ngăn chặn.

Điều này cũng cho thấy tình trạng lừa đảo trên mạng vẫn phức tạp, khách hàng cần cẩn trọng trong mùa cao điểm giao dịch cuối năm

Số liệu mới nhất vừa được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố cho thấy hệ thống thông tin hỗ trợ quản lý, giám sát và phòng ngừa rủi ro gian lận trong hoạt động thanh toán (SIMO) đã phát đi 2,13 triệu lượt cảnh báo lừa đảo tới khách hàng. Đáng chú ý, hơn 670.000 giao dịch đã được người dùng chủ động dừng hoặc hủy sau khi nhận cảnh báo, với tổng giá trị lên tới hơn 2.570 tỉ đồng. Con số này cho thấy tình trạng lừa đảo vẫn diễn ra phức tạp, song các công cụ cảnh báo đã phát huy hiệu quả nhất định.

Rủi ro rình rập

NH Lộc Phát Việt Nam (LPBank) cho biết mới đây, Phòng Giao dịch LPBank Lục Nam (tỉnh Bắc Ninh) ghi nhận một trường hợp khách hàng nữ đến quầy yêu cầu rút trước hạn toàn bộ 2 sổ tiết kiệm với tổng trị giá 400 triệu đồng. Trong quá trình tiếp nhận yêu cầu, giao dịch viên nhận thấy khách hàng này có biểu hiện tâm lý bất thường, lo lắng, liên tục nghe điện thoại và giục nhân viên thực hiện lệnh chuyển tiền gấp cho một tài khoản lạ.

"Qua trao đổi nghiệp vụ và nắm bắt tâm lý, nhân viên NH xác định khách hàng này đang bị các đối tượng tự xưng là công an thao túng, đe dọa, yêu cầu chuyển tiền để "phục vụ điều tra". Ngay lập tức, giao dịch viên đã trì hoãn giao dịch, trấn an khách hàng và liên hệ Công an xã Lục Nam. Nhờ sự can thiệp kịp thời của NH và lực lượng chức năng, khách hàng đã dừng việc chuyển tiền" - đại diện LPBank kể.

Nhu cầu mua sắm, thanh toán online dịp cuối năm tăng cao, các ngân hàng khuyến cáo người dùng cẩn trọng trước các thủ đoạn lừa đảo của kẻ gian. Ảnh: LAM GIANG

Theo NHNN, đến nay, 122/147 đơn vị đã báo cáo thành công lên hệ thống SIMO, với tổng số gần 600.000 tài khoản thanh toán/ví điện tử có dấu hiệu nghi ngờ gian lận, lừa đảo, vi phạm pháp luật. Hệ thống SIMO đã giúp các tổ chức tín dụng đưa ra quyết định thực hiện ngăn chặn giao dịch ngay lập tức hoặc yêu cầu xác thực, định danh tài khoản trước khi giao dịch trực tuyến. Giải pháp này góp phần giảm thiểu tình trạng gian lận, lừa đảo, qua đó bảo vệ an toàn tài khoản thanh toán, ví điện tử của khách hàng.

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena, phân tích điểm khác biệt hiện nay là công tác phòng chống lừa đảo không còn thực hiện riêng lẻ tại từng NH, mà được NHNN kết nối, chia sẻ dữ liệu trên phạm vi toàn hệ thống. Các NH ứng dụng AI để phân tích những giao dịch bất thường, đồng thời khai thác dữ liệu lớn (Big Data) nhằm xây dựng "danh sách đen" các cá nhân, tổ chức có dấu hiệu lừa đảo, kể cả trường hợp một người mở nhiều tài khoản tại nhiều NH khác nhau.

Tăng cường giải pháp phòng chống

Ứng dụng thanh toán Zalopay cho biết vừa phối hợp với Công ty CP Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS) và NHNN triển khai thí điểm tính năng cảnh báo tài khoản nhận tiền có dấu hiệu nghi ngờ gian lận, lừa đảo. Tính năng cảnh báo sẽ áp dụng thí điểm cho các giao dịch chuyển tiền trên Zalopay, bao gồm cả chuyển tiền trong ví và chuyển tiền liên NH Napas 24/7; được vận hành dựa trên hệ thống đánh giá gian lận của Zalopay và thông tin do SIMO cung cấp.

Siêu ứng dụng MoMo cũng triển khai 2 tính năng an toàn bảo mật mới là ứng dụng AI và phản ánh từ cộng đồng, tạo thêm "lá chắn kép" giúp hơn 30 triệu khách hàng chủ động phòng ngừa rủi ro khi giao dịch trực tuyến. Các cảnh báo được đưa ra dựa trên danh sách tài khoản nghi ngờ từ cơ quan quản lý, kết hợp dữ liệu phản ánh cộng đồng người dùng MoMo và mô hình AI phát hiện hành vi bất thường. Điều này giúp khách hàng có thêm thông tin để cân nhắc trước khi bấm nút chuyển tiền.

Trong khi đó, Facebook đang triển khai AI trên Messenger để phát hiện tin nhắn đáng ngờ, cảnh báo tài khoản giả mạo. Trong nửa đầu năm 2025, Meta đã gỡ bỏ hơn 5,4 triệu nội dung trên Facebook và 14.000 nội dung trên Instagram liên quan gian lận, lừa đảo tại Việt Nam. Zalo cũng chủ động cảnh báo khi phát hiện tin nhắn nghi vấn...

Ông Khôi Lê, Giám đốc quốc gia thị trường Việt Nam của Meta (công ty mẹ của Facebook), thông tin công ty không ngừng đầu tư vào đội ngũ nhân sự và công nghệ, tăng cường các hệ thống phát hiện tự động để kịp thời phát hiện, ngăn chặn hành vi lừa đảo.

Ở góc nhìn công nghệ, chuyên gia Huỳnh Hữu Bằng đánh giá các hệ thống cảnh báo như SIMO của NHNN hay tính năng cảnh báo trên Facebook, Zalo đã mang lại công cụ hỗ trợ quan trọng cho người dân, giúp họ có thêm tín hiệu để cảnh giác trước các tin nhắn, cuộc gọi hay giao dịch bất thường. Việc ghi nhận hơn 2 triệu lượt cảnh báo lừa đảo cho thấy mật độ rủi ro trên môi trường số đang ở mức rất cao.

"Cuộc chiến chống lừa đảo là cuộc đua không hồi kết. Các đối tượng lừa đảo liên tục thay đổi kịch bản, thủ đoạn theo từng ngày, từng giờ. Vì vậy, hệ thống cảnh báo buộc phải được nâng cấp liên tục, không thể kỳ vọng đạt trạng thái hoàn hảo. Công nghệ chỉ đóng vai trò hỗ trợ, còn yếu tố quyết định vẫn là ý thức của người dùng" - ông Bằng nhìn nhận. 

Theo nld.com.vn