Hoàn thiện chính sách để phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) thật sự an toàn và bền vững

Phiên thảo luận tại hội trường, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (chiều 27/11), đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Hằng Nga- Phó Chánh Văn phòng Tỉnh ủy Vĩnh Long tham gia đóng góp ý kiến đối với dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo.

Đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Hằng Nga phát biểu thảo luận tại hội trường chiều 27/11.

Phát triển ngành công nghiệp AI trọng tâm

Đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Hằng Nga nhấn mạnh, trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành công nghệ mũi nhọn của cuộc cách mạng 4.0, mở ra nhiều cơ hội to lớn cho phát triển kinh tế - xã hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức cấp bách về quản lý, đạo đức và an toàn mà các quy định của pháp luật hiện hành chưa bao quát đầy đủ. Vì vậy, việc ban hành Luật là yêu cầu cần thiết, phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Qua nghiên cứu, đại biểu thống nhất với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đối với dự án Luật Trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiên, để góp phần hoàn thiện dự thảo Luật, đại biểu xin tham gia góp ý một số vấn đề như sau:

Tại Điều 5 dự thảo Luật quy định về chính sách của Nhà nước về trí tuệ nhân tạo, đại biểu cơ bản thống nhất với các nhóm chính sách được nêu trong dự thảo. Tuy nhiên, các nhóm chính sách còn mang tính chung, chưa quy định cụ thể nên khi triển khai trong thực tế sẽ gặp rất khó khăn. Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung thêm nội dung “Giao Chính phủ quy định chi tiết Điều này”.

 Ngoài ra, cần xác định rõ lộ trình bố trí ngân sách để hỗ trợ xây dựng hạ tầng tính toán, hạ tầng dữ liệu ở các lĩnh vực đột phá, các chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào các lĩnh vực kinh tế - xã hội trọng điểm ưu tiên phát triển các ứng dụng AI, cụ thể trong những ngành có lợi thế cạnh tranh như: nông nghiệp, môi trường, y tế, ưu tiên mua sắm công sử dụng công nghệ AI trong nước.

 Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư AI với quy mô còn nhỏ, rải rác ở nhiều lĩnh vực (ngân hàng, thương mại điện tử, sản xuất, y tế, giáo dục…). Vì vậy, Nhà nước cần có định hướng và chính sách đột phá phát triển ngành công nghiệp AI trọng tâm để có khả năng cạnh tranh tập trung, hướng đến mục tiêu chiến lược quốc gia về AI đến năm 2030 có 10 thương hiệu AI uy tín, đưa Việt Nam vào nhóm 4 quốc gia hàng đầu ASEAN và nằm trong top 50 quốc gia hàng đầu thế giới về nghiên cứu, phát triển, ứng dụng AI.

Các cơ chế về tài chính dành cho các hoạt động liên quan đến AI từ ngân sách nhà nước phải được quan tâm bố trí đảm bảo, việc định giá công việc và sản phẩm AI để phục vụ cho khâu lập dự toán và quyết toán cần phải linh hoạt, giảm thủ tục hành chính và được thực hiện nhanh chóng kịp thời, đặc biệt đối với mô hình nền tảng AI việc định giá chức năng và mức độ phức tạp là rất khó khăn, vì vậy cần có cơ chế tài chính phù hợp cho các nhiệm vụ trên.

Quan tâm đào tạo nhân lực

Hiện nay trí tuệ nhân tạo phát triển đang góp phần tái cấu trúc lại thị tường lao động trong nước và quốc tế, khi các công việc được thay thế bằng hệ thống thông minh sự thay đổi này đặt ra yêu cầu nhà nước cần có chính sách phù hợp đào tạo lại kỹ năng số và chuyển đổi mô hình giáo dục, việc làm cho phù hợp với nền kinh tế trí tuệ nhân tạo. Cần có các chính sách ưu tiên trợ cấp cho công nhân và người lao động chuyển đổi nghề phù hợp, xác định lộ trình cụ thể đối với những ngành nghề dần tự động hóa. Khuyến khích tạo điều kiện cho các doanh nghiệp chuyển nhân sự qua các vị trí việc làm mới, cắt giảm giờ làm thay vì cắt giảm số lượng nhân sự. Điều này phù hợp với tinh thần cốt lõi của dự thảo Luật là đặt con người ở vị trí trung tâm, với nguyên tắc: AI phục vụ con người, không thay thế con người và con người giữ quyền giám sát trong những quyết định quan trọng, AI phải đảm bảo tính minh bạch, trách nhiệm, an toàn trong toàn bộ vòng đời vận hành.

Tại khoản 4 Điều 5 dự thảo Luật quy định về chính sách của Nhà nước ưu tiên đầu tư cho nguồn nhân lực chất lượng cao, đại biểu đề nghị cần bổ sung chính sách đào tạo kỹ sư chuyên sâu về AI, chính sách quan tâm đào tạo nhân lực cho chính quyền địa phương. Vì hiện nay ngoài lĩnh vực công nghệ thông tin nhiều ngành nghề khác đang thiếu nhân sự có kiến thức kỹ năng ứng dụng AI, đặc biệt trong khu vực nhà nước, nhiều địa phương cấp xã còn khó khăn về hạ tầng cơ sở dữ liệu, nguồn tài chính và nguồn nhân lực có trình độ để ứng dụng AI. Điều này sẽ làm hạn chế khả năng mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng ứng dụng AI trong hoạt động quản lý và cung cấp dịch vụ công phục vụ nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.

Để việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo thật sự đạt hiệu quả cao, đại biểu đề nghị cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, doanh nghiệp, người dân, thanh thiếu niên và học sinh về dữ liệu và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, các giải pháp nâng cao nhận thức về trí tuệ nhân tạo để các ngành, các cấp, các tổ chức đoàn thể, cá nhân hiểu rõ vai trò lợi ích của trí tuệ nhân tạo, các kỹ năng cần thiết phải chuẩn bị để đón nhận và phát triển các ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Kết thúc phát biểu, đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Hằng Nga khẳng định, trí tuệ nhân tạo là một lĩnh vực công nghệ nền tảng của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, góp phần quan trọng tạo bước đột phá về năng lực sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Vì vậy, việc ban hành các chính sách đảm bảo phù hợp sẽ tạo hành lang pháp lý quan trọng nhằm đáp ứng yêu cầu thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào cuộc sống; góp phần thực hiện hoàn thành mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển có thu nhập cao.

YẾN NHƯ (ghi)